Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι συνέπειες της πανδημίας στην αγορά εργασίας με τους νέους να είναι τα μεγάλα θύματα καθώς η πλειοψηφία αυτών εργάζεται στο λιανικό εμπόριο και στην παροχή υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης. Αυτά προκύπτουν μεταξύ άλλων απο το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του ΙΝΕ ΓΣΕΕ.
Επίσης σύμφωνα με την ΓΣΕΕ το 18% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα με αναστολή σύμβασης εργασίας δήλωσε ότι οι εργοδότες παράτυπα τους ζήτησαν να συνεχίσουν να ασκούν να εργασιακά τους καθήκοντα.
Ειδικότερα τα συμπεράσματα που προκύπτουν αναφέρουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό εντοπίζεται σε επισφαλή επαγγέλματα με χαμηλό επίπεδο ειδίκευσης που συνήθως έχουν και χαμηλές μισθολογικές απολαβές. Αυτό υποδεικνύει ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας θα είναι ανισοβαρείς μεταξύ κοινωνικών ομάδων, ενώ αναμένεται να οξύνουν περαιτέρω τις εισοδηματικές ανισότητες και τον κατακερματισμό της αγοράς εργασίας.
Παράλληλα η Ελλάδα βρίσκεται στην 63η θέση στην παγκόσμια κατάταξη όσον αφορά την εξασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων. Το παραπάνω εύρημα γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό εάν συνδυαστεί με τις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της τηλεργασίας, οι οποίες ενεργοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του lockdown.
Σύμφωνα με την έρευνα Living, working and Covid-19 του Eurofound, το 26% των ερωτηθέντων στη χώρα μας δήλωσε ότι την περίοδο της υγειονομικής κρίσης ξεκίνησε να δουλεύει μέσω τηλεργασίας, ενώ πριν από την κρίση εκείνοι που δούλευαν μέσω τηλεργασίας καθημερινά ή μερικές φορές την εβδομάδα ήταν 8,9%. Μάλιστα, τα ποσοστά τηλεργασίας εμφανίζονται αυξημένα στον τριτογενή τομέα (μέσο ‒μη σταθμισμένο‒ ποσοστό 13,8%, έναντι μόλις 6,8% και 3,3% στον δευτερογενή και τον πρωτογενή τομέα αντίστοιχα), και ειδικά στον κλάδο των χρηματοπιστωτικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (19,7%).
Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της ΓΣΕΕ, το 35% εκείνων που απασχολούνται με τηλεργασία στον ιδιωτικό τομέα απάντησε ότι εργάζεται περισσότερες ώρες από το τυπικό προβλεπόμενο ωράριο. Επίσης, το 18% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα με αναστολή σύμβασης εργασίας δήλωσε ότι οι εργοδότες παράτυπα τους ζήτησαν να συνεχίσουν να ασκούν να εργασιακά τους καθήκοντα.
Η Ελλάδα μαζί με την Πορτογαλία και την Ισπανία ήταν από τις πιο απροετοίμαστες χώρες στο να μεταβούν σε καθεστώς τηλεργασίας, καθώς καταγράφουν τις χαμηλότερες επιδόσεις σε όλες τις κατηγορίες.
Επιδεινώθηκε η οικονομική τους κατάσταση
Σύμφωνα με την έρευνα του Eurofound, οι μισοί περίπου ερωτηθέντες (47,4%) στην Ελλάδα απάντησαν ότι τους τελευταίους τρεις μήνες επιδεινώθηκε η οικονομική τους κατάσταση. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει την 5η υψηλότερη επίδοση μεταξύ των υπό εξέταση ευρωπαϊκών χωρών και είναι 9,2 μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ-27.
Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμες παράμετροι για την ευκολία ή τη δυσκολία απορρόφησης των οικονομικών κραδασμών που επέφερε η πανδημία και τα επακόλουθα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης είναι το μέγεθος της συμβολής των υπηρεσιών στο συνολικό παραγόμενο προϊόν καθώς και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της διάρθρωσης της απασχόλησης στον τριτογενή τομέα. Η κύρια υπόθεση εργασίας είναι ότι τα επαγγέλματα για την εκτέλεση των οποίων υπάρχει ανάγκη σωματικής εγγύτητας και αλληλεπίδρασης τόσο μεταξύ των εργαζομένων όσο και με τους πελάτες κρίνονται πιο επισφαλή σε σχέση με εκείνα που μπορούν να εκτελεστούν από απόσταση με τη συνδρομή ψηφιακών τεχνολογιών ή εξατομικευμένα στον χώρο εργασίας μέσω αυτοματοποιημένων συστημάτων παραγωγής τα οποία οριοθετούν τις επαφές με τους άλλους.
Επαγγέλματα υψηλού κινδύνου
Ο υψηλότερος κίνδυνος εντοπίζεται σε κλάδους όπως η εστίαση και τα καταλύματα, το εμπόριο καθώς και οι προσωπικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Από την άλλη πλευρά, οι εργαζόμενοι στις δημόσιες ωφέλειες, στις επαγγελματικές και επιστημονικές υπηρεσίες και στις υπηρεσίες πληροφορικής και επικοινωνίας έχουν πολύ χαμηλό κίνδυνο αναστολής της εργασίας τους λόγω κοινωνικής αποστασιοποίησης. Στην Ελλάδα το ποσοστό απασχόλησης σε κλάδους πολύ υψηλού κινδύνου ανέρχεται στο 30,2%, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά την Κύπρο (33,5%), όταν ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 22,1%. Στον αντίποδα, το χαμηλότερο ποσοστό επισφαλούς απασχόλησης λόγω της κοινωνικής αποστασιοποίησης εντοπίζεται στο Λουξεμβούργο (16,2%) και ακολουθεί η Σουηδία (17%).
Όσον αφορά τα παραγόμενα εισοδήματα, οι κλάδοι πολύ υψηλού κινδύνου στην Ελλάδα συνεισφέρουν το 20,1% των συνολικών αμοιβών των εργαζομένων και το 25,9% της προστιθέμενης αξίας, όταν τα ίδια ποσοστά στην ΕΕ είναι 16,3% και 17,4% αντίστοιχα.13 Η απόκλιση αυτή υποδεικνύει τις δυσανάλογες επιπτώσεις που ενδέχεται να επιφέρει η υγειονομική κρίση στο συνολικό εισόδημα των πολιτών της χώρας σε σχέση με τους υπόλοιπους κατοίκους της ΕΕ, εξαιτίας των δομικών χαρακτηριστικών του αναπτυξιακού υποδείγματος της οικονομίας. Το τελευταίο φαίνεται ότι όχι μόνο δημιουργεί προϋποθέσεις πιο βαθιάς ύφεσης, η οποία βέβαια θα εξαρτηθεί από τη διάρκεια και την ένταση της πανδημίας, αλλά δυσχεραίνει και την προοπτική ταχείας ανάκαμψης της οικονομίας μετά το τέλος της. Συνεπώς, βραχυμεσοπρόθεσμα, η ένταση και η διάρκεια της ύφεσης καθώς και οι επιπτώσεις της θα εξαρτηθούν από τη σταθεροποίηση ή/και την ανάκαμψη των κλάδων υψηλού κινδύνου κοινωνικής αποστασιοποίησης, και ειδικότερα του τουρισμού και της εστίασης, αλλά και από το ύψος, τους όρους και τον χρόνο χρηματοδότησης της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.