Μια Βορειοαμερικανική Οικονομική Ένωση, η οποία θα περιλαμβάνει την ελεύθερη διακίνηση αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίου, εργασίας, τεχνολογίας και πληροφοριών, μπορεί να αποτελέσει τη βέλτιστη λύση για τη μελλοντική ανάπτυξη των τριών χωρών
Η κατάσταση αυτή καθιστά αναγκαία μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση, που θα διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα και ευημερία της Βόρειας Αμερικής.
Σύμφωνα με άρθρο του γνωστού οικονομολόγου Nouriel Roubini στο Project Syndicate, για να επιλύσουν τα προβλήματά τους, ο Καναδάς, το Μεξικό και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αρχίσουν να καταρτίζουν σχέδια για μια Βορειοαμερικανική Οικονομική Ένωση.
Μια ενιαία αγορά αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίου, εργασίας, τεχνολογίας, δεδομένων και πληροφορίας θα ωφελούσε και τις τρεις.
Οι εμπορικές και πολιτικές εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των άμεσων γειτόνων τους, του Καναδά και του Μεξικού, βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, κάτι το οποίο εντείνει τους φόβους για έναν εμπορικό πόλεμο και την κατάρρευση της Συμφωνίας ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά (USMCA), η οποία ήταν μια επαναδιαπραγμάτευση της Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA).
«Σύμφωνα με τον πρόεδρο Donald Trump, και οι δύο χώρες θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα για να περιορίσουν τη ροή μεταναστών και φαιντανύλης» σημειώνει ο οικονομολόγος.
Επιπλέον, καθώς τόσο ο Καναδάς όσο και το Μεξικό διατηρούν μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ – o Trump τους κατηγορεί για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και ότι λειτουργούν ως δίαυλος για τους Κινέζους εξαγωγείς που επιδιώκουν να παρακάμψουν τους αμερικανικούς δασμούς.
Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν περιορίζεται σε αυτές τις ανησυχίες.
Προχωρά και σε προσβολές, υποστηρίζοντας ότι ο Καναδάς θα έπρεπε να γίνει η 51η πολιτεία των ΗΠΑ, ενώ προτείνει τη μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού και απειλεί με αμερικανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των καρτέλ ναρκωτικών στο Μεξικό.
Το πιθανότερο σενάριο είναι μια νέα επαναδιαπραγμάτευση της USMCA, η οποία θα οδηγήσει σε μικρές αυξήσεις δασμών, αλλά θα διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την υφιστάμενη ζώνη ελεύθερου εμπορίου.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Roubini, αυτή θα ήταν μια υποδεέστερη λύση. Για να αντιμετωπιστούν οι βασικές αιτίες εντάσεων, να αποφευχθούν μελλοντικές συγκρούσεις και να ενισχυθούν η ανάπτυξη και η ευημερία στη Βόρεια Αμερική, και οι τρεις χώρες θα πρέπει να αρχίσουν να σχεδιάζουν μια Βορειοαμερικανική Οικονομική Ένωση: μια ενιαία αγορά με πλήρη ελευθερία εμπορίου όχι μόνο στα αγαθά – όπως ισχύει στην τρέχουσα συμφωνία – αλλά και στις υπηρεσίες, στο κεφάλαιο, στην εργασία, στην τεχνολογία, στα δεδομένα και στην πληροφορία.
Τα πρώτα βήματα
Όπως υποστηρίζει ο Nouriel Roubini, «προφανώς, αυτό δεν θα συμβεί από τη μία μέρα στην άλλη».
Τα πρώτα βήματα μετά την οικονομική ένωση θα ήταν η εναρμόνιση των ρυθμιστικών πολιτικών, με το Μεξικό και τον Καναδά να υιοθετούν σε μεγάλο βαθμό τα πρότυπα που ισχύουν στις ΗΠΑ (τη μεγαλύτερη από τις τρεις οικονομίες) – απαιτούνται ευθυγράμμιση των βιομηχανικών πολιτικών για την επαναφορά της παραγωγής στη Βόρεια Αμερική και συμφωνία σε κοινές εμπορικές, τεχνολογικές και χρηματοοικονομικές πολιτικές για τη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα.
Αυτό θα μπορούσε, στη συνέχεια, να οδηγήσει σε ένα καθεστώς σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών –όπως ο πρώιμος ευρωπαϊκός μηχανισμός συναλλαγματικών ισοτιμιών– και τελικά σε μια πλήρη νομισματική ένωση (παρόμοια με την ευρωζώνη), που θα επέτρεπε απρόσκοπτες πληρωμές σε ολόκληρη την περιοχή.
«Η Βόρεια Αμερική αποτελεί μια βέλτιστη νομισματική ζώνη –ακόμα περισσότερο από την ευρωζώνη– και ένα κοινό νόμισμα θα έβαζε τέλος στις εμπορικές εντάσεις που προκύπτουν από τις τακτικές, αποσταθεροποιητικές διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι οποίες επιδεινώνουν τα εμπορικά ανισοζύγια» γράφει ο οικονομολόγος και συμπληρώνει:
«Το επόμενο βήμα θα ήταν μια πλήρης τραπεζική ένωση, μια ένωση κεφαλαιαγορών και διάφορες άλλες μορφές επιμερισμού κινδύνων, οι οποίες θα μπορούσαν, τελικά, να οδηγήσουν σε μια δημοσιονομική ένωση.
Στο μέλλον, θα απαιτούνταν πιθανώς και στοιχεία κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής για τη διαχείριση θεμάτων όπως η μετανάστευση, η επιβολή του νόμου και τα ναρκωτικά.
Μακροπρόθεσμα, αυτές οι ρυθμίσεις θα μπορούσαν να επιτρέψουν μια συναινετική πολιτική ένωση – όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξελίσσονταν σε μια ομοσπονδιακή Ένωση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής – εάν όλες οι πλευρές συμφωνούσαν.
Η εθνική κυριαρχία θα μπορούσε να διατηρηθεί, όπως συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ταυτόχρονα θα επιτυγχανόταν μεγαλύτερος πολιτικός συντονισμός σε μια σειρά από πολιτικές μακροπρόθεσμα».
Οικονομική ένωση
Προς το παρόν, όμως, μια πλήρης οικονομική ένωση είναι η πιο λογική επιλογή, δεδομένου ότι οι οικονομίες της Βόρειας Αμερικής είναι ήδη βαθιά ολοκληρωμένες. Επιπλέον, κάθε χώρα συνεισφέρει μοναδικά πλεονεκτήματα (και έχει αντίστοιχες ανάγκες).
Ο Καναδάς διαθέτει άφθονη γη και φυσικούς πόρους σε σχέση με τον πληθυσμό του, αλλά οι μακροοικονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές του έχουν οδηγήσει σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και μια μικρότερη εγχώρια αγορά σε σύγκριση με τις ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ έχουν ένα μεγάλο εργατικό δυναμικό με υψηλή εξειδίκευση, τεράστια αποθέματα φυσικού και χρηματοοικονομικού κεφαλαίου και την παγκόσμια ηγετική θέση στον τομέα της τεχνολογίας.
Ωστόσο, λόγω των υψηλών πληθυσμιακών συγκεντρώσεων σε περιοχές ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, θα χρειαστεί να μετακινήσουν πληθυσμό βορειότερα.
Το Μεξικό έχει άφθονο, χαμηλού κόστους εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και ορισμένους σημαντικούς φυσικούς πόρους, αλλά η αδύναμη διακυβέρνηση και η έλλειψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχουν επιβραδύνει την ανάπτυξη και έχουν οδηγήσει σε κοινωνικές δυσλειτουργίες – κυρίως λόγω της διαφθοράς, της βίας και της εγκληματικότητας που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.
Μια Βορειοαμερικανική Οικονομική Ένωση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα προβλήματα, αυξάνοντας τη συνολική παραγωγικότητα, την αναπτυξιακή δυναμική και την ευημερία της περιοχής.
Η πλήρης απελευθέρωση του εμπορίου υπηρεσιών δεν θα έπρεπε να είναι αμφιλεγόμενη, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ κυριαρχούν στις ψηφιακές υπηρεσίες.
Ούτε θα έπρεπε να αποτελεί πρόβλημα η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων ή το ελεύθερο εμπόριο τεχνολογίας, δεδομένων και πληροφορίας, αφού ο Καναδάς και οι ΗΠΑ είναι ήδη σύμμαχοι σε θέματα ασφάλειας και πληροφοριών.
Η πιο δύσκολη πρόκληση θα ήταν η ελεύθερη μετανάστευση εντός της ένωσης.
Η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού μεταξύ ΗΠΑ και Καναδά είναι απίθανο να αποτελέσει ζήτημα, δεδομένου του μικρού πληθυσμού του Καναδά και του συγκρίσιμου κατά κεφαλήν εισοδήματος.
Όμως η ελεύθερη μετανάστευση από το Μεξικό θα πρέπει να διαχειριστεί προσεκτικά.
Το Μεξικό δεν είναι μόνο δίοδος για μεγάλες ροές μεταναστών από την Κεντρική και Νότια Αμερική (καθώς και από την Κίνα, την Αφρική και άλλες περιοχές), αλλά έχει και πολύ χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα.
Ευτυχώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη δείξει πώς να διαχειριστεί ένα τέτοιο ζήτημα.
Τα νεότερα και φτωχότερα μέλη της αποδέχθηκαν μια πολυετή μεταβατική περίοδο πριν από την πλήρη απελευθέρωση της μετανάστευσης.
Αντίστοιχα, η πλήρης ελευθερία μετακίνησης για τους Μεξικανούς θα επιτρεπόταν μόνο όταν το Μεξικό φτάσει ένα συγκεκριμένο όριο κατά κεφαλήν εισοδήματος, βελτιώσει τη διακυβέρνησή του, προχωρήσει σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και υιοθετήσει κοινές πολιτικές ασφαλείας (με κοινές μεξικανικές και αμερικανικές δυνάμεις στα νότια σύνορά του).
Γιατί να συμφωνήσουν ο Καναδάς και το Μεξικό σε όλα αυτά;
Αλλά γιατί να συμφωνήσουν ο Καναδάς και το Μεξικό σε όλα αυτά; διερωτάται ο οικονομολόγος.
Με απλά λόγια, χωρίς μια Βορειοαμερικανική Οικονομική Ένωση, η μελλοντική τους ανάπτυξη θα παραμείνει περιορισμένη και το κατά κεφαλήν εισόδημά τους θα αποκλίνει ακόμη περισσότερο από το αμερικανικό.
Οι ΗΠΑ βρίσκονται σε τροχιά να γίνουν μια ακόμη πιο ισχυρή τεχνολογική υπερδύναμη αυτήν τη δεκαετία, με το αναπτυξιακό τους δυναμικό να ξεπερνά το 3%.
Ωστόσο, χρειάζονται ό,τι μπορούν να προσφέρουν ο Καναδάς και το Μεξικό (φυσικούς πόρους, γη και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό χαμηλού κόστους).
Μια οικονομική ένωση, επομένως, θα έκανε και τις τρεις χώρες πολύ πιο ευημερούσες – οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και γεωπολιτικά.
Προϊόντος του χρόνου, και άλλες περιφερειακές οικονομίες θα μπορούσαν να ενταχθούν, ξεκινώντας από τον Παναμά, ο οποίος είναι ήδη δολαριοποιημένος για πάνω από έναν αιώνα.
Παρομοίως, η Γροιλανδία θα μπορούσε να ενταχθεί εθελοντικά σε μια Βορειοαμερικανική Οικονομική Ένωση, ώστε να αξιοποιήσει τους άφθονους φυσικούς της πόρους, μειώνοντας έτσι τις εντάσεις σχετικά με το μελλοντικό της καθεστώς.
Η ένταξή της θα επέτρεπε στη Βόρεια Αμερική να κυριαρχήσει στις νέες εμπορικές διαδρομές και τις οικονομικές ευκαιρίες που αναπτύσσονται στην Αρκτική λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Τελικά, και άλλες χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής θα μπορούσαν να ενταχθούν στην οικονομική ένωση.
«Η ασταθής ισορροπία της συμφωνίας USMCA –όπου οι ΗΠΑ προβάλλουν έναν μακρύ κατάλογο δικαιολογημένων και λιγότερο δικαιολογημένων παραπόνων, ενώ απουσιάζει μια πραγματική ενιαία αγορά– θα μπορούσε να οδηγήσει είτε σε μια άτακτη διάλυση είτε σε έναν εμπορικό πόλεμο.
Γιατί, λοιπόν, να μην ξεκινήσει μια πιο φιλόδοξη, οραματική, σταθερή και βέλτιστη μακροπρόθεσμη συμφωνία που να ωφελεί όλες τις πλευρές;
Αν οι κατακερματισμένες, ρημαγμένες από πολέμους οικονομίες της Ευρώπης μπόρεσαν να το πετύχουν, τότε σίγουρα οι Βορειοαμερικανοί μπορούν να πραγματοποιήσουν το ίδιο όραμα – ή ακόμα καλύτερο» καταλήγει ο Roubini.
www.bankingnews.gr