«Μόνο ο χρυσός είναι αληθινό χρήμα. Όλα τα άλλα είναι πίστωση», είχε πει κάποτε, στην κατάθεσή του ενώπιον του Κογκρέσου, ο `Τζέι Πι Μόργκαν`. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1933, έμελλε η κυβέρνηση Ρούζβελτ να αρπάξει κανονικά και με το νόμο (κανόνας του χρυσού) τον χρυσό των πολιτών, δίνοντάς τους «αποζημίωση» 20 δολάρια την ουγγιά. Τους είπαν πως… είναι το ίδιο πράγμα.

Κάποιοι ξύπνιοι φρόντισαν να κρύψουν το κομπόδεμά τους, αλλά οι περισσότεροι τρέξαν να… απαλλαχθούν από το βάρος (κυριολεκτικά) του κιτρινωπού μετάλλου, περιχαρείς για τα χάρτινα δολάρια που θα κονόμαγαν. Σήμερα ο χρυσός διαπραγματεύεται σε ιστορικά υψηλά, πάνω από τα 2.000 δολ./ουγγιά, δηλαδή 100 φορές παραπάνω από τότε. Στέκει ως φάρος άφθαρτος πλάι στον σταδιακό εκφυλισμό του παραστατικού χρήματος, να μας υπενθυμίζει το πώς ο πληθωρισμός κατατρώει την αγοραστική δύναμη και τις εργατοώρες μας, το πώς πράγματι μόνο ο χρυσός είναι αληθινό χρήμα.

Κάποιοι (μεταξύ τους κι εγώ) θα πουν ότι εκείνη τη μέρα, το 1933, τελείωσε κι επίσημα ο πραγματικός καπιταλισμός, πέθανε μαζί με το πραγματικό χρήμα. Ο παλιός καλός –ο «αγνός» δηλαδή– καπιταλισμός τής όσο γίνεται πιο ελεύθερης αγοράς. Ελεύθερης όχι από κράτος, διότι το κράτος δεν το αποφεύγεις με τίποτα, αλλά από τον χρηματοπιστωτικό εκφυλισμό της νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών.

Στην πραγματικότητα, ο καπιταλισμός που εκτόξευσε στα ύψη την ανθρωπότητα στα τέλη του 18ου με 19ο αιώνα (βιομηχανική επανάσταση) θα μπορούσε κανείς να πει ότι τελείωσε με την ίδρυση της Fed (1913, λίγους μήνες μετά τη βύθιση του Τιτανικού – δυο γεγονότα φαινομενικά ασύνδετα, αλλά τόσο σχετικά)…

Έκτοτε ξεκίνησε η «χαρτοποίηση» της Δύσης, που μπορεί να μη φαινόταν τις πρώτες δεκαετίες, ειδικά «ελέω» πολέμου που εκτόξευσε τις αμερικανικές βιομηχανίες… Όμως σταδιακά άρχισε να γίνεται ξεκάθαρο το τι θα σήμαινε για την ανθρωπότητα το μεγαλύτερο έγκλημα που διαπράχθηκε ποτέ σε βάρος της: η κλοπή του πλούτου όχι των τότε συμβαλλομένων, αλλά των επόμενων γενεών. Ένα χρέος που διαρκώς θα διογκωνόταν με εκθετικό ρυθμό, αφού το «νοικοκυριό» δανειζόταν για να πληρώνει τα χρωστούμενα… κι από ποιον δανειζόταν; Από τον εαυτό του. Το ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ έκτοτε συνεχίζει το οικονομικό έγκλημα, δίνοντάς του διάφορα ονόματα όπως «ποσοτική χαλάρωση» κ.λ.π.

Η Δύση παράγει λιγότερα από όσα καταναλώνει, και τυπώνει χρήμα για να πληρώνει τα έξοδά της. Δε χρειάζονται οικονομικά πτυχία για να ανανγωρίσει κανείς μια συνταγή καταστροφής.

Σήμερα δεν έχουμε ακριβώς καπιταλισμό, όσο κι αν σκούζουν οι αριστερόστροφοι. Αν τους παρηγορεί, θα πω και το δίκο τους «δίκιο»: ούτε «πραγματικός» κομμουνισμός υπήρξε ποτέ. Δε γίνεται να υπάρξει άλλωστε, παρά μόνο για λίγο και πατώντας στις πλάτες των προηγούμενων καθεστώτων. Ανέκαθεν στην ουσία η ανθρωπότητα βιώνε μια μορφή φεουδαρχίας, αυτή είναι η αλήθεια. Με εξαίρεση τους λαμπρούς αιώνες της βιομηχανικής επανάστασης, μέχρι που επιστρέφει στις μέρες μας ο νεοφεουδαρχικός κοορπορατισμός, ας τον πούμε έτσι. Δεν έχει και πολλή σημασία. Δεν είναι σκοπός του κειμένου να γκρινιάξουμε για την κατάντια μας.

Ούτε σκοπός είναι να εκθειάσουμε τον χρυσό ή να προτρέψουμε προς επένδυσή του. Όποιος έχει μυαλό δε χρειάζεται κανένα Radar να του πει τι να κάνει. Άλλωστε ο γενικός και αλάνθαστος κανόνας για τις δύσκολες εποχές είναι ΓΓΧΣ (Γη Γίδια Χρυσός Σφαίρες). Βέβαια το θέμα είναι να φροντίζει κανείς να αντιληφθεί το κακό προτού έρθει, και να προβεί εγκαίρως στις κατάλληλες κινήσεις. Τώρα αν μη τι άλλο θα ήταν κακή στιγμή να εισέλθει κανείς σε μια αγορά που χτυπά ιστορικά υψηλά.

Την περασμένη εβδομάδα κάναμε αφιέρωμα στο Bitcoin και πως η έκδοση του ETF σημαίνει την «αρχή του τέλους του». Κατά τραγική ειρωνεία, η ίδια «χαρτοποίηση» του χρήματος θα συμβεί και στο Bitcoin (λόγω παραγώγων). Όμως το Bitcoin είναι μια άλλη ιστορία. Πολλοί όχι απλώς το συγκρίνουν με τον χρυσό, αλλά το θεωρούν ανώτερο, από όλες τις απόψεις.

Όποιος κρατά τον χρυσό, φτιάχνει τους κανόνες

Όντας ο ίδιος γνωστός υποστηρικτής των κρυπτονομισμάτων, δεν μπορώ να μη γελάσω με τέτοιες δηλώσεις (και μάλιστα από σοβαρούς υποτίθεται αναλυτές). Ωραίο το Bitcoin, παιδιά, αλλά δεν είναι μπροστά από τον χρυσό. Είναι πίσω του, μερικές δεκάδες χιλιετίες μάλιστα. Διότι ο χρυσός δεν είναι απλώς η τελειότερη καθολική μορφή χρήματος, για την οποία οποιοσδήποτε άνθρωπος, οποιασδήποτε θρησκείας, φυλής, ιδεολογίας, από άκρη σε άκρη της Γης θα συμφωνήσει μόλις τον αντικρίσει ότι αυτό ναι, είναι κάτι πολύτιμο (και το θέλω).

Είναι πλέον ενσωματωμένο κυριολεκτικά στο DNA μας. Υπάρχουν μελέτες που αποδεικνύουν πως τα βρέφη ήδη από την πρώτη στιγμή που αφουγκράζονται το περιβάλλον τους επιδεικνύουν εμφανή έλξη προς οτιδήποτε λάμπει σα χρυσός. Είναι πλέον στη φύση μας να αναζητάμε χρυσό προκειμένου να διαθέτουμε δύναμη, ασφάλεια, έναν τρόπο να πραγματοποιήσουμε μια συναλλαγή.

Σε 1.000 χρόνια από τώρα ο χρυσός θα υπάρχει, ακόμη κι αν δεν υπάρχουμε εμείς. Bitcoin δε θα υπάρχει σίγουρα. Ούτε σε 100 χρόνια θα υπάρχει, διότι η τεχνολογία του θα έχει ξεπεραστεί από κάτι ανώτερο. Ήδη έχει συμβεί αυτό, ενδεχομένως να μη βγάλει ούτε την 20ετία (αν και το brand name θα κρατήσει αρκετά)… Το ψηφιακό χρήμα γενικότερα εννοείται θα επικρατήσει.

Αλλά η ουσία είναι ότι στο τέλος όσα είδη χρήματος κι αν περάσουν (και έχουν περάσει πολλά), ο χρυσός πάντα θα κερδίζει. Κι όποιος τον κρατά, θα κερδίζει επίσης.

Αυτός είναι ο σκοπός του άρθρου λοιπόν: Παρατηρώντας το «μονοπάτι» του χρυσού, να ερευνήσουμε ποιος κερδίζει, γεωπολιτικά. Διότι όποιος έχει τον χρυσό, φτιάχνει τους κανόνες.

Οι κεντρικές τράπεζες τα τελευταία χρόνια έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου απόκτησης μέχρι και του τελευταίο σβώλου από το πολύτιμο μέταλλο. Φυσικά η Δύση χάνει. Μπορεί να μην έχει παιχθεί ιδιαίτερα στα μίντια (είναι μια διαδικασία που προφανώς εκτελείται κάτω από τα ραντάρ), αλλά οι κινήσεις συμβαίνουν. Και το ότι οι κεντρικές τράπεζες της Ινδίας, Κίνας, Ρωσίας, ακόμη και Τουρκίας συγκεντρώνουν όλη αυτή τη δύναμη, θα πρέπει να μας λέει κάτι, για το ποιος (θα) κάνει κουμάντο σε αυτόν τον πλανήτη.

Και αφήνουν εμάς να παίζουμε Bitcoin… Λες και είμαστε εξυπνότεροι εμείς από εκείνους, έτσι; Είναι στον κόσμο τους οι κεντρικοί τραπεζίτες, τους έπιασαν στον ύπνο οι επενδυταράδες του καφενείου… Κούνια που μας κούναγε.

Όλα τα βλέμματα είναι στον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο.

Ο πυρετός του χρυσού που έχει καταλάβει τον Παγκόσμιο Νότο απειλεί να ανατρέψει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποία μεταπολεμικά στηρίχθηκε στο δολάριο.

Η Κίνα έχει φιλοδοξίες για το γιουάν

Το 90% των συναλλαγών σε συνάλλαγμα διακανονίζονται με δολάρια. Η Κίνα ήδη λαμβάνει μέτρα για να διαβρώσει αυτό το πλεονέκτημα, προσπαθώντας να προωθήσει τη χρήση του γιουάν σε όλον τον κόσμο. Οι ξένες τράπεζες δέχονται ήδη καταθέσεις σε offshore γιουάν και οι πελάτες τους μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα χρήματα για να αγοράσουν μετοχές και ομόλογα σε γιουάν εκτός της ηπειρωτικής Κίνας.

Ο Σι Τζιπίνγκ φλερτάρει τις κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή και τις πιέζει να δεχτούν πληρωμές σε γιουάν για την αγορά πετρελαίου. Η Ρωσία δέχεται ήδη γιουάν για ορισμένες από τις αποστολές πετρελαίου της. Στα τέλη Νοεμβρίου το γιουάν ήταν το τέταρτο πιο χρησιμοποιημένο νόμισμα πληρωμών στον κόσμο σε όρους αξίας, ξεπερνώντας το γιεν Ιαπωνίας για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 2022, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Swift.

Το κινεζικό νόμισμα χρησιμοποιήθηκε για το 4,6% των πληρωμών, αποτέλεσμα μιας πολυετούς ανόδου και του μεγαλύτερου μεριδίου του από τότε που το Swift άρχισε να συγκεντρώνει τα δεδομένα το 2010. Αλλά θα περάσει πολύς καιρός μέχρι να απειληθεί το δολάριο. Το δολάριο χρησιμοποιήθηκε για το 47% των παγκόσμιων πληρωμών τον Νοέμβριο.

Ο άξονας Κίνας – Ρωσίας, εν όψει των εντεινόμενων γεωπολιτικών ανταγωνισμών με την Δύση, θα επιδιώξει να στηρίζει ένα κοινό νόμισμα για την ομάδα των BRICS το οποίο να βασίζεται στον χρυσό προκριμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αποδολαριοποίησης, ο οποίος αφενός θα απενεργοποιήσει κάθε απειλή για κυρώσεις και αφετέρου θα ανατρέψει το καθεστώς του «υπερβολικού προνομίου» του αμερικανικού νομίσματος ως παγκόσμιου αποθεματικού.

Οι δυνατότητα της Ρωσίας αλλά και άλλων κρατών για προμήθεια χρυσού είναι ατελείωτη: Περισσότεροι από 100 τόνοι χρυσού ανακαλύφθηκαν στο χρυσωρυχείο Sovinoye στην πιο ανατολική ομοσπονδιακή οντότητα της Ρωσίας, την Chukotka. Είναι η μεγαλύτερη ανακάλυψη χρυσού στη χώρα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Η ρωσική περιοχή της Άπω Ανατολής Chukotka είναι γνωστή για τα ορυχεία χρυσού της, με σταθερή ανάπτυξη που παρατηρείται στην ετήσια παραγωγή του πολύτιμου μετάλλου στην περιοχή τον τελευταίο καιρό.

Το τμήμα εξόρυξης της ρωσικής κρατικής εταιρείας Rosatom, που έκανε την ανακοίνωση, επεσήμανε σε δήλωσή του ότι οι εργασίες γεώτρησης στο ορυχείο Sovinoye πραγματοποιήθηκαν «όλον τον χρόνο σε συνθήκες συνεχούς και μόνιμου παγετού». «Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν διανοιχτεί 123 πηγάδια συνολικού μήκους άνω των 32 χλμ. Όλες οι ερευνητικές, τοπογραφικές-γεωδαιτικές, γεωλογικο-γεωχημικές και γεωφυσικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Η ετήσια παραγωγή του ορυχείου Sovinoye αναμένεται να ξεκινήσει από τρεις τόνους από το 2029, ανέφερε η εταιρεία. Το ορυχείο, το οποίο βρίσκεται κοντά στη θάλασσα Chuckchee, ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970. Ακολούθησε ολοκληρωμένη γεωλογική εξερεύνηση για τον εντοπισμό φλεβών χρυσού υψηλής ποιότητας στη δεκαετία του 1980. Τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης επικαλέστηκαν νωρίτερα έκθεση του Κεντρικού Ινστιτούτου Ερευνών Μη σιδηρούχων και πολύτιμων μετάλλων που εδρεύει στη Μόσχα ότι η παραγωγή χρυσού στη Ρωσία θα μπορούσε να φτάσει στο αποκορύφωμά της το 2030.

Την ίδια ώρα η Κίνα, μέλος των BRICS, προχωρεί σε φρενήρεις αγορές χρυσού καθώς πρόσθεσε 225 τόνους στα αποθέματά της μόνο το 2023, δείχνουν τα τελευταία στοιχεία. Η Κίνα συσσώρευσε 225 τόνους χρυσού αξίας 13,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων πέρυσι. Η κομμουνιστική χώρα συσσωρεύει σταθερά χρυσό από το 2022 αγοράζοντας το πολύτιμο μέταλλο αξίας εκατομμυρίων κάθε μήνα. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Κίνα, μέλος των BRICS, συσσώρευσε 9 τόνους χρυσού αξίας 532 εκατομμυρίων δολαρίων. Εκτός από την Κίνα, οι άλλες χώρες BRICS, Ινδία και Βραζιλία, αγοράζουν σταθερά χρυσό.

Οι BRICS είναι επίσημα ο μεγαλύτερος αγοραστής χρυσού το 2023, ξεπερνώντας σε απόδοση κάθε άλλη χώρα της Δύσης, ανέφερε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού. Μεταξύ των χωρών BRICS, η Κίνα βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, ενώ η Ρωσία και η Ινδία καταλαμβάνουν τη δεύτερη και τρίτη θέση, αντίστοιχα.

Γιατί όμως το κάνουν αυτό; Όποιος έχει τον χρυσό, φτιάχνει τους κανόνες!

Στον κόσμο μας δύο είναι τα βασικότερα οικονομικά πεδία όπου παίζεται το παιχνίδι της παγκόσμιας οικονομικής ισχύος: Το ένα είναι ο έλεγχος του χρηματοπιστωτικού συστήματος που εκφράζεται σε δολάρια, ενώ άλλο είναι ο έλεγχος του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών. Από την περίφημη Συμφωνία του Bretton Woods το 1944, το δολάριο ΗΠΑ είναι ο «βασιλιάς» μεταξύ όλων των υποψηφίων για το καθεστώς αποθεματικού νομίσματος.

Αρχικά, ήταν συνδεδεμένο με χρυσό, αλλά στη συνέχεια ο Πρόεδρος Νίξον άφησε το δολάριο ΗΠΑ να επιπλέει… χωρίς καμία άγκυρα όσον αφορά στην αξίας του την Παρασκευή, 13 Αυγούστου 1971. Αυτό δημιούργησε έναν 10ετή ανοδικό κύκλο στην αγορά χρυσού –η απεριόριστη δημιουργία χρημάτων fiat (νομίσματα που εκτυπώνουν οι κεντρικές τράπαζες) ξεκίνησε τις πετρελαϊκές κρίσεις του 1973 και του 1979– μαζί με τον στασιμοπληθωρισμό και την υψηλή ανεργία στην παγκόσμια οικονομία.

Οι δίδυμες πετρελαϊκές κρίσεις ήταν, εν μέρει, μια απάντηση του αραβικού κόσμου στην απώλεια αγοραστικής δύναμης σε πετροδολάρια. Μόνο με το καθεστώς της Federal Reserve υπό τη ηγεσία του Paul Volcker η νομισματική τρέλα τέθηκε τελικά υπό έλεγχο.

Ο πληθωρισμός άρχισε να υποχωρεί. Η συμφωνία Plaza του 1985, για την ανοδο της ισοτιμίας του ιαπωνικού γιεν, αποκατέστησε τελικά την ανταγωνιστικότητα στην οικονομία των ΗΠΑ. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ, αλλά σίγουρα μπορούμε να βρούμε ομοιότητες.

Η Κίνα έχει τη μεταποίηση, οι ΗΠΑ την τεχνολογία, όμως και σε αυτό σταδιακά χάνουν…

Η οικονομία των ΗΠΑ αυτή την εποχή είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική στην ψηφιακή τεχνολογία, αλλά δέχεται αυξανόμενη πίεση από την κινεζική ανταγωνιστικότητα στον τομέα της μεταποίησης. Η Κίνα έχει αυτοματοποιήσει τα εργοστάσια ως μέρος ενός σχεδίου για την αντιστάθμιση της δημογραφικής κρίσης ενός γηράσκοντος πληθυσμού.

Η Κίνα έχει επίσης χρησιμοποιήσει κρατικά προγράμματα για να επιδοτήσει και να υποστηρίξει την ανάπτυξη νέας ενεργειακής τεχνολογίας σε ηλεκτρικά οχήματα, ανεμογεννήτριες, ηλιακά φωτοβολταϊκά κύτταρα, αποθήκευση ενέργειας και πυρηνικούς σταθμούς τέταρτης γενιάς. Αυτές οι συνθήκες καθορίζουν για εμάς ένα επενδυτικό θέμα αιώνων: Ζούμε μια μεγάλη παγκόσμια μετάβαση δύναμης και ενέργειας

Το ενεργειακό κομμάτι είναι προφανές. Ο κόσμος κινείται από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης που κινούνται με ορυκτά καύσιμα και χαρακτήρισαν την εξέλιξη της πρώιμης και ώριμης Βιομηχανικής Επενάστασης προς ένα μέλλον ηλεκτροκίνησης και χαμηλών ρύπων.

Αυτό υποστηρίζει πόσο κρίσιμες μπορούν να αποδειχθούν για τη διαμόρφωση των νέων ισορροπιών οικονομικής ισχύος πρώτες ύλες όπως ορυκτά μπαταρίας και χαλκό.

Το κομμάτι γεωπολιτικής ισχύος είναι λιγότερο προφανές. Ο κόσμος μετακινείται από ένα παγκόσμιο πολιτικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα που κυβερνάται από τη Δύση σε έναν πιο ποικιλόμορφο πολυπολικό κόσμο όπου οι αναδυόμενες οικονομίες δυναμώνουν και επιδιώκουν να έχουν λόγο στις εξελίξξεις.

Περιττό να πούμε ότι αυτή η τελευταία δυναμική, μια παγκόσμια μετάβαση στη γεωπολιτική δύναμη, υποστηρίζει μέσα αποθήκευσης της αξίας που είναι γεωπολιτικά ουδέτερα. Κάποιοι θα ισχυριστούν ότι τα κρυπτονομίσματα είναι το κλειδί, αλλά είναι εύκολο να διαπιτωθεί ότι η χρησιμότητα του χρυσού στη στήριξη του εμπορίου μεταξύ της ανερχόμενης ομάδας στο πεδίο των γεωπολιτικών συσχετισμών, όπως η ομάδα των BRICS, θα αποδειχθεί λιγότερο ριψοκίνδυνο στοίχημα.