Ο διζωνικός χάρτης ήταν έτοιμος προτού φθάσει στην Κύπρο ο Κλάρκ Κλίφφορτ

γράφει η Φανούλα Αργυρού*

Διάβασα το απόσπασμα από το βιβλίο του κ. Γιαννάκη Ομήρου « Καταγραφή» που κυκλοφόρησε για την επίσκεψη του Αμερικανού Κλάρκ Κλίφορντ στην Κύπρο τον Φεβρουάριο του 1977(«Φ» 17.10.2021)

Το πρώτο απόσπασμα γράφει:

«Στις αρχές του 1977, κατά την επίσκεψη στην Κύπρο του Κλάρκ Κλίφορντ, απεσταλμένου του Αμερικανού Προέδρου Κάρτερ, προέκυψε διχογνωμία στον χειρισμό του Κυπριακού από πλευράς μας. Ο Κλίφορντ, στις συνομιλίες που είχε με τον Πρόεδρο Μακάριο, τον έπεισε να υποβάλει η ελληνοκυπριακή πλευρά προτάσεις επί χάρτου, με την υπόσχεση ότι θα εξασφαλιζόταν η κατάθεση αντιπροτάσεων από τουρκοκυπριακής πλευράς. Ο Μακάριος δεσμεύθηκε ότι θα κατατίθετο από πλευράς μας ένας χάρτης… Είχε προηγηθεί, στις 12 Φεβρουαρίου 1977, η συνομολόγηση της πρώτης συμφωνίας υψηλού επιπέδου Μακαρίου και Ντενκτάς, στην παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Κούρτ Βάλντχάιμ».

Ο Κλάρκ Κλίφορντ (ClarkClifford) δεν«έπεισε τον Μακάριο να υποβάλει η ελληνοκυπριακή πλευρά προτάσεις επί χάρτου». Ο διζωνικός χάρτης ήταν έτοιμος και στο συρτάρι του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου όταν τον επισκέφθηκε ο Κλίφφορντ. Το επιβεβαίωσε ο αμερικανός αξιωματούχοςΝέλσον Λέσκυ (NelsonLedsky). Σύμφωνα με έγγραφο της βρετανικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον ημερ. 3 Μαρτίου 1977 προς το Φόρειν Όφις, ο Μακάριος είχε ήδη έτοιμο το χάρτη όταν τον επισκέφθηκε ο Κλίφφορντ. Τον έβγαλε από συρτάρι του γραφείου του και του τον έδειξε και του ζήτησε να μην πει τίποτα σε κανένα και επίσης ότι δεν ήθελε την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα να αναμειγνυόταν στο κυπριακό.

Ο ClarkClifford έφθασε στην Κύπρο στις 23 Φεβρουαρίου 1977 και έφυγε στις 26 Φεβρουαρίου 1977 («Σημερινή», 10, 23 και 27 Φεβρουαρίου 1977.)

Στις 12 Φεβρουαρίου 1977 δεν «συνομολογήθηκε η πρώτη συμφωνία υψηλού επιπέδου Μακαρίου και Ντενκτάς στην παρουσία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Κούλτ Βάλντχάιμ». Αυτός ο μύθος επικράτησε δεκαετίες και όλοι μας πέσαμε στην παγίδα της παραπληροφόρησης μέχρι που μάθαμε την αλήθεια από το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο. Δεν υπήρξε καμία «συμφωνία» αλλά μια συνεννόηση 4 κατευθυντηρίων γραμμών μεταξύ Μακαρίου και Ντενκτάς για επανέναρξη των διακοινοτικών συνομιλιών ως οδηγία προς τους διαπραγματευτές. Οι οποίες καταγράφτηκαν στα ΠΡΑΚΤΙΚΑ που κράτησαν τα Ηνωμένα Έθνη. Δεν ήταν «εν τη παρουσία του ΓΓ» αλλά ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΝΤΟΣ της συνεδρίας του ΓΓ του ΟΗΕ Κ. Βάλντχάιμ,. Ούτε υπογραφές υπήρξαν. Και αυτά δήλωσε και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην δημοσιογραφική που έδωσε μαζί με τον Ντενκτάς και τον Βάλτχαιμ την επομένη 13.2.1977.

Η εν αγνοία του λαού αποδοχή των τετελεσμένων και ΔΔΟ από τον Μακάριο τηλεγράφημα 22/8/1975 προς το Φόρειν ΄Οφις από τον Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστή

«Εκπληκτικό το γεγονός ότι στην δημοσιογραφική τους διάσκεψη 13.2.1977 (Βάλτχαιμ. Μακάριος και Ντενκτάς) σύμφωνα με την έκθεση του Βρετανού Υπάτου Αρμοστού (στη Λευκωσία) και ο ίδιος ο Μακάριος ανέφερε ότι δεν υπογράφτηκε κανένα έγγραφο αλλά οι 4 κατευθυντήριες γραμμές περιελήφθησαν στα πρακτικά που κράτησαν τα ΗΕ!». (Άρθρο της γράφουσας στην «Σημερινή» 17.10.2021 «Η 44χρονη πολιτική ΑΠΑΤΗ των διακοινοτικών»).

Η λέξη «διζωνική» δεν περιλαμβανόταν στις «4 κατευθυντήριες γραμμές» και αυτό προβλημάτιζε για χρόνια. Τελικά μάθαμε πρόσφατα και αυτό το λόγο από το Αρχείο του ΟΗΕ. Ο Μακάριος το είχε ζητήσει από τον Ντενκτάς για να προετοίμαζε πρώτα την κοινή γνώμη! Αυτούσια η αναφορά στο εν λόγω τηλεγράφημα:

“… HE (Denktash), FEELS STRONGLY ABOUT KEEPING EXPRESSIONS BI-ZONAL AND ZONES, ALHTOUGH HE REALISES TERMS ARE NOT USED IN FEBRUARY 1977 GUIDELINES. THERE WAS FULL UNDERSTANDING, HE STRESSES, BETWEEN HIM AND MAKARIOS THAT BI-COMMUNAL HAD ALSO THE MEANING OF BI-ZONAL, BUT LATTER TERM WAS NOT INSERTED AT MAKARIOS’ SPECIFIC REQUEST SO HE COULD FIRST PREPARE HIS PUBLIC OPINION…”

(Ευχαριστίες στον Επίκουρο καθηγητή Δρ Κλέαρχο Α. Κυριακίδη ο οποίος εντόπισε το εν λόγω έγγραφο από το Αρχείο του ΟΗΕ. Όλες οι πηγές του άρθρου στο βιβλίο μου « Διζωνική vsΔημοκρατία» 2019).

Στις 22 Αυγούστου 1975ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία έγραψε στο Λονδίνο για την συνομιλία του με τον Μακάριο. «Ο Μακάριος επιβεβαίωσε ότι τώρα είναι έτοιμος να δεχθεί μια δι-ζωνική διευθέτηση και παρόλο που δεν θα το αποκαλύψει δημοσίως μέχρι να φθάσουν οι διαπραγματεύσεις σε ικανοποιητικό πακέτο, έχει δώσει οδηγίες κατά την συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου στις 18 Αυγούστου να χαμηλώσει η κριτική γι΄αυτή …Ο Μακάριος υπονόησε ότι θα μπορέσει να πωλήσει στην ελληνοκυπριακή κοινή γνώμη μείωση της τουρκικής ζώνης στο 25%…»

Στις 16 Οκτωβρίου 1975η Υπ. Αρμοστεία και πάλιν ενημέρωσε το Λονδίνο ότι «σύμφωνα με τον Λέανδρο Ζαχαριάδη (που θα πληροφορήθηκε από τον Γλ. Κληρίδη) ο Αρχιεπίσκοπος είχε προφανώς πεί στον Δρ. Κίσινγκερ ότι θα δεχόταν μια δι-ζωνική ομοσπονδία με τους Τούρκους να κρατούν το 25%. Δεν θα δεχόταν όμως την ίση αντιπροσώπευση στη κεντρική κυβέρνηση». Και είχε ενημερώσει και το Εθνικό Συμβούλιο…

Η ενημέρωση από Βρετ Υπ. Αρμοστεία προς Φόρειν ΄Οφις 16 Οκτωβρίου 1975

Σε δημοσίευμα του Δρ. Κύπρου Τοφαλλή στην ομογενειακή εφημερίδα «Ελευθερία» στο Λονδίνο τεύχος 1^ηςΔεκεμβρίου 2016 καθαρή μαρτυρία για το παρασκήνιο της αποδοχής Μακαρίου της «διζωνικής» και ετοιμασίας του «χάρτου» μέσα από τα πρακτικά του Εθνικού Συμβουλίου αλλά και τι τους είχε πεί ο Κλάρκ Κλιφφορτ. Στα πρακτικά του Εθνικού Συμβουλίου (28.2.1977) υπογραμμένα από τους Εζεκία Παπαϊωάννου και Τάσσο Παπαδόπουλου o Clifford είχε εισηγηθεί στο Μακάριο τα ακόλουθα -«Κατά τις επικείμενες συνομιλίες στη Βιέννη να είστε σαφείς στις προτάσεις σας και εποικοδομητικοί, επιδιώκοντας πρόοδο κατά τη διάρκεια του 1977. Τώρα το κλίμα είναι ευνοϊκό για την ελληνοκυπριακή πλευρά. Πιθανόν αργότερα να μην υπάρχει το ίδιο κλίμα. Τώρα Κυβέρνηση και Κογκρέσο έχουν την ίδια γραμμή για το κυπριακό. Γι΄αυτό δεν νομίζω ότι τώρα θα εγκριθεί βοήθεια προς την Τουρκία, αλλά δεν μπορώ να γνωρίζω μέχρι πότε θα συνεχισθεί αυτό…»…

Η αποστολή ClarkClifford

Το αμερικανικό Κογκρέσο στις 5 Φεβρουαρίου 1975 επέβαλε το εμπάργκο όπλων εναντίον της Τουρκίας. Η νέα αμερικανική διοίκηση του JimmyCarter νωρίς το 1977 διόρισε τον ClarkClifford, ως ειδικό αντιπρόσωπο της για το κυπριακό πρόβλημα. Αυτή η πρωτοβουλία οφειλόταν:

α) Όχι τόσο για πραγματική επίλυση του κυπριακού προβλήματος αλλά για να έδειχνε η νέα αμερικανική κυβέρνηση κάποια δραστηριότητα για το κυπριακό ούτως ώστε να ικανοποιούσε την ελληνική κοινότητα Αμερικής για την προεκλογική υποστήριξής της

β) Να έβρισκε τρόπο να τερμάτιζε το εμπάργκο όπλων εναντίον της Τουρκίας και έτσι να ομαλοποιούσε τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία.

Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια είναι που πρέπει να μελετήσει ένας το αμερικανικό ενδιαφέρον, δηλαδή τις αγγλοαμερικανικές διαπραγματεύσεις για λύση μεταξύ 1975-79 όσο διαρκούσε το εμπάργκο. Τις οποίες κηδεμόνευε επιτακτικά με ΧΑΡΤΕΣ και σχέδια το Λονδίνο και όχι η Ουάσιγκτον…

Ο Μακάριος σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίας του Ε.Σ. 9.3.1977 ανέφερε τα ακόλουθα:

«Μια πολυπεριφερειακή λύσις δεν έχει ολιγότερους κινδύνους δια διχοτόμησιν από την διζωνικήν… Δεν πιστεύω ότι μεγάλος αριθμός Ελληνοκυπρίων θα επιθυμούσαν να επιστρέψουν εις τας οικίας των υπό τουρκοκυπριακήν διοίκησιν… Είναι πλέον εφικτή ή επιθυμητή πολυπεριφερειακή λύσις ή προτιμάται, υπό τας περιστάσεις «διζωνική» λύσις; Εάν η απάντησις εις «διζωνική» λύσιν, είναι καταφατική, πού τοποθετείται η υπό τουρκοκυπριακή διοίκησιν περιοχή και υποβάλλεται εκ μέρους μας χάρτης υποδεινύων την τοιαύτην περιοχή; Η ιδική μου απάντησις είναι ότι υπό τας περιστάσεις προτιμώ την «διζωνική» λύσιν και εισηγούμαι να υποβληθή χάρτης εκ μέρους της ελληνοκυπριακής πλευράς».

Στις απόψεις Μακαρίου αντέδρασαν ο Βάσος Λυσσαρίδηςκαι ο Σπύρος Κυπριανού. Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου υποστήριζε τη γραμμή Μακαρίου για υποβολή προτάσεων και χάρτου.

Ο δε Τάσσος Παπαδόπουλος υποστήριξε και εκείνος την υποβολή χάρτου ισχυριζόμενος ότι αυτό… « θα ανταποκρινόταν στο αίτημα των Τουρκοκυπρίων να γνωρίζουν αν η περιοχή υπό την δική των διοίκηση θα ήταν κατάλληλη για «οικονομική βιωσιμότητα και παραγωγικότητα» αλλά αν οι Τουρκοκύπριοι αρνούνταν να υποβάλουν χάρτη και αν απόρριπταν τις τρεις βασικές αρχές, τότε ούτε η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν έπρεπε να υποβάλει χάρτη».

Και όλα αυτά ενόσω ο χάρτης ήταν ήδη έτοιμος και τον είχε δείξει ο Μακάριος στον Κλίφφορντ!!!…

Ο Τ. Παπαδόπουλος έδωσε το χάρτη στη Βιέννη. Οι Τούρκοι τους ξεγέλασαν δεν έδωσαν δικό τους αλλά ο Παπαδόπουλος δεν απέσυρε το δικό του!

Στις 25 Αυγούστου 2002θα έγραφε η «Σημερινή» ότι ο Τ. Παπαδόπουλος αποκάλυψε ότι ο ίδιος υπέβαλε τη πρόταση για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με χάρτη και μάλιστα όχι ως κλητήρας του Εθνικού Συμβουλίου, αλλά ως πρόεδρος της Επιτροπής που συνέταξε τις προτάσεις το τελικό κείμενο των οποίων έγινε από το Μακάριο και από τον ίδιο.

Επομένως κάθε άλλο παρά «παγίδα» ήταν τα όσα τους είπε ο Κλίφφοντ. Ο οποίος κοίταζε ως αμερικανός τα δικά των συμφέροντα. Παγίδες για μας υπήρξαν οι αδέξιοι χειρισμοί δικών μας ξεκινώντας από τον Μακάριο. Ο οποίος δυστυχώς έπαιξε κορώνα γράμματα τα δίκαια μας και ενδεικτικά έπαιρνε και ως δεδομένους τους Έλληνες της Κύπρου σε ότι αποφάσιζε ερήμην των. Αν αυτό του προκάλεσε την καρδιακή προσβολή δεν φταίει ο κάθε Κλίφφορντ.