Είστε πολυεκατομμυριούχος, εταιρειάρχης, στέλεχος πολυεθνικής, μεγαλοσυνταξιούχος, μαφιόζος ή έστω μικρομεσαίο λαμόγιο. Ως υπήκοος της Ευρωπαϊκής Ενωσης υποφέρετε από την καταραμένη φορολογία. Γονατίζετε από τη δυσκολία να ξεπλύνετε τα ωραία χρήματά σας. Ενας φορολογικός παράδεισος στην καρδιά της Μεσογείου θα σας διώξει τις σκοτούρες: η Μάλτα των 435.000 κατοίκων.
Τα πράγματα εκ πρώτης όψεως είναι απλά. Μια εταιρεία στο Λονδίνο, το Παρίσι ή στη Φρανκφούρτη θέλει να αποφύγει τη φορολόγηση, ο μέσος όρος της οποίας στην ΕΕ είναι 22%. Ιδρύει μια θυγατρική (ή… όσες θέλει) στο νησί των ιπποτών, οι οποίοι, ειρήσθω εν παρόδω, ήταν και εξαιρετικοί τοκογλύφοι εκτός από πλιατσικολόγοι εν ονόματι του Κυρίου. Αν οι μέτοχοί της δεν είναι υπήκοοι Μάλτας και η θυγατρική δεν δραστηριοποιείται οικονομικά στο νησί (ώστε να μην καταπιούν τα ολιγοπώλια τους ντόπιους επιχειρηματίες), η μικρότερη χώρα μέλος της ΕΕ δείχνει έμπρακτα την ευαρέσκειά της. Στα ποσά που εισάγει κάθε εταιρεία στη Μάλτα κόβει τον φόρο απ’ το 35% στο 5%. Μαχαίρι. Μετά μπορείτε να πάρετε ό,τι απομένει (το 95% των κεφαλαίων σας, μην είστε αχάριστοι) και να το ξαναβγάλετε στο εξωτερικό, ακόμη και στη χώρα όπου εδρεύει η μητρική εταιρεία. «Φορολογήθηκαν», θα πείτε αθώα, «στη Μάλτα».
150.000 έγγραφα, τρεις μήνες έρευνα
Αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Το δαιδαλώδες σύστημα που προσελκύει τεράστια ποσά χωρίς να ρωτάει πολλά ξεδιπλώνεται σε 150.000 έγγραφα, τα οποία εξέτασαν (η μάλλον «ξετίναξαν») επί τρεις ολόκληρους μήνες 49 δημοσιογράφοι από 13 ΜΜΕ σε 16 χώρες και 12 διαφορετικές γλώσσες. Ανάμεσά τους κολοσσοί των μίντια όπως τα περιοδικά «Der Spiegel» (Γερμανία) και «L’ Espresso» (Ιταλία), οι εφημερίδες «El Mundo» (Ισπανία) και «Le Soir» (Βέλγιο), ο γαλλικός ιστότοπος Mediapart, ο γνωστός από τη συνεργασία του με τον Εντουαρντ Σνόουντεν βραζιλιάνικος ιστότοπος theintercept κ.ά.
Οι αποκαλύψεις έγιναν δεκτές από την κυβέρνηση της Μάλτας, τις κυβερνήσεις της ΕΕ και τους «ενδιαφερόμενους» διά της χαλαρής διαψεύσεως, της υποβαθμίσεως ή και της ενόχου σιωπής. Γιατί μερικές από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές και άλλες εταιρείες οι οποίες έχουν δεσμούς διαπλοκής με κόμματα, πολιτικούς, τραπεζίτες και ΜΜΕ στη Γερμανία, την Ιταλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Ρωσία, την Τουρκία και αλλού είναι παρούσες στους «Φακέλους της Μάλτας», τα «Malta Files», όπως ονομάστηκαν τα συγκεκριμένα πακέτα εγγράφων.
Το «Spiegel» έστειλε ρεπόρτερ στο νησί για να ερευνήσει την παρουσία εμβληματικών γερμανικών εταιριών όπως η αυτοκινητοβιομηχανία BMW, η χημική βιομηχανία BASF, η αεροπορική εταιρεία Lufthansa, η κατασκευάστρια αθλητικών ειδών Puma, αλλά και δημόσιων προσώπων όπως ο δημοφιλής 52άχρονος τηλεπαρουσιαστής Γιοχάνες Κέρνερ.
Συνάντησε μικρά γραφεία με ελάχιστο ή και χωρίς προσωπικό, διευθυντές με βεβαρυμένο παρελθόν ως αχυράνθρωποι σε άλλους φορολογικούς παραδείσους (όπως οι βρετανικές Παρθένες Νήσοι στην Καραϊβική), στόματα κλειστά. Η συνταγή είναι σχεδόν… παραδοσιακή: η μητρική εταιρεία δηλώνει τεράστιες δαπάνες στη χώρα της, ας πούμε τη Γερμανία ή την Ιταλία, και μεταφέρει στη Μάλτα όσο περισσότερα κέρδη μπορεί. Η Lufthansa, γράφει το «Spiegel», έχει 17 θυγατρικές στο νησί, ανάμεσά τους και εταιρεία υποδοχέα πακτωλού χρημάτων από το ασφαλιστικό ταμείο των 50.000 εργαζομένων της – να ’ναι ευχαριστημένοι και μπουκωμένοι με λεφτά μεγαλοσυνδικαλιστές και προσωπικό.
Ενα τάνκερ για την οικογένεια Ερντογάν
Αλλο ένα πρόσωπο που πρωταγωνιστεί στα Malta Files είναι ο 49χρονος εφοπλιστής Μουμπαρίζ Μανσίμοφ, γεννημένος στο Αζερμπαϊτζάν και Τούρκος υπήκοος από το 2006. Το 2007 ο Μανσίμοφ χρησιμοποίησε τον φορολογικό παράδεισο της Μάλτας για να αγοράσει ένα ρωσικό πετρελαιοφόρο, το «Agdash», το οποίο πούλησε έναντι 25 εκατ. δολαρίων τον Οκτώβριο του 2008 σε εταιρεία των Μπουράκ Ερντογάν, Μουσταφά Ερντογάν και Ζιγιά Ιλγκέν, δηλαδή τον αδελφό, τον πρωτότοκο γιο και τον κουνιάδο του τότε πρωθυπουργού της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι τρεις τους δεν έδωσαν… δεκάρα, αφού ο Μανσίμοφ αποπληρώνει ο ίδιος το μεγαλύτερο μέρος (18,5 εκατ. δολάρια) του δανείου που πήραν οι συγγενείς του Ερντογάν για την αγορά. Τα υπόλοιπα επτά εκατ. δολάρια τα κάλυψε άλλος επιχειρηματίας, ο παιδικός φίλος του Ερντογάν Σιτκί Αγιάν. Ο Μανσίμοφ ανέλαβε με λίζινγκ την εκμετάλλευση του «Agdash», καταβάλλοντας ετησίως 1,2 εκατ. δολάρια στην οικογένεια Ερντογάν. Εκτοτε οι μπίζνες του στην Τουρκία (από ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και γαλακτοβιομηχανίες μέχρι μεταφορές και ποδόσφαιρο) πάνε πρίμα. Απέκτησε δεσμούς και με το περιβάλλον του νέου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, στην τελετή ορκωμοσίας του οποίου ήταν επίσημος προσκεκλημένος.
Ο καρκινοπαθής δανειολήπτης και ο Ρώσος μικροδανειστής
Θεάρεστο έργο ισχυρίζεται ότι επιτελεί ο κροίσος Ολεγκ Μπόικο, 61ος πλουσιότερος άνθρωπος στη Ρωσία σύμφωνα με τη λίστα Forbes. Ιδιοκτήτης τράπεζας που ειδικεύεται στον μικροδανεισμό, δανείζει μικροποσά σε οικονομικά απελπισμένους που δεν μπορούν να πάρουν δεκάρα από κανονικές τράπεζες. Η εταιρεία του, η 4Finance, έχει έδρα τη Βαλέττα, πρωτεύουσα της Μάλτας, και ανήκει στη μητρική Tirona η οποία έχει έδρα την Κύπρο. Ο 52άχρονος Μπόικο κερδίζει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ στήνοντας μίνι τράπεζες σε διάφορες χώρες: από τη Ρουμανία, τη Λιθουανία και τη Δανία μέχρι τη Βρετανία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ. Ολα τα χρήματα καταλήγουν στη Μάλτα, φορολογούνται με τη γνωστή ταρίφα 5% και ξαναταξιδεύουν στον πλανήτη για να γεννήσουν κι άλλα κέρδη, ενίοτε καταστρέφοντας ήδη ρημαγμένους δανειολήπτες. Ο ερευνητής Μάθιου Βέλα της εφημερίδας «Malta Today» βρήκε στους Φακέλους της Μάλτας την περίπτωση ενός 30χρονου Ρουμάνου καρκινοπαθούς ο οποίος τον Νοέμβριο του 2015 δανείστηκε 175 ευρώ (μάλιστα: εκατόν εβδομήντα πέντε!) από τη ρουμανική θυγατρική της 4Finance, στο όνομα της γυναίκας του. Τα ξόδεψε για θεραπεία και δεν τα επέστρεψε. Η 4Finance, όπως κάνει πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις, τον κυνήγησε δικαστικά και τον Φεβρουάριο του 2017 μπλόκαρε τον τραπεζικό λογαριασμό της συζύγου και αφαίρεσε το χρέος συν τις προσαυξήσεις, δηλαδή 575 ευρώ συν 100 ευρώ για δικαστικά έξοδα ! Το ποσοστό κέρδους για την «τράπεζα των φτωχών» του Μπόικο ανήλθε στο ιλιγγιώδες 1.988%.
Το 12% του ΑΕΠ προέρχεται από τον διαδικτυακό τζόγο
Το 2015 η αστυνομία της Ιταλίας εξάρθρωσε κύκλωμα παράνομων στοιχημάτων που είχε στήσει η διαβόητη Ντραγκέτα, η μαφία της Καλαβρίας. Συνελήφθησαν 41 άτομα και κατασχέθηκαν δύο εκατομμύρια ευρώ «ζεστά», σε χαρτονομίσματα. Στο κύκλωμα συμμετείχαν ιστότοποι διαδικτυακού τζόγου με έδρα τη Μάλτα, οι οποίοι έκλεισαν ύστερα από στοιχεία που έδωσαν οι ιταλικές αρχές, ενώ έξι Ιταλοί που κινούσαν τα νήματα από το νησί συνελήφθησαν και απελάθηκαν στη Ρώμη για να δικαστούν.
Η Μάλτα είναι (και) ο παράδεισος του online τζόγου ολόκληρης της Ευρώπης. Περίπου το 12% του ΑΕΠ της χώρας προέρχεται από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η σουηδική εταιρεία διαδικτυακού στοιχήματος και τυχερών παιχνιδιών Betsson, η οποία διατηρεί στη Μάλτα μεγάλες εγκαταστάσεις, αυστηρά φρουρούμενες, με δεκάδες κεντρικούς υπολογιστές (servers) και περίπου 18 εκατ. ανθρώπους να παίζουν πόκερ, για παράδειγμα, στην πλατφόρμα της. Στο γερμανόφωνο κοινό τις υπηρεσίες διαφημίζει μια παλιά καραβάνα της Μπάγερν Μονάχου και της εθνικής Γερμανίας, ο Μάριο Μπάσλερ.
Οπως κατήγγειλε στο «Spiegel» ο Βούλγαρος Βαλέρι Ατανάσοφ, ειδικός στην ασφάλεια δικτύων που εργαζόταν για χρόνια στις μαλτέζικες υπηρεσίες πάταξης του ηλεκτρονικού εγκλήματος: «Η άδεια λειτουργίας της Betsson θα έπρεπε να έχει ανακληθεί» διότι οι υπολογιστές της δεν σφραγίστηκαν όπως ορίζει ο νόμος ούτε ελέγχονταν τακτικά, με αποτέλεσμα τεράστιος αριθμός χρηματικών συναλλαγών να έχει γίνει στο σκοτάδι.
Υπάρχει ωστόσο κι ένας τομέας του τζόγου στον οποίο η κυβέρνηση της Μάλτας είναι αμείλικτη: τα καζίνο του νησιού. Μεγάλη και ισχυρή δύναμη αστυνομικών και εφοριακών τα παρακολουθεί και τα ελέγχει, διότι εκεί συχνάζουν πολλοί επιφανείς Μαλτέζοι. Και οι τοπικοί πολιτικοί θέλουν να αποφεύγουν τα σκάνδαλα και τις κακοτοπιές.