Τα συνήθη διλήμματα για τις καλοκαιρινές διακοπές ακούγονται σήμερα σαν πολυτέλεια, αφού για την Ευρώπη φέτος, η καλοκαιρινή απόδραση είναι μια υπαρξιακή ερώτηση. Για την ακρίβεια αναβάλλεται. Αυτό δε σημαίνει μόνο ματαίωση της ευχαρίστησης αλλά και απειλή της επιβίωσης.
Στα δικά μας…το καλοκαίρι που έρχεται ακόμη κι αν μας βγάλει από την καραντίνα θα φέρει μαζί του, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, μαύρα μαντάτα για την «ναυαρχίδα» της ελληνικής οικονομίας. O ελληνικός τουρισμός ετοιμάζεται να ζήσει το μεγαλύτερο πλήγμα εδώ και δεκαετίες με πτώση έως και 80% στην τουριστική κίνηση.
Εκατοντάδες ξενοδοχεία και ταξιδιωτικά πρακτορεία κινδυνεύουν με λουκέτο, οι εργαζόμενοι βρίσκονται για μια ακόμη φορά αντιμέτωποι με το ξήλωμα των εργασιακών τους δικαιωμάτων και η κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει κανένα σχέδιο. Την κατάσταση επιβεβαιώνουν πλήρως οι επαγγελματίες στον χώρο του τουρισμού, οι οποίοι εδώ και εβδομάδες έχουν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης των εσόδων.
«Όταν θα έχουμε πτώση της τάξεως του 80% στις αφίξεις και τα έσοδα πάνω το 30 δισ. Ευρώ που υπήρχαν, αντιλαμβάνεστε ότι η απώλεια για όλους μας αλλά και το εθνικό ΑΕΠ είναι τεράστια. Δυστυχώς γυρνάμε πολύ πίσω σε δεδομένα που δεν είχαμε ξαναδεί. Μηδέν τουρισμό η Ελλάδα δεν είχε ούτε το 1952. Βρισκόμαστε πλέον με πολύ αρνητικό πρόσημο», τόνισε, μεταξύ άλλων, στο tvxs ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Ελλάδας και αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων της χώρας μας, Λύσανδρος Τσιλίδης.
Έτσι αν για την Ευρώπη το πλήγμα της ακύρωσης των καλοκαιρινών ταξιδιών και διακοπών είναι τεράστιο, για την Ελλάδα είναι σίγουρα ανεπανόρθωτο.
Ακίνητη η Ευρώπη
Όπως αναφέρει η ανάλυση του Politico, στην Ευρώπη, ο τουριστικός τομέας απασχολεί 22,6 εκατομμύρια άτομα, κάτι που αντιστοιχεί στο 11,2% της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ και αντιπροσωπεύει το 9,5% της οικονομίας του μπλοκ, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Μεταφορών (WTTC).
Για την Ισπανία και την Ιταλία, τις δύο χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία στην ΕΕ, η συμβολή του τουρισμού στην οικονομία είναι ακόμη υψηλότερη, καθώς ανέρχεται στο 14% και 13% επί του ΑΕΠ τους αντίστοιχα.
Τα lockdown και οι απαγορεύσεις ταξιδιών εντός και εκτός της Ευρώπης πλήττουν τον τουριστικό τομέα. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η πανδημία θα μειώσει κατά το ήμισυ τα έσοδα των ξενοδοχείων και των εστιατορίων.
Τα ταξιδιωτικά γραφεία θα χάσουν έως και το 70% των κερδών τους, ενώ οι εταιρείες κρουαζιέρας και οι αεροπορικές εταιρείες θα χάσουν έως και το 90%. Στον τουρισμό υπολογίζεται ότι θα χαθούν πάνω από 50 εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, και 7 εκατομμύρια από αυτές στην Ευρώπη, σύμφωνα με το WTTC.
Tο κύριο πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν ξέρει πότε θα ανοίξουν ξανά τα σύνορα. Το πρόβλημα με την επιστροφή στις παραλίες και τον συνωστισμό κατά την καλοκαιρινή τουριστική περίοδο είναι ότι θα μπορούσε ξαφνικά να αναζωπυρώσει τα κρούσματα. Εξάλλου, ένας παράγοντας ήταν οι χειμερινές διακοπές που βοήθησαν στην εξάπλωση της νόσου.
Στην Ισπανία, η υπουργός Εργασίας Γιολάντα Ντίαζ δημιούργησε ένταση στον τουριστικό τομέα λέγοντας ότι οι ψυχαγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες δεν θα μπορέσουν να επανεκκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους. Στη Γερμανία, ο υπουργός Εξωτερικών Χέικο Μάας προειδοποίησε ότι δεν θα ήταν «υπεύθυνο» να υπάρξει μια «κανονική περίοδος διακοπών αυτό το καλοκαίρι».
Δεδομένης αυτής της διαρκούς αβεβαιότητας σχετικά με τα ταξίδια στο εξωτερικό, υπάρχει πολλή συζήτηση ότι οι διακοπές στο σπίτι μπορεί να είναι το πιο πρακτικό Σχέδιο Β.
To Plan B
«Θα αναπτύξουμε τον εγχώριο τουρισμό. Υπάρχουν πολλά μέρη προς ανακάλυψη. Γιατί; Επειδή ορισμένες περιοχές είναι πιο μολυσμένες από άλλες. Πρέπει να το πουμε όπως είναι. Δεν θα ξανανοίξουν με την ίδια ταχύτητα όπως και οι άλλοι», δήλωσε ο Τιερί Μπρετόν της Γαλλίας, Επίτροπος της Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ.
Ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουσέπε Κόντε είπε ότι τα τουριστικά του σχέδια θα είναι να πει στους Ιταλούς να «πάνε διακοπές στην Ιταλία», ανέφεραν τοπικά ΜΜΕ. Αλλά προς το παρόν, και ακόμη και μετά τις 4 Μαΐου, όταν δηλαδή η Ιταλία θα μειώσει ορισμένους περιορισμούς, οι Ιταλοί δεν επιτρέπεται καν να διασχίσουν περιφερειακά σύνορα.
Η Γαλλία εξετάζει μια παρόμοια προσέγγιση, περιορίζοντας την κίνηση μεταξύ περιφερειών. Το σχέδιο εξόδου της χώρας πρόκειται να ανακοινωθεί στις 28 Απριλίου.
Ενώ οι διακοπές στο σπίτι έχουν νόημα σε πλουσιότερες χώρες με μεγαλύτερους πληθυσμούς, οι μικρότερες χώρες είναι πιο επιφυλακτικές σχετικά με αυτό το μέτρο. Η Ελλάδα σκέφτεται την είσοδο στη χώρα με ένα «διαβατήριο υγείας» που θα πρέπει να υποδεικνύει ότι οι ταξιδιώτες είτε δεν έχουν κοροναϊό είτε δεν είναι πλέον μολυσματικοί, με σκοπό να συνεχιστούν οι καλοκαιρινές διακοπές στη χώρα από τον Ιούλιο.
Η Πορτογαλία βασίζει επίσης τις ελπίδες της στον εξωτερικό τουρισμό. Η Αυστρία υιοθετεί μια αμφίπλευρη προσέγγιση: Θα επιτρέψει στους τουρίστες την είσοδο στη χώρα «εάν η χώρα από την οποία προέρχονται διαχειρίζεται καλά την κατάσταση με τον κοροναϊό, όπως η Γερμανία», δήλωσε η υπουργός Τουρισμού Ελίζαμπεθ Κόστινγκερ.
«Έξυπνες λύσεις» και διακοπές εντός και με απόσταση
Σε μια συνάντηση τους τη Δευτέρα, οι υπουργοί τουρισμού της ΕΕ τόνισαν την ανάγκη για μια συνεκτική πολιτική σε θέματα όπως οι αποζημιώσεις για οργανωμένες εκδρομές και ρευστότητα προς τους ταξιδιωτικούς πράκτορες. Συζήτησαν επίσης τη δυνατότητα «τουριστικών διαδρόμων» μεταξύ των κρατών μελών, μια συζήτηση με τη συμμετοχή επιδημιολόγων.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν, αρχικά συμβούλεψε κατά των διακοπών και μετά πρότεινε «έξυπνες λύσεις», χωρίς όμως να εξηγήσει τί εννοεί. Η Κομισιόν πάντως υποσχέθηκε «λεπτομερείς προτάσεις και οδηγίες» για τις μεταφορές και το σχεδιασμό των διακοπών «όταν το επιτρέψουν οι υγειονομικές συνθήκες».
Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αρθούν οι απαγορεύσεις μεταξύ περιοχών με παρόμοιο αριθμό κρουσμάτων, υπό την παρακολούθηση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών και να αποκατασταθεί η ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ των χωρών της Σένγκεν. Μόνο τότε οι απαγορεύσεις που ισχύουν τώρα για υποδοχή τουριστών εκτός Ε.Ε. θα μπορούν να αρθούν.
Ακόμη όμως και αν υποτεθεί ότι θα επιτρέπεται στους Ευρωπαίους να ταξιδεύουν εντός της χώρας τους ή διασυνοριακά, οι καλοκαιρινές διακοπές δεν θα είναι αυτές που ξέραμε μέχρι τώρα. Θα πρέπει να τηρούνται οι αποστάσεις σε παραλίες, εστιατόρια, καφέ, χώρους συναυλιών, κοινόχρηστους χώρους ξενοδοχείων.
Το παραλιακό θέρετρο Ostend του Βελγίου, για παράδειγμα, εξετάζει το ενδεχόμενο να βάλει κυλιόμενο ωράριο στις παραλίες. Στην Ιταλία η νότια περιφέρεια της Πούλια, που το 2019 υποδέχθηκε 4,2 εκατομμύρια τουρίστες- μεταξύ αυτών 1,2 εκατ. ξένους- έχουν επιστρατευτεί επιδημιολόγοι για να συμβουλεύσουν τις τοπικές αρχές πώς οι παραλίες δεν θα γίνουν εστίες μόλυνσης και ήδη συστήνουν τεστ για τους τουρίστες.
Στον αέρα…
Πολλές κυβερνήσεις εξετάζουν το ενδεχόμενο διάσωσης αεροπορικών εταιρειών, των οποίων τα κέρδη έχουν στεγνώσει ως αποτέλεσμα των lockdown. Για όσους υποστηρίζουν ότι δεν υφίσταται τουρισμός χωρίς αεροπλάνα, το bail out είναι μια σοφή επιλογή, αναφέρει το Politico.
«Θα υπάρχουν λιγότερες διαδρομές που θα συνδέουν τη Βόρεια με τη Νότια Ευρώπη για διακοπές, με αποτέλεσμα ο τουρισμός να υποφέρει και από τη μερική συνδεσιμότητα των χωρών», δήλωσε ο Λούκα Πατανέ, πρόεδρος του Confturismo, ενός ιταλικού λόμπι τουρισμού και πρόεδρος της Blue Panorama Airlines. Πιστεύει ότι η ανάκαμψη πρέπει να ξεκινά από τις αεροπορικές εταιρείες.
«Τα αεροπλάνα δεν μπορούν να ταξιδεύουν με το ένα τρίτο των επιβατών, αλλιώς σε μια τέτοια περίπτωση τα εισητήρια θα κοστίζουν τρεις με τέσσερις φορές περισσότερο, και ως εκ τούτου το μοντέλο του τουρισμού που έχουμε δει μέχρι τώρα στην Ευρώπη δεν θα ήταν βιώσιμο» πρόσθεσε.
Όμως, το ενδεχόμενο να μείνουν τα αεροπλάνα σε ακινησία, οδηγεί άλλους να αμφισβητήσουν το μοντέλο μαζικού τουρισμού. «Αυτή η κρίση είναι δραματική. Πρέπει να μάθουμε από τα λάθη μας και να αντιμετωπίσουμε τις περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις αυτού του νέου αιώνα, για να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε στους πολίτες ελκυστικούς τρόπους ταξιδιού», δήλωσε. «Δεν μπορούμε να προωθήσουμε το ίδιο μοντέλο. Δεν είναι δυνατό τώρα» κατέληξε.