Έτος «σταθμός» μπορεί να χαρακτηριστεί το 2016 για την οικονομική πολιτική. Τα μέτρα των 5,4 δισ. σε φόρους και εισφορές τείνουν να γίνουν κάτι συνηθισμένο υπό την έννοια ότι διανύουμε ως οικονομία το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης, με την ελπίδα να δούμε άκρη στο τούνελ μετά από δύο χρόνια.
Ωστόσο όλο αυτό το διάστημα έγιναν διαρθρωτικές αλλαγές για την οικονομική πολιτική σε ένα βαθμό και την πραγματική οικονομία σε βαθμό… πρωτόγνωρο. Οι οκτώ αυτές αλλαγές είναι:
1. Ο δημοσιονομικός κόφτης:
Το μέτρο που επισυνάφθηκε χωρίς να περιλαμβάνεται στην πρώτη αξιολόγηση του προγράμματος. Σε πολύ γενικές γραμμές προβλέπει την οριζόντια περικοπή των δημοσίων δαπανών (με εξαίρεση την άμυνα, την υγεία, την παιδεία και τις δημόσιες επενδύσεις), ώστε να καλύπτονται αυτόματα δημοσιονομικές αποκλίσεις μέχρι και 2% του ΑΕΠ.
Με άλλα λόγια αν για κάποιο έτος η Ελλάδα δεν πετύχει το πρωτογενές πλεόνασμα για το οποίο έχει δεσμευτεί θα περικοπούν μισθοί, συντάξεις και άλλες δημόσιες δαπάνες, έως του ποσού των 3,6 δισ. ευρώ.
Το μέτρο θεωρητικά έχει χρόνο ζωής μέχρι και το 2018 αλλά με εντολή του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου, η διάρκεια ζωής του θα παραταθεί και στα επόμενα χρόνια.
2. Το «αιώνιο» ταμείο αποκρατικοποιήσεων:
Το νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων, που ανεβάζει το πήχη σε ό, τι αφορά την αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης δημόσιας περιουσίας, θα είναι ανεξάρτητη αρχή με διάρκεια ζωής 99 χρόνια.
Μάλιστα για πρώτη φορά ταμείο αξιοποίησης της δημόσιας περιουσία θα έχει εποπτικό συμβούλιο το οποίο θα ορίζει και θα ελέγχει το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου. Επίσης θα έχει επικεφαλής ένα τεχνοκράτη διορισμένο από τους θεσμούς.
3. Η Εταιρία Δημοσίων Συμμετοχών και Περιουσίας:
Μια νέα εταιρία που θα συμπεριλάβει 8 εισηγμένες και μη ΔΕΚΟ (ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, ΕΛΤΑ, ΟΑΚΑ, ΟΣΥ, ΟΑΣΑ, Εταιρία Δημοσίων Υποδομών) με στόχο την βελτίωση των οικονομικών τους επιδόσεων.
Οι εταιρίες θα συνεχίσουν να έχουν δημόσιο χαρακτήρα αλλά η εταιρία διαχείρισης τους θα υπαχθεί το νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων. Το πώς θα λειτουργήσει αυτό θα το δούμε στην πράξη.
4. Η Ανεξάρτητη Αρχή Εσόδων:
Στο θέμα η Ελλάδα πρωτοπορεί αφού στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ υπάρχουν ημιανεξάρτητες αρχές εσόδων.
Στην Ελλάδα όμως από την 1/1/2017 θα υπάρχει μια πλήρως ανεξάρτητη αρχή με δικό της προϋπολογισμό, διοικητική δομή, δυνατότητα στην διοίκηση προλήψεων – απολύσεων και μετατάξεων, η οποία θα κινεί όλες τις εισπρακτικές και διωκτικές αρχές που υπάγονταν έως τώρα στο υπουργείο οικονομικών.
Η διοίκησή της δεν θα χρειάζεται την άδεια και δεν θα λογοδοτεί για τις πράξεις της στο υπουργείο οικονομικών αλλά κατευθείαν στην Βουλή και φυσικά στους δανειστές.
5. Η είσοδος των distress funds στην ελληνική αγορά:
Στο θεσμικό πλαίσιο για την εκκαθάριση των κόκκινων δανείων είδαμε για πρώτη φορά την νομοθέτηση της ύπαρξης και την αδειοδότηση από την ΤτΕ της λειτουργίας στην Ελλάδα των εταιριών επενδύσεων σε κόκκινα και πράσινα δάνεια επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Μαζί μέσα στο χρόνο συμπληρώθηκε και η νομοθεσία για τους εκκαθαριστές κόκκινων δανείων που αναλαμβάνουν την βρόμικη δουλειά για λογαριασμό των Τραπεζών.
6. Ο «αφελληνισμός» των διοικήσεων των εμπορικών τραπεζών:
Μετά από την δεύτερη ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών στο τέλος του 2015 οι θεσμοί πίεσαν και κατάφεραν να επιβάλουν την ψήφιση του νομοσχεδίου που επιβάλλει την αξιολόγηση των στελεχών των τεσσάρων μεγάλων εμπορικών τραπεζών.
Ο νόμος επέβαλε την τοποθέτηση νέων στελεχών με την προϋπόθεση να μην έχουν καμιά σχέση, άμεση ή έμμεση, με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα για τα προηγούμενα δύο χρόνια.
Η ελληνική πλευρά επιχείρησε εκ των υστέρων να αλλάξει αυτόν τον όρο επικαλούμενοι αφελληνισμό των ελληνικών τραπεζών αλλά απέτυχε.
7. Φόροι που επιβάλλονται για πρώτη φορά:
Μπορεί κάποιοι από αυτούς να εφαρμοστούν για πρώτη φορά το 2017, αλλά ψηφίστηκαν από τον περασμένο Μάιο.
Πρόκειται για το τέλος στην καλωδιακή τηλεόραση που εφαρμόζεται ήδη την επιβολή για πρώτη φορά Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στον καφέ, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και την σταθερή τηλεφωνία.
Σε ό, τι αφορά την σταθερή τηλεφωνία το τέλος του 5% που επιβάλλεται, θα επιβαρύνει και τις υπηρεσίες ίντερνετ που συνήθως πωλούνται ως πακέτα .
8. Η λύση για το χρέος από το ΕΜΣ:
Υπό την πίεση του Brexit οι θεσμοί έκλεισαν άρον-άρον την πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος.
Μέσα στην συμφωνία της 25ης Μαΐου ένα όνειρο που υπήρχε από το 2012, η οριστική διευθέτηση του ελληνικού χρέους, έδειχνε να παίρνει σάρκα και οστά.
Μέσα στην συμφωνία περιλαμβάνονταν και μια συνοπτική αλλά ολοκληρωμένη λύση για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Μετά από την απόφαση του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου για την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμών μέτρων το εγχείρημα άρχισε να αποκτά υπόσταση.
Ήρθε όμως λίγες μέρες αργότερα το πάγωμα από τον ΕΜΣ για να επαναφέρει το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους στο επίπεδο της υπόσχεσης, η οποία θα υλοποιηθεί στο σύνολό της το 2018 και αυτό «αν χρειαστεί» όπως τονίζουν σε κάθε περίπτωση οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών.