Αντίστροφα μετρά ο χρόνος μέχρι τη στιγμή που θα φτάσουν στην ελληνική αγορά ενέργειας οι αυξημένες τιμές του ρωσικού φυσικού αερίου εξαιτίας της επιβολής έκτακτου φόρου στις τράνζιτ ποσότητες φυσικού αερίου που διέρχονται από τη Βουλγαρία που αποφάσισε πρόσφατα η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας. Η απόφαση που ελήφθη στις αρχές Οκτωβρίου προβλέπει την επιβολή φόρου 10 ευρώ/MWh επί των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου που διέρχεται από το βουλγαρικό έδαφος. Σύμφωνα με την άποψη της βουλγαρικής κυβέρνησης, ο φόρος αποτελεί αντικίνητρο για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου και ταυτόχρονα ευνοεί τις εισαγωγές αερίου εκτός Ρωσίας όπως και ποσότητες LNG
Επιπτώσεις
Είναι ευνόητο ότι οι επιπτώσεις της έκτακτης φορολόγησης θα είναι τεράστιες και ακουμπούν το σύνολο της ενεργειακής αγοράς. Για τη χώρα μας το συνολικό κόστος που συνεπάγεται η επιβολή του τέλους από πλευράς Βουλγαρίας στο ρωσικό φυσικό αέριο υπολογίζεται ότι φτάνει τα 360 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Ποιους αφορά; Ρωσικό φυσικό αέριο εισάγουν μέσω της Βουλγαρίας αυτή τη στιγμή η ΔΕΠΑ, η Mytilineos, η ΔΕΗ και ο όμιλος Κοπελούζου. Σημειώνεται ότι για τη ΔΕΠΑ, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν προβλέπεται να υπάρξει επίπτωση αφού υπάρχει σχετική πρόβλεψη στη σύμβαση προμήθειας που προβλέπει ότι η τιμή δεν επηρεάζεται από τυχόν φόρους ή τέλη εκτός του ελληνικού εδάφους. Πάντως, η σύμβαση της ΔΕΠΑ θεωρείται η πιο “ακριβή” συγκριτικά με το αέριο που εισάγεται από άλλες εταιρείες και το οποίο έχει πιο ανταγωνιστική τιμολόγηση. Δηλαδή, ουσιαστικά, το βουλγαρικό τέλος θα “χτυπήσει” τις πιο φθηνές εισαγωγές που κατευθύνονται στην ελληνική αγορά με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κόστος του καυσίμου και όχι μόνο αφού το φυσικό αέριο επηρεάζει και την τιμή του ρεύματος.
Είναι σαφές δηλαδή ότι η επίπτωση από την έκτακτη φορολόγηση θα είναι βαριά, καθώς θα επηρεαστεί αρνητικά μεγάλο κομμάτι της ελληνικής αγοράς. Σημειώνεται ότι το φυσικό αέριο αποτελεί βασικό καύσιμο για την ηλεκτροπαραγωγή, ενώ χρησιμοποιείται και από τη βιομηχανία, που σημαίνει ότι πιθανή αύξηση του κόστους επηρεάζει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδίως των εξαγωγικών. Σε κάθε περίπτωση το φυσικό αέριο που εισάγεται από τη Ρωσία αντιστοιχεί περίπου στο 20% των συνολικών αναγκών της χώρας. Οι στρεβλώσεις που θα δημιουργηθούν αναμένεται να επηρεάσουν συνολικά την αγορά, φτάνοντας μέχρι και στους λογαριασμούς των τελικών καταναλωτών σε ρεύμα και φυσικό αέριο.
Η τελική επιβάρυνση μάλιστα, εάν συνυπολογιστούν και οι φόροι μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερη από τα 10 ευρώ/MWh και να φτάσει ακόμη και τα 20 ευρώ/MWh.
Κίνδυνος διακοπής
Ένας ακόμη σοβαρός κίνδυνος αφορά στο ενδεχόμενο η ρωσική Gazprom να αρνηθεί να πληρώσει το τέλος της Βουλγαρίας. Αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει την κυβέρνηση της Βουλγαρίας να αποφασίσει τη διακοπή της ροής του ρωσικού αερίου, προκαλώντας μεγάλη αναστάτωση στην ευρύτερη αγορά ενέργειας στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το ιδανικό σενάριο σε αυτή την περίπτωση, που όμως δύσκολα θα επαληθευτεί, προβλέπει ότι σε αυτή την περίπτωση οι ποσότητες θα υποκατασταθούν είτε από εναλλακτικές πηγές αερίου από άλλους αγωγούς είτε από υγροποιημένο αέριο LNG.
Παράνομη απόφαση
Πηγές της αγοράς επισημαίνουν ότι με την απόφασή της η Βουλγαρία παραβιάζει αντικειμενικά κάθε Ενωσιακή λογική βάσει συνθηκών καθώς δημιουργεί εμπόδια στη διακίνηση αγαθών σε τρίτες χώρες. Η βουλγαρική πλευρά υποστηρίζει ότι ο φόρος δεν θα επηρεάσει την τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου και ότι θα “χτυπήσει” μόνο τα κέρδη της ρωσικής Gazprom.
Ωστόσο, αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή οι Ρώσοι θα μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στους πελάτες τους, εκφράζεται από πολλές πλευρές. Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη υπάρχουν έντονες αντιδράσεις για τη βουλγαρική απόφαση σε Αυστρία, Σερβία, Ουγγαρία, Β. Μακεδονία αλλά και Ρουμανία, με κάποιους μάλιστα να χαρακτηρίζουν την απόφαση ως εχθρικό βήμα που θέτει ζήτημα για την ενεργειακή ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εκπρόσωποι του ενεργειακού κλάδου χαρακτηρίζουν το μέτρο ως μη νόμιμη και μονομερή ενέργεια που δεν έχει την έγκριση της Ε.Ε. και θεωρούν ότι θα υπάρξουν σίγουρα κινήσεις προσφυγών εναντίον του στα όργανα της Ένωσης.
Στάση αναμονής
Από την πλευρά της, πάντως, η ελληνική κυβέρνηση τηρεί στάση αναμονής για το θέμα. Όπως διευκρινίζουν αρμόδιες πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προκειμένου να υπάρξει κάποια κίνηση αμφισβήτησης της βουλγαρικής απόφασης, θα πρέπει προηγουμένως να έχει ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ της ΔΕΠΑ και της ρωσικής Gazprom για την ανανέωση της σύμβασης προμήθειας αερίου της ελληνικής εταιρείας.
“Σκοπός μας είναι να βρούμε μια λύση για να συνεχιστεί η ομαλή εκτέλεση της σύμβασης και να υπάρξει κάποια λύση” τονίζεται χαρακτηριστικά. Οι ίδιες πηγές του ΥΠΕΝ αναφέρουν ότι μετά την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Gazprom είναι ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. “Τι θα γίνει μετά και πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη ο φόρος αυτό δεν το ξέρουμε ούτε εάν οι Ρώσοι θα δεχθούν να πληρώσουν το τέλος. Είναι μια συνολική συζήτηση που θα δούμε πώς θα εξελιχθεί μετά το τέλος της διαπραγμάτευσης” τονίζεται χαρακτηριστικά. Πάντως, η θέση της ελληνικής πλευράς χαρακτηρίζεται ως λεπτή υπό την έννοια ότι δεν μπορεί να εμφανιστεί στα ευρωπαϊκά φόρα προκειμένου να υπερασπιστεί τα ρωσικά συμφέροντα. Είναι σύνθετο το θέμα με γεωπολιτικό χαρακτήρα, πρέπει να σκεφτούμε εάν θέλουμε να εμφανιστούμε να υπερασπιζόμαστε το ρωσικό αέριο, καταλήγουν οι ίδιες πηγές.