H Αλβανία κατελήφθη από τους Ιταλούς τον Απρίλιο του 1939
Σε όλες τις κατακτημένες περιοχές οι Γερμανοί συνέλεξαν ένοπλα τμήματα και μονάδες κατά κύριο λόγο για την καταπολέμηση των παρτιζάνων. Ένα από τα χειρότερα ήταν η 1η Αλβανική Μεραρχία.
H Αλβανία κατελήφθη από τους Ιταλούς τον Απρίλιο του 1939. Μετά την κατάληψη Ελλάδας και Γιουγκοσλαβίας η ιταλική Αλβανία επεκτάθηκε εδαφικά περιλαμβάνοντας ακόμα και το Κόσσοβο, πραγματοποιώντας το όνειρο των Αλβανών εθνικιστών για τη «Μεγάλη Αλβανία».
Οι Αλβανοί, υπό την προστασία των Ιταλών, άρχισαν τις σφαγές Ελλήνων, Σέρβων και Μαυροβούνιων. Σταδιακά στο Κόσσοβο, ειδικά, σύντομα ο σερβικός πληθυσμός είχε είτε εκδιωχθεί, είτε πεθάνει. Μετά την ιταλική συνθηκολόγηση, το 1943, οι Γερμανοί πήραν υπό την προστασία τους, τους Αλβανούς που συνεργάζονταν με τους Ιταλούς και ειδικά την «Μπάλι Κομπετάρ», την αλβανική «πολιτοφυλακή» που ευθύνεται για χιλιάδες θανάτους.
Μεραρχία SS
Οι Γερμανοί ενέταξαν έναν αριθμό Αλβανών στη 13η Ορεινή Μεραρχία των Waffen SS «Handschar». Στη μεραρχία αυτή υπηρετούσαν κυρίως Βόσνιοι μουσουλμάνοι. Οι 1.000 περίπου Αλβανοί που υπηρέτησαν σε αυτή σχημάτισαν το 1ο τάγμα του 2ου Συντάγματος, το οποίο κατόπιν μετονομάστηκε σε 28ο Σύνταγμα. Λίγο αργότερα άλλοι 500 Αλβανοί εντάχθηκαν στις τάξεις της μεραρχίας. Κατόπιν τούτου οι Γερμανοί αποφάσισαν να σχηματίσουν μια εξ’ ολοκλήρου αλβανική μεραρχία.
Η Αλβανική Μεραρχία των SS άρχισε να σχηματίζεται τον Απρίλιο του 1944 με την προοπτική να υπηρετήσει, αποκλειστικά, στο Κόσσοβο, μετά από αίτημα του πολιτικού ηγέτη των Αλβανών εθνικιστών Μπέντρι Πεγιάνι. Η Μεραρχία έλαβε τον επίσημο τίτλο 21η Μεραρχία Waffen SS «Skanderbeg».
Αν και παρουσιάστηκαν αρκετοί εθελοντές μόνο 6.000 από αυτούς κρίθηκαν κατάλληλοι. Έτσι στη νεοσυγκροτημένη μεραρχία εντάχθηκε και το αλβανικό τάγμα της «Handschar». Την 1η Μαΐου η Μεραρχία ιδρύθηκε επίσημα και εντάχθηκε στο ΧΧΙ Ορεινό Σώμα Στρατού. Οι αξιωματικοί και οι περισσότεροι υπαξιωματικοί ήταν Γερμανοί. Διοικητής της τοποθετήθηκε ο ταξίαρχος των SS Άουγκουστ Σμιντχούμπερ. Η δύναμη της Μεραρχίας δεν ξεπέρασε τους 6.500 άνδρες.
Οι άνδρες έφεραν ιταλικό και γερμανικό οπλισμό. Η Μεραρχία διέθετε και μια επιλαρχία ιταλικών αρμάτων Μ15/42. Η Μεραρχία διέθετε το 50ο και το 51ο Ορεινό Σύνταγμα SS, το 21ο Ορεινό Σύνταγμα Πυροβολικού, την 21η Επιλαρχία Αναγνώρισης, την 21η Αντιαρματική Μοίρα, το 21ο Ορεινό Τάγμα Μηχανικού, το 21ο Τάγμα Επιμελητείας, τα 21ο Τάγμα Διαβιβάσεων και το 21ο Τάγμα Υγειονομικού.
Οι Αλβανοί, αμέσως μετά την συγκρότηση της Μεραρχίας, εκτράπηκαν σε φοβερά εγκλήματα κατά των Σέρβων, σε σημείο που οι Γερμανοί υποχρεώθηκαν να διαλύσουν δύο τάγματα της μεραρχίας και να συλλάβουν Αλβανούς. Στις 14 Μαΐου 1944 οι Αλβανοί επέδραμαν σε εβραϊκά σπίτια στην Πρίστινα.
Συνέλαβαν 281 Εβραίους τους οποίους και παρέδωσαν στους Γερμανούς. Οι συλληφθέντες στάλθηκαν στο στρατόπεδο του Μπέργκεν – Μπέλσεν. Ελάχιστοι επιβίωσαν. Οι άνδρες της Μεραρχίας όμως ενεπλάκησαν και σε σφαγές Αλβανών μη φίλα προσκείμενων προς τον Άξονα.
Εκδίωξαν επίσης 10.000 οικογένειες Σέρβων και Μαυροβουνίων από το Κόσσοβο, ενώ παράλληλα βοήθησαν στην εγκατάσταση 72.000 Αλβανών, αλλάζοντας, οριστικά, την εθνολογική σύνθεση της περιοχής, την οποία εκμεταλλεύτηκαν οι απόγονοί τους, το 1999.
Το κυνήγι Εβραίων και Σέρβων συνεχίστηκε εντατικά από τους άνδρες της Μεραρχίας, η οποία, ουσιαστικά, δεν υπήρξε ποτέ τίποτα περισσότερο από μια ομάδα ενόπλων με μόνη έγνοια τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις σφαγές και τους βιασμούς. Τον Ιούνιο του 1944 η Μεραρχία εκτέλεσε την πρώτη μεγάλης κλίμακας άσκησή της. Ακόμα και τότε όμως η κατάσταση εξετράπη και 400 ορθόδοξοι άμαχοι εκτελέστηκαν, στο χωριό Αντριγέβιτσα.
Καμία πολεμική αξία
Αμέσως μετά έλαβε μέρος σε αντιπαρτιζανικές επιχειρήσεις μέχρι και τα τέλη Αυγούστου, με πενιχρά αποτελέσματα. Οι Γερμανοί πείστηκαν ότι η Μεραρχία μπορούσε, μόνο, να αναλάβει καθήκοντα φρούρησης. Σε συγκρούσεις με τους παρτιζάνους σκοτώθηκαν περίπου 1.000 Αλβανοί, ενώ πολλοί ακόμα λιποτάκτησαν.
Οι Γερμανοί υποχρεώθηκαν να παραδεχτούν πως η μεραρχία δεν είχε καμία αξία ως πολεμική δύναμη. Την 1η Σεπτεμβρίου 1944 άνδρες της Μεραρχίας στασίασαν σκοτώνοντας τους Γερμανούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς τους. Περίπου 3.500 Αλβανοί λιποτάκτησαν, κατόπιν. Ο Χίμλερ ενέταξε τότε στη Μεραρχία 3-4.000 Γερμανούς ναύτες που υπηρετούσαν στην Ελλάδα.
Παρόλα αυτά έως τον Οκτώβριο του 1944 η Μεραρχία διέθετε μόλις 4.900 άνδρες, εκ των οποίων μόλις 1.500 θεωρούντο ικανοί για μάχη. Στα μέσα Οκτωβρίου είχαν απομείνει 86 αξιωματικοί, 467 υπαξιωματικοί και 899 άνδρες στις τάξεις της. Έτσι ο διοικητής της Ομάδας Στρατιών Ε, πτέραρχος Λέερ, διάταξε τον αφοπλισμό και την αποστράτευση όλων των Αλβανών.
Η Μεραρχία διαλύθηκε, επίσημα, την 1η Νοεμβρίου. Ακολούθησαν παρτιζανικά αντίποινα κατά των Αλβανών, χιλιάδες από τους οποίους σκοτώθηκαν.
Οι άνδρες της Μεραρχίας έφεραν γερμανικές στολές. Φέρονταν όμως ακόμα και στολές του Βασιλικού Γιουγκοσλαβικού Στρατού, καθώς και ιταλικές. Οι εξαρτήσεις επίσης προέρχονταν από κάθε διαθέσιμη πηγή. Έμβλημα της Μεραρχίας ήταν ο αλβανικός δικέφαλος αετός.