Άρθρο της Συμβούλου Πολιτικής Επικοινωνίας, Μαρίας Σταματοπούλου
Η ιδιαίτερα έντονη επικαιρότητα των τελευταίων ετών, κυρίως με το θέμα του κορονοϊού και όχι μόνο, τοποθετεί τον δημόσιο διάλογο σε μία νέα σφαίρα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης και των δεδομένων που την επηρεάζουν.
Πολλοί είναι εκείνοι που θέτουν το ερώτημα για το ποσοστό ευθύνης που φέρουν τόσο τα παραδοσιακά Μέσα Ενημέρωσης όσο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, στην διαμόρφωση αυτού του μοντέλου.
Η παγκοσμιοποίηση αποτελεί φαινόμενο που σηματοδότησε τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα και το πέρασμα στον 21ο, αγγίζοντας όλες τις πτυχές της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής.
Στο πλαίσιο αυτό και τα ΜΜΕ έχουν επηρεαστεί και έχουν μετασχηματιστεί, τόσο σε μορφή όσο και σε χρηστικότητα.
Συγκεκριμένα, μέσω των social media και της αλληλεπίδρασης των πολιτών, προκύπτουν ξεκάθαρες πολιτικές τοποθετήσεις με πολλά σχετικά παραδείγματα, όπως η χθεσινή διαμαρτυρία του «παγκακιού» ενός αντιεμβολιαστή στην πλατεία του Γέρακα, καθώς κα.
Η ψηφιοποίηση, διαδικασία που ενίσχυσε περαιτέρω την εύκολη, ταχύτατη και ταυτόχρονη διάδοση της πληροφορίας, συνέτεινε τόσο στο μετασχηματισμό του επικοινωνιακού πεδίου όσο και στη διαδικασία “αλληλοσύνδεσης” των κοινωνιών.
Αυτό που διαφοροποιεί όμως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τα παραδοσιακά, είναι ότι δημιουργήθηκαν μέσα σε ένα περιβάλλον ενός παγκόσμιου πεδίου ανάπτυξης της επικοινωνίας, χωρίς σαφή όρια και δικλείδες ασφαλείας.
Ένας από τους πρώτους ορισμούς των Social Media, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική βιβλιογραφία, προέρχεται από τους Kaplan και Haenlein, Γερμανούς καθηγητές marketing, το 2010 και είναι ο εξής: «Τα Social Media είναι μια ομάδα εφαρμογών που βασίζονται στο διαδίκτυο, και δομούνται στην βάση των ιδεολογικών και τεχνολογικών θεμελίων του Web 2.0 (Ιστός 2.0 ή Παγκόσμιος Ιστός), επιτρέποντας τη δημιουργία και ανταλλαγή περιεχομένου που προκύπτει από τον ίδιο τον χρήστη»[1].
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι στην βάση της έννοιας καθώς και της λειτουργίας των Κοινωνικών Δικτύων, υφίσταται ξεκάθαρα το χαρακτηριστικό της συμμετοχικότητας και της συνεργασίας ως προς την παραγωγή του τελικού περιεχομένου που καταλήγει στον κάθε χρήστη.
Τα δεδομένα αυτά αφορούν την γενικότερη λειτουργία των ψηφιακών σχημάτων, και ενέχουν μέσα τους στοιχεία κοινωνικής και πολιτισμικής φύσης, με τα στοιχεία αυτά να διαφοροποιούνται στην εκάστοτε κοινωνία, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Η συμμετοχικότητα ταυτόχρονα, εμπερικλείει και στοιχεία άμεσης ή έμμεσης πολιτικής τοποθέτησης και σε κάποιες περιπτώσεις και αντίστοιχων ενεργειών.
Η «πολιτική συμμετοχικότητα» που πραγματώνεται μέσα από τα χρήση των social media, αφορά σε ενέργειες που στοχεύουν και στη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής, είτε επηρεάζοντας την επιλογή του κυβερνητικού προσωπικού είτε επηρεάζοντας τις επιλογές του κυβερνητικού προσωπικού.
Ένα μεγάλο μέρος μελετητών και επιστημόνων των κοινωνικών θεωριών έχει διατυπώσει την άποψη ότι η σύγχρονη κοινωνία έχει μετασχηματιστεί σε «κοινωνία της πληροφορίας». Με βάση αυτή την προσέγγιση, τόσο η πληροφορία όσο και η διαδικασία παραγωγής διανομής και χρήσης της πληροφορίας, διαμορφώνει πλέον την δομή και την λειτουργία των θεσμών του κοινωνικού συστήματος.
Καταλήγοντας, είναι γεγονός πως τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης λειτουργούν ως παράγοντες πραγμάτωσης της επικοινωνίας, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα λειτουργίας του δημοκρατικού συστήματος και ιδεώδους, καθώς και ως μέσα ανάπτυξης δημόσιου διαλόγου και εκδημοκρατισμού της επικοινωνίας.
[1] Kaplan, A.M. and Haenlein, M. (2012), “Social media: back to the roots and back to the future”