Η σχεδόν μόνιμη αισιοδοξία για την πορεία του ΑΕΠ δίνει σιγά σιγά την θέση της σε έναν σκεπτικισμό. Και ο λόγος δεν είναι μόνο η παράταση των μέτρων της πανδημίας. Για μια ασφαλή πρόβλεψη χρειάζεται να θυμηθούμε ότι η ύφεση του 2020 κατά 8,2%(?) προήλθε κυρίως από την υποχώρηση της κατανάλωσης κατά 5,2% και από την μείωση των εξαγωγών των υπηρεσιών κατά 43%.
Το πρώτο τρίμηνο του 2021 η οικονομία βρίσκεται σε lockdown και άρα ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ αναμένεται να κινηθεί σε αρνητικά επίπεδα. Ακόμα όμως και αν αρθούν τα περιοριστικά μέτρα άμεσα δεν είναι αυτονόητο ότι η οικονομική δραστηριότητα θα επανέλθει σε μια κατάσταση απογείωσης.
Η κατανάλωση, κύριος τροφοδότης του ΑΕΠ, θα αργήσει να επανέλθει σε υψηλά θετικά επίπεδα. Ακόμα και αν σταματήσουν τα μέτρα της πανδημίας τα σενάρια για την πορεία της κατανάλωσης θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και το υπέρογκο ιδιωτικό χρέος που ανέρχεται περίπου στα 244 δις.
Δεδομένου ότι αυτό το χρέος έχει εξαιρετικά βραχυχρόνιο χαρακτήρα εφόσον οφείλεται στην εφορία (108 δις), στα ασφαλιστικά ταμεία (38 δις), στις τράπεζες (58 δις ) και τέλος στις εγχώριες εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις (40 δισ.) θα πρέπει να αρχίσει να εξυπηρετείται κατά το 2021. Αυτή η εξυπηρέτηση θα προκαλέσει πρόσθετες πιέσεις και απώλειες στο διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων καταναλωτών με αποτέλεσμα τον περιορισμό της κατανάλωσης.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η ανάπτυξη το 2021 θα ενισχυθεί από την δημόσια κατανάλωση και τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Ωστόσο οι πόροι του ταμείου ανάκαμψης δεν αναμένεται να κάνουν την εμφάνισή τους τουλάχιστον κατά το 2021 και οι προβλέψεις για την αύξηση του παγίου κεφαλαίου είναι ιδιαίτερα ισχνές από έναν επιχειρηματικό τομέα που είναι σε αδράνεια ένα έτος. Απομένει ο τομέας του τουρισμού όπου δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι συνεισφέρει στο ΑΕΠ κάτι λιγότερο από 14%.
Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν και οι πιθανοί δημοσιονομικοί περιορισμοί που θα αφορούν την αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας. Τα τρέχοντα δημοσιονομικά ελλείμματα αθροιζόμενα στο ελληνικό χρέος δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα ερωτημάτων σχετικά με τον τρόπο κάλυψής τους.
(Ο Διονύσης Χιόνης είναι Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Δ.Π.Θ.) ieidiseis.gr