Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών στη Βόρεια Μακεδονία για τις 12 Απριλίου 2020 και η διάλυση της Βουλής της χώρας, ανοίγει κι επίσημα την προεκλογική περίοδο στη γειτονική μας χώρα εντείνοντας τα πολιτικά πάθη αλλά και την γεωπολιτική αστάθεια. Η άρνηση της Γαλλίας τον περασμένο Νοέμβρη να υποστηρίξει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν και ο πυροκροτητής που οδήγησε τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ στην τολμηρή απόφαση να στραφεί στους πολίτες της χώρας του για να ζητήσει ανανέωση της εντολής διακυβέρνησης.
Η εθνικιστική αντιπολίτευση «ακονίζει τα μαχαίρια» κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών
Στο μεταξύ, όλη αυτή την περίοδο, η εθνικιστική αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE, που αντιστρατεύτηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών και στη συνταγματική αλλαγή της ονομασίας της χώρας, ανανέωσε την επίθεσή της κατά της «προδοτικής» κυβέρνησης Ζάεφ, προπαγανδίζοντας την αναβίωση του «μακεδονικού» εθνικισμού και την επιστροφή στο «Μακεδονία σκέτο». Η υπηρεσιακή υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής, Ρασέλα Μιζράχι, η οποία προέρχεται από το VMRO-DPMNE και τοποθέτησε προβοκατόρικα την πινακίδα “Δημοκρατία της Μακεδονίας” στο υπουργείο της, ήταν απλά ένας “λαγός” και το εναρκτήριο λάκτισμα της προεκλογικής εκστρατείας. Μπορεί τελικά η Ρ. Μιζράχι να αποπέμφθηκε από την υπουργική της θέση, με την κατηγορία ότι παραβιάζει σκόπιμα το Σύνταγμα και θέτει έτσι σε κίνδυνο το ευρωατλαντικό μέλλον της χώρας, ανέβηκε ωστόσο στην εκτίμηση και τη δημοφιλία μεταξύ των ψηφοφόρων του VMRO-DPMNE, καθιστώντας την επανεκλογή της σίγουρη υπόθεση.
Στόχος της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι να προσελκύσει απογοητευμένους ψηφοφόρους του Ζάεφ, που πήραν βαρέως το βέτο της Γαλλίας για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και δεν βλέπουν στον ορίζοντα καμία ευρωπαϊκή προοπτική, ενώ θεωρούν ότι «παρέδωσαν το όνομα της χώρας τους» σε μια ετεροβαρή συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση η ευρωατλανική προοπτική και η Συμφωνία των Πρεσπών θα παίξουν κεντρικό ρόλο στην προεκλογική μάχη στη Βόρεια Μακεδονία.
Γιατί ο Γκρουέφσκι έλαβε άσυλο από την Ουγγαρία;
Στην προεκλογική εκστρατεία στη Βόρεια Μακεδονία το κόμμα του VMRO-DPMNE δέχεται μια, όχι και τόσο απροσδόκητη, βοήθεια από μια σειρά μέσων ενημέρωσης της χώρας, που ανήκουν σε επιχειρήσεις ουγγρικών συμφερόντων και έχουν στενές σχέσεις με την κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν. Υπενθυμίζουμε πως ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας είναι προσωπικός και πολιτικός φίλος με τον Νίκολα Γκρουέφσκι, τον φυγόδικο εθνικιστή πρώην πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας.
Ως γνωστόν στις 20 Νοεμβρίου 2018 η Ουγγαρία χορήγησε επίσημα πολιτικό άσυλο στον πρώην πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας. Ο Νίκολα Γκρουέφσκι έλαβε άμεσα και με κατεπείγουσες διαδικασίες το πολιτικό άσυλο, προκαλώντας εύλογες απορίες καθώς και τη δυσαρέσκεια πολλών σε Ευρώπη, Αμερική και φυσικά στα ίδια τα Σκόπια, όπου και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση για διαφθορά και κατάχρηση δημοσίου χρήματος. Έλαβε άμεσα άσυλο σε μια κεντροευρωπαϊκή χώρα, η οποία δεν χορηγεί σχεδόν καθόλου πολιτικό άσυλο σε πρόσφυγες πολέμου από τη Συρία και αλλού. Και το έλαβε κατ’ εξαίρεση ως ένας «VIP πρόσφυγας», με κοστούμι και γραβάτα, που εισήλθε κρυφά στην Ουγγαρία με πολυτελές διπλωματικό αυτοκίνητο…
Μάλιστα τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ της Ουγγαρίας έγραφαν τότε πως ο Νίκολα Γκρουέφσκι ήταν θύμα από «μισθοφόρους του Σόρος», οι οποίοι βρίσκονται στην εξουσία στα Σκόπια (εννοούσαν την κυβέρνηση Ζάεφ), ότι η δίκη του ήταν στημένη και ότι η ζωή απειλείται.
Άφθονες «ουγγρικές διαφημίσεις» για τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ των Σκοπίων
Στο μεταξύ τα, φιλικά προς το VMRO-DPMNE και τον φυγόδικο πρώην πρωθυπουργό Νικόλα Γκρουέφσκι, μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Μακεδονίας επιβίωσαν όλη την προηγούμενη περίοδο χάρη στις γενναιόδωρες διαφημίσεις περίεργων ουγγρικών επιχειρήσεων, που τα προηγούμενα χρόνια είχαν επενδύσει στη χώρα με τις ευλογίες του Γκρουέφσκι και του Όρμπαν. Αυτές οι «ουγγρικές διαφημίσεις», που απέφεραν σημαντικά έσοδα στα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ των Σκοπίων, δέσποζαν στις ιστοσελίδες του Kurir, του Denesen, της Republika, του Lider κ.ά. καθώς και στη διαδικτυακή Alfa TV. Τα έσοδα από αυτές τις διαφημίσεις κάλυψαν το κενό μετά την αλλαγή της κυβέρνησης το 2017, όταν αυτά, τα μέχρι τότε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ, έχασαν το μεγαλύτερο τμήμα των άφθονων κρατικών διαφημίσεων αλλά και των μεγαλύτερων ιδιωτικών επιχειρήσεων της χώρας.
Κοινό στοιχείο όλων αυτών των Μέσων ήταν η πολεμική τους κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών και η ένθερμη υποστήριξή τους στο VMRO-DPMNE και στον φυγόδικο Νίκολα Γκρουέφσκι, τον οποίο και θεωρούν «θύμα πολιτικών διώξεων». Ταυτόχρονα κινούνται εχθρικά, όχι μόνο προς τον βασικό αντίπαλό του, τους Σοσιαλδημοκράτες του SDSM, αλλά προς όλους τους άλλους αντιπάλους του VMRO-DPMNE. Άλλο κοινό στοιχείο αποτελεί το γεγονός πως ανήκουν στην ομάδα των λεγόμενων «ουγγρικών Μέσων Ενημέρωσης» στη Βόρεια Μακεδονία, που ελέγχονται από τρεις, ουγγρικών συμφερόντων, εταιρείες, με στενές διασυνδέσεις με την κυβέρνηση Όρμπαν, αν και ορισμένες εμφανίζουν εξωχώριες έδρες, όπως π.χ. στη Μπελίζ της Κεντρικής Αμερικής.
Πώς οι Ούγγροι κάλυψαν το κενό
Μετά την απώλεια της εξουσίας από την κυβέρνηση του VMRO DPMNE του Νίκολα Γκρουέφσκι, άρχισαν και τα προβλήματα γι’ αυτά τα ΜΜΕ. Το 2017 σημειώθηκαν καθυστερήσεις στην πληρωμή των μισθών. Ορισμένα από τα αυτά τα ΜΜΕ έπρεπε να κλείσουν, όπως το περιοδικό Print, το ραδιόφωνο «Ελεύθερη Μακεδονία», καθώς και η τηλεόραση Nova. Άλλα αναδιοργανώθηκαν και εισήγαγαν νέα προγράμματα.
Ωστόσο, όταν οι κρατικές διαφημίσεις από τη Βόρεια Μακεδονία σταμάτησαν, νέα έσοδα από την Ουγγαρία κάλυψαν το κενό. Στα μέσα του 2017, πολύ πριν ο Γκρουέφσκι εγκαταλείψει τα Σκόπια για τη Βουδαπέστη ώστε να αποφύγει την ποινή φυλάκισης, ένα ζευγάρι Ούγγρων, ο Peter Schatz και η Agnes Adamik, και οι δύο τους πρώην σκηνοθέτες της κρατικής τηλεόρασης της Ουγγαρίας, κινούνταν προς την αντίθετη κατεύθυνση: προς την αγορά των, ουγγρικής ιδιοκτησίας, ΜΜΕ της Βόρειας Μακεδονίας. Βασική τους αποστολή ήταν να διανείμουν διαφημιστικά έσοδα από ουγγρικές επιχειρήσεις στα, ουγγρικής ιδιοκτησίας, ΜΜΕ της χώρας, τα οποία ασκούσαν σκληρή αντιπολίτευση προς την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ. Όλα αυτά με μια επίφαση νομιμοφάνειας.
Η περίεργη περίπτωση του «ελαιόλαδου Oliver»
Το ελαιόλαδο Oliver ήταν ένας από τους κύριους διαφημιστικούς χορηγούς των ΜΜΕ που στήριζαν το VMRO DPMNE κατά την περίοδο μετά την αλλαγή της κυβέρνησης στη Βόρεια Μακεδονία. Αυτού του είδους οι διαφημίσεις άρχισαν να εμφανίζονται αθρόα μετά το 2017 και να διανέμονται στα, φιλικά προς τον φυγόδικο Γκρουέφσκι, ΜΜΕ της Βόρειας Μακεδονίας.
Το περίεργο είναι, όπως αποκάλυψε σε σχετική έρευνά του για το BIRN o δημοσιογράφος Γκότσε Τερπκόφσκι, πως η εταιρεία Olivery, που διανέμει το εν λόγω ελαιόλαδο, που είναι κροατικής προέλευσης καθώς η Ουγγαρία δεν έχει ελιές και δεν παράγει ελαιόλαδο, δεν είναι κάποια μεγάλη εταιρεία με διεθνές δίκτυο διανομής. Ιδρύθηκε το 2017 με αρχικά έσοδα 5.000 Ευρώ και το 2018 είχε δηλώσει το ταπεινό κέρδος των 4.100 Ευρώ, με βάση τα επίσημα στοιχεία. Παρά τα μικρά της έσοδα αυτή η εταιρεία προωθήθηκε με κορυφαία διαφημιστικά σποτ στα προαναφερόμενα ΜΜΕ για περισσότερο από ένα χρόνο και εξακολουθεί να διαφημίζεται σε έναν εθνικό τηλεοπτικό σταθμό. Για μια περίοδο μάλιστα ήταν ο μοναδικός χορηγός δύο ιστοτόπων, του Lider και του Deneshen.
Οι ιδιαιτερότητες αυτής της εταιρείας δεν τελειώνουν εκεί. Η Olivery πωλεί το ελαιόλαδό της για 15 ευρώ το λίτρο, συν τα έξοδα αποστολής. Η συνολική τιμή μπορεί να φτάσει έως και 70 ευρώ ανά μπουκάλι, για να φτάσει στα Σκόπια από τη Βουδαπέστη! Σύμφωνα μάλιστα με τις ίδιες διαφημίσεις πρόκειται συνηθισμένο ελαιόλαδο και δεν παρουσιάζεται ως προϊόν με ειδικά οφέλη για την υγεία. Δεν παρουσιάζεται ως κάτι διαφορετικό από τα υπόλοιπα, ελληνικής κυρίως προέλευσης, ελαιόλαδα που πωλούνται για 5 ως 7 ευρώ το λίτρο στα σούπερ μάρκετ της Βόρειας Μακεδονίας. Πως μπορεί να διαφημίζεται σε αυτή την, εξαιρετικά μη ανταγωνιστική τιμή, στην μικρή και καχεκτική αγορά της Βόρειας Μακεδονίας, όπου το ελαιόλαδο συνεχίζει να θεωρείται είδος πολυτελείας;
Η Βουδαπέστη επιθυμεί την παλινόρθωση Γκρουέφσκι
Τα εύλογα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι πολλά. Ωστόσο το σημαντικότερο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι γιατί η ουγγρική κυβέρνηση του Όρμπαν επιθυμεί την επιστροφή του VMRO DPMNE, και εμμέσως και του φυγόδικου Νίκολα Γκρουέφσκι, στην εξουσία στα Σκόπια; Έχει να κάνει με την προσωπική πολιτική φιλία μεταξύ Όρμπαν και Γκρουέφσκι; Με την προστασία και στήριξη των ουγγρικών επιχειρήσεων και συμφερόντων, που έχουν επενδυθεί εδώ και χρόνια στην αγορά της Βόρειας Μακεδονίας; Με ευρύτερα γεωπολιτικά σχέδια της Βουδαπέστης και των συμμάχων της για τον ευαίσθητο χώρο των Δυτικών Βαλκανίων;
Μια πρώτη απάντηση είναι η ιδεολογική εγγύτητα μεταξύ Όρμπαν και Γκρουέφκσι, που τους ενώνει ο εθνικισμός, ο εθνολαϊκισμός, ο αυταρχισμός και φυσικά ο απροκάλυπτος φιλορωσισμός ή «φιλοπουτινισμός» για την ακρίβεια. Ήταν κοινό μυστικό πως, όσο τουλάχιστον κυβερνούσε το VMRO, υπήρχε ένας άξονας Σκοπίων-Βουδαπέστης-Μόσχας με βάση τις ιδεολογικές ομοιότητες των Γκρουέφσκι, Όρμπαν και Πούτιν, με τον τελευταίο να αποτελεί φυσικά το κέντρο βάρους, γύρω από το οποίο οι δύο άλλοι κινούνταν.
Βούτσιτς: Κάντο όπως ο Όρμπαν!
Πρέπει να σημειωθεί τέλος πως, μεταξύ Βόρειας Μακεδονίας και Ουγγαρίας, μεσολαβεί η Σερβία. Μια χώρα που από το 2012 κυβερνάται από τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς και θεωρείται πως βρίσκεται στη σκιά του «πολιτικού άστρου» της Ουγγαρίας του Βίκτορ Όρμπαν, με τον οποίο ο Βούτσιτς διατηρεί άριστες σχέσεις. Ο Όρμπαν με την ευρωσκεπτικιστική και εθνικιστική του πολιτική στέλνει στη Σερβία ένα εντελώς παραπλανητικό σήμα, καθώς αμφισβητεί ανοικτά το αξιακό και δημοκρατικό υπόβαθρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ την ίδια στιγμή φλερτάρει ανοικτά με τη Ρωσία του Πούτιν και την αυταρχική ιδεολογία που ο ίδιος κομίζει.
Άλλωστε ο Βούτσιτς δεν έχει κρύψει πως θεωρεί «πολιτικούς μέντορές» τους τόσο τον Βίκτορ Όρμπαν, όσο και τον Νίκολα Γκρουέφσκι, με τους οποίους θεωρεί πως έχει, όχι μόνο ιδεολογική και πολιτική συγγένεια, αλλά και ανομολόγητα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Και κάτι τελευταίο η Σερβία έχει κι αυτή φέτος πρόωρες εκλογές και μάλιστα μόλις 14 ημέρες μετά τις εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία…