Το παγκόσμιο χρέος είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από το παγκόσμιο ΑΕΠ. Εύλογα οι οικονομολόγοι προειδοποιούν για επικίνδυνες συνέπειες.
Ας πάρουμε, ωστόσο, τα πράγματα από την αρχή… Όπως προκύπτει από έκθεση που δημοσίευσε το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο, το χρέος είναι σε ιστορικά υψηλά: άγγιξε τα 315 τρισεκατομμύρια δολάρια, που αντιστοιχεί στο 333% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η αύξηση το πρώτο τρίμηνο του 2024 ήταν 1,3 τρισ. δολ.
Αυτή τη φορά η κύρια συμβολή έγινε από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες: Κίνα, Ινδία και Μεξικό. Ο κύριος λόγος είναι οι πολύ υψηλές κρατικές δαπάνες.
Να σημειωθεί πως στην υπάρχει μια κρίση ακινήτων που απειλεί να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη για χρόνια.
Το Δελχί ξοδεύει δισεκατομμύρια για τη διαχείριση καταστροφών.
Το (ΔΝΤ) εκτιμά ότι μέχρι το τέλος της δεκαετίας, το χρέος της Ινδίας θα ξεπεράσει το ΑΕΠ της χώρας.
Στις ανεπτυγμένες αγορές, τα μεγαλύτερα κέρδη σημειώθηκαν στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Ιρλανδία και τον Καναδά.
Κόστος δανεισμού
Το καλάθι του δανεισμού γεμίζει λόγω και της αύξησης του κόστους του παγκοσμίως – γεγονός που θα κάνει την εξυπηρέτησή τους ακόμη πιο δύσκολη.
Έτσι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του IIF, η Ιαπωνία θα πρέπει να δαπανήσει περίπου το 2% του προϋπολογισμού της για αυτό τα επόμενα δύο χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες – 12% (σήμερα 8%).
Ο κίνδυνος είναι ότι οι ευκαιρίες αναχρηματοδότησης στενεύουν.
Η κρίση χρέους στην Ελλάδα οδήγησε σε απότομη επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων στη χώρα, θυμάται ο Evgeny Shatov, συνεργάτης της Capital Lab.
«Ο Λίβανος, το Σουρινάμ, η Ζάμπια, η Σρι Λάνκα βρίσκονται ήδη σε καθεστώς χρεοκοπίας, όπως επίσης η Αργεντινή, η Γκάνα, η Τυνησία, η Ναμίμπια, η Αιθιοπία, το Μπαχρέιν, το Πακιστάν.
Η κατάσταση στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία παραμένει δύσκολη» προσθέτει ο Vadim Tymchik, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της mntlab.
Τα τελευταία δέκα χρόνια, το δημόσιο χρέος στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξήθηκε ταχύτερα από ό,τι στις αναπτυγμένες χώρες.
Ωστόσο, το κύριο βάρος πέφτει στον ΟΟΣΑ – 54 τρισ. (στοιχεία από το τέλος του 2023).
Αυτό είναι 30 τρισεκατομμύρια περισσότερα από ό,τι κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008. Και οι ΗΠΑ χρωστάνε 34 τρισ.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους της Ουάσιγκτον είναι «ανησυχητικό» και «δεν είναι βιώσιμο».
Οι ΗΠΑ πρέπει να καταβάλλουν σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο τον χρόνο για τόκους.
Παρ’ όλα αυτά, εκδίδουν ολοένα και περισσότερα ομόλογα, για να καλύψουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού, που έχει φτάσει τα 828 δισεκ. δολ.
Ως αποτέλεσμα, επισημαίνει ο Evgeny Shatov, η αμερικανική οικονομία θα πέσει σε μια παγίδα, τη λεγόμενη σπείρα του χρέους.
Δυσκολίες υπάρχουν και με την Κίνα, αλλά για διαφορετικούς λόγους.
Αν στις ΗΠΑ το κύριο πρόβλημα είναι ο πληθωρισμός, ο οποίος αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης, τότε στην Κίνα η κατάσταση είναι το αντίθετο.
Ο αποπληθωρισμός μαζί με την κρίση των ακινήτων είναι μια σοβαρή οικονομική επιβάρυνση, λέει ο Nikolai Pereslavsky, επικεφαλής του τμήματος οικονομικής έρευνας της CM Service.
Ο κόσμος δεν έχει δει τέτοια επίπεδα από το… 1820
Μια σκληρή προοπτική για την παγκόσμια οικονομία έδωσε ο Borge Brende, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, λέγοντας ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει μια δεκαετία χαμηλής ανάπτυξης εάν δεν εφαρμοστούν τα σωστά οικονομικά μέτρα.
Μιλώντας στην «Ειδική Συνάντηση του WEF για την Παγκόσμια Συνεργασία, Ανάπτυξη και Ενέργεια για την Ανάπτυξη» στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, προειδοποίησε ότι οι δείκτες παγκόσμιου χρέους είναι κοντά σε επίπεδα που δεν είχαν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1820 και υπάρχει κίνδυνος «στασιμοπληθωρισμού» για τις προηγμένες οικονομίες.
«Η παγκόσμια ανάπτυξη [εκτίμηση] φέτος είναι περίπου 3,2%.
Δεν είναι κακό, αλλά δεν είναι αυτό που είχαμε συνηθίσει – η τάση ανάπτυξης ήταν 4% για δεκαετίες», είπε στον Dan Murphy του CNBC, προσθέτοντας ότι υπήρχε κίνδυνος επιβράδυνσης όπως αυτή που παρατηρήθηκε τη δεκαετία του 1970 σε ορισμένες μεγάλες οικονομίες.
«Δεν μπορούμε να μπούμε σε έναν εμπορικό πόλεμο, πρέπει ακόμα να κάνουμε συναλλαγές μεταξύ μας», εξήγησε όταν ρωτήθηκε για την αποφυγή μιας περιόδου χαμηλής ανάπτυξης.
«Το εμπόριο θα αλλάξει και οι παγκόσμιες αλυσίδες αξίας θα μεταβληθούν… Τότε πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση του παγκόσμιου χρέους.
Δεν έχουμε δει τέτοιου είδους χρέος από τους Ναπολεόντειους Πολέμους, πλησιάζουμε στο 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε χρέη», είπε.
Είπε ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν πώς να μειώσουν αυτό το χρέος και να λάβουν τα σωστά δημοσιονομικά μέτρα χωρίς να έρθουν σε μια κατάσταση όπου θα ξεκινήσει μια ύφεση.
Εκτίμησε επίσης ότι η γενετική τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία για τον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Η προειδοποίησή του ανταποκρίνεται σε μια πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η οποία σημείωσε ότι το παγκόσμιο δημόσιο χρέος είχε αυξηθεί έως και το 93% του ΑΕΠ πέρυσι και ήταν ακόμη 9 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τα επίπεδα πριν από την πανδημία.
Το ΔΝΤ προέβλεψε ότι το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα μπορούσε να πλησιάσει το 100% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Το Ταμείο ξεχώρισε επίσης τα υψηλά επίπεδα χρέους στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες, λέγοντας ότι η χαλαρή δημοσιονομική πολιτική στις τελευταίες ασκεί πίεση στα επιτόκια και το δολάριο που στη συνέχεια αυξάνει το κόστος χρηματοδότησης σε όλο τον κόσμο—επιδεινώνοντας τις προϋπάρχουσες αδυναμίες.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αύξησε ελαφρώς τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη, λέγοντας ότι η παγκόσμια οικονομία είχε αποδειχθεί «αναπάντεχα ανθεκτική» παρά τις πληθωριστικές πιέσεις και τις αλλαγές στη νομισματική πολιτική.
Τώρα αναμένει παγκόσμια ανάπτυξη 3,2% το 2024, αυξημένη κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με τις προηγούμενες προβλέψεις του Ιανουαρίου.
Ο Brende του WEF είπε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία είναι τώρα «η γεωπολιτική ύφεση που αντιμετωπίζουμε», υπογραμμίζοντας τις πρόσφατες εντάσεις Ιράν-Ισραήλ.
«Υπάρχει τόσο πολύ απρόβλεπτο και μπορείς εύκολα να ξεφύγεις από τον έλεγχο.
Εάν το Ισραήλ και το Ιράν κλιμακώσουν αυτή τη σύγκρουση, θα μπορούσαμε να δούμε μια τιμή πετρελαίου στα επίπεδα των 150 δολαρίων σε μια νύχτα.
Και αυτό φυσικά θα ήταν πολύ επιζήμιο για την παγκόσμια οικονομία», είπε.
Ασφαλές επίπεδο
Σύμφωνα με τη ρωσική Κεντρική Τράπεζα, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, η Ρωσία είναι μεταξύ των χωρών με το χαμηλότερο και ασφαλέστερο επίπεδο χρέους: 20,9 τρισεκατομμύρια ρούβλια, ήτοι το 17% του ΑΕΠ.
«Η σταθερότητα ενισχύεται: η ελκυστικότητα των επενδύσεων αυξάνεται και το κράτος έχει χώρο αν χρειαστεί να αυξήσει απότομα το χρέος για την υλοποίηση μεγάλων έργων» εξηγεί ο Evgeniy Shatov.
Ο δανεισμός στις ξένες αγορές είναι πλέον πολύ πιο δύσκολος λόγω των κυρώσεων, αλλά τα ίδια έσοδα του προϋπολογισμού, καθώς και τα κεφάλαια από το Εθνικό Ταμείο Πρόνοιας, επαρκούν.
Το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών σκοπεύει να αυξήσει το εθνικό χρέος στα 29,94 τρισεκατομμύρια ρούβλια έως το 2026.
Και κυρίως λόγω εσωτερικού δανεισμού (82%).
Δηλαδή, τονίζουν οι οικονομολόγοι, δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό.