Ο Χριστιανισμός είναι μελλοντοκεντρικός, σωτηριολογικός και ανθρωποκεντρικός. Δηλαδή, στον Χριστιανισμό ο χρόνος κυλάει εξελικτικά προς έναν τελικό σκοπό και αυτός είναι η σωτηρία του ανθρώπου. Η υιοθέτηση αυτής της ανάγνωσης του χρόνου από τον άνθρωπο λειτούργησε ως η αντιληπτική βάση για τη δημιουργία των εννοιών της εξέλιξης και της προόδου και συνακόλουθα της ανάπτυξης της σύγχρονης επιστήμης.
Επίσης, αν και ο Χριστιανισμός έχει κατηγορηθεί ότι είναι αντίπαλο μέγεθος των ανθρωπίνων ελευθεριών, στην πραγματικότητα αποτελεί ένα από τα βασικά θεμέλια της ίδιας της έννοιας της ελευθερίας. Συγκεκριμένα, κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία της αντίληψης ότι μπορεί να υπάρξει πραγματική ελευθερία έπαιξε το χριστιανικό δόγμα της εκ του μηδενός (ex nihilo) δημιουργίας του σύμπαντος.
Αναλυτικότερα, στον προχριστιανικό κόσμο, το φυσικό σύμπαν θεωρούταν ως κάτι που υπήρχε από πάντα και μέσα σε αυτό υφίσταντο και λειτουργούσαν και οι θεϊκές δυνάμεις. Δηλαδή, ακόμη και οι θεοί δεν ήταν ελεύθεροι και υπήρχε ένας κόσμος πέραν από τον έλεγχο αλλά και την κατανόησή τους. Συνακόλουθα, απόλυτη ελευθερία στον προχριστιανικό κόσμο δεν μπορούσε να υπάρξει αφού το απρόσωπο σύμπαν ήταν εκτός και πέραν του ελέγχου των θεϊκών δυνάμεων και αυτές όφειλαν να υποτάσσονται στους φυσικούς νόμους.
Η ex nihilo δημιουργία του κόσμου ήταν μια επαναστατική αλλαγή. Για πρώτη φορά η θεϊκή Διάνοια τίθεται εκτός, πέραν και υπεράνω του φυσικού κόσμου, ο οποίος αποτελεί πλέον κτιστό δημιούργημα και όχι μια αιώνια, ακατανίκητη και ακατανόητη πραγματικότητα. Η Διάνοια απελευθερώνεται από τα δεσμά και τους περιορισμούς του φυσικού κόσμου και γεννιέται η αντίληψη της πραγματικής, της απόλυτης, ελευθερίας. Και αυτή η ελευθερία μετακυλίεται από τον Θεό στον άνθρωπο, ο οποίος ήλθε στον κόσμο ως η κορωνίδα της Δημιουργίας και δημιουργήθηκε καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού.
Με άλλα λόγια, η αντίληψη της ex nihlio δημιουργίας του κόσμου αποτελεί το οντολογικό θεμέλιο της ίδιας της έννοιας της ελευθερίας όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα, μαζί με την αντίληψη περί δημιουργίας του Ανθρώπου κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού.
Ωστόσο, το μεγάλο άλμα στην ανάπτυξη της έννοιας της ανθρώπινης ελευθερίας, όπως την εννοούμε σήμερα, έγινε με την ενσάρκωση του Θεού δια του Προσώπου του Ιησού Χριστού, που αυτομάτως σήμαινε και τη δυνάμει θεοποίηση του Ανθρώπου.
Αυτή η επαναστατική αντίληψη, αδιανόητη για τις προηγούμενες θρησκείες, εισήγαγε ένα θεϊκό στοιχείο μέσα στον Άνθρωπο και συνακόλουθα «ενσωμάτωσε» τον Άνθρωπο μέσα στον Θεό. Αφού λοιπόν ο Θεός είναι απόλυτα ελεύθερος, το ίδιο είναι, έστω και δυνάμει, και ο άνθρωπος.
Προς έναν μετα-ανθρώπινο κόσμο;
Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι ο άνθρωπος έχει ένα θεϊκό στοιχείο μέσα του, ιεροποιεί τον κάθε άνθρωπο και συνακόλουθα καθιστά όλα τα ανθρώπινα όντα ίσα μεταξύ τους αλλά και ιερά. Πάνω σε αυτήν την αντιληπτική βάση οικοδομήθηκαν, μεταξύ άλλων, οι αντιλήψεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας, της ιερότητας της ανθρώπινης ζωής αλλά και η ίδια η έννοια της ανθρωπότητας ως συλλογική οντότητα.
Σήμερα όμως τα πράγματα αλλάζουν. Ο αποχριστιανισμός της Δύσης αποδομεί ολοένα και περισσότερο την αντίληψη του ανθρώπου για τον εαυτό του. Κορυφή του παγόβουνου αυτού του φαινομένου είναι το διευρυνόμενο κίνημα του «αντισπισισμού», που αντιτίθεται στην ανθρωποκεντρική ανάγνωση του κόσμου και αντιλαμβάνεται τα ζώα (όλα τα ζώα άραγε;) ως ίσα των ανθρώπων, ενώ οι πιο σκληροπυρηνικές του εκδοχές θεωρούν ανάθεμα τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό και θέλουν να τον εξαλείψουν. Ακόμη πιο ακραίες είναι οι αναδυόμενες αντιλήψεις περί των δικαιωμάτων του «νοήμονος λογισμικού», το οποίο υποτίθεται ότι θα προκύψει οσονούπω χάρη στις εξελίξεις (;) που υπάρχουν στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης.
Για παράδειγμα, ένα από τα πιο πετυχημένα best seller για θέματα επιστήμης των τελευταίων ετών επιχειρηματολογεί υπέρ των δικαιωμάτων της τεχνητής νοημοσύνης και υποστηρίζει ότι το να αντιμετωπίζεις ένα λογισμικό ως «σκλάβο», είναι ρατσιστικό, μιας και δεν μπορούν να μπουν όρια μεταξύ της ζωής που βασίζεται στον άνθρακα (δηλαδή τη δική μας) και αυτήν που βασίζεται στο πυρίτιο (δηλαδή των υπολογιστών).
Συγκεκριμένα, ο Max Tegmark στο βιβλίο του LIFE 3.0, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Τραυλός, στη σελίδα 265 αναφέρει: «…οι άνθρωποι φαίνεται να θεωρούν δεδομένο ότι τα ρομπότ δεν διαθέτουν συνείδηση και ότι δεν θα πρέπει να έχουν δικαιώματα. Αντιθέτως, η φιλελεύθερη ουτοπία παρέχει δικαιώματα σε όλες τις νοήμονες οντότητες, χωρίς να ευνοεί το δικό μας είδος, που βασίζεται στον άνθρακα. Κάποτε οι λευκοί στον αμερικανικό νότο ζούσαν καλύτερα επειδή οι δούλοι έκαναν όλες τις δουλειές τους, γεγονός που οι περισσότεροι σήμερα δεν θα θεωρούσαν ηθικά αποδεκτό και προοδευτικό».
Ένας άλλος διάσημος συγγραφέας, που εκφράζει το πνεύμα της εποχής, αν κρίνουμε από τις πωλήσεις και την απήχηση των βιβλίων του και στην Ελλάδα, ο Yuval Noah Harari, στο best seller του Homo Deus, που στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια, υποστηρίζει στην σελίδα 316:
«Οι οργανισμοί είναι αλγόριθμοι. Κάθε ζώο – συμπεριλαμβανομένου και του χόμο σάπιενς – είναι μια συναρμογή οργανικών αλγορίθμων που έχουν διαμορφωθεί από τη φυσική επιλογή στη διάρκεια εκατομμυρίων ετών εξέλιξης. Οι αλγοριθμικοί υπολογισμοί δεν επηρεάζονται από το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένος ο υπολογιστής. Είτε από ξύλο είτε από σίδερο είτε από πλαστικό είναι φτιαγμένος ο άβακας, δύο χάντρες και δύο χάντρες κάνουν τέσσερις. Συνεπώς δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι οι οργανικοί αλγόριθμοι μπορούν να κάνουν πράγματα που οι ανόργανοι αλγόριθμοι δεν θα μπορέσουν ποτέ να τα αντιγράψουν ή να τα ξεπεράσουν. Εφόσον οι υπολογιστές παραμένουν έγκυροι, τι σημασία έχει αν οι αλγόριθμοι εκδηλώνονται με άνθρακα ή σιλικόνη;».
Ο άνθρωπος, αλγόριθμος;
Ο Χαράρι επιχειρεί να επιβάλει ως επιστημονικό θέσφατο την άποψη ότι η νοημοσύνη και τα αισθήματα είναι απλώς αλγόριθμοι και κατά συνέπεια άνθρωπος και τεχνητή νοημοσύνη είναι το ίδιο. Δηλαδή, για να καταστεί δυνατόν να θεωρηθεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πράγματι νοημοσύνη και συνακόλουθα αποτελεί και κάποιας μορφής οντότητα, τα υπόλοιπα έμβια όντα, μεταξύ των οποίων και ο ανθρωπος, υποβιβάζονται σε βιολογικούς υπολογιστές. Και φυσικά δεν είναι ο μόνος. Ένα πολυπλόκαμο και πανίσχυρο πλέγμα «επιστημόνων» και «ειδικών» αγωνίζονται ακούραστα να μας πείσουν ότι ο Άνθρωπος είναι κάτι περίπου ίδιο με το «έξυπνο» λογισμικό ενός μελλοντικού smart phone.
Με άλλα λόγια, ο Άνθρωπος όχι μόνο χάνει την κεντρική και ξεχωριστή του θέση στον κόσμο αλλά καταποντίζεται υπαρξιακά και καθίσταται απλώς ένας …αλγόριθμος από τους πολλούς. Συνακόλουθα και ο κάθε άνθρωπος χάνει την ιεροποιημένη του υπόσταση. Άρα, όλο το οικοδόμημα που στηρίχθηκε πάνω στο ανθρωποκεντρικό – χριστιανικό παράδειγμα κινδυνεύει με κατάρρευση.
Μεταξύ των άλλων, οι έννοιες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ίδια η έννοια του ανθρώπου απειλούνται με εξάλειψη από το μηδενιστικό κύμα που σαρώνει τον δυτικό πολιτισμό, ενδεδυμένο με τον μανδύα της «επιστημονικότητας», του «δικαιωματισμού» και της «υπερελευθεριακότητας». Φυσικά και τα ζώα έχουν δικαιώματα και τα δικαιώματα αυτά πρέπει να αναγνωριστούν, να θεσμοθετηθούν και να προστατευτούν.
Όμως, ο καλύτερος τρόπος για να καταστρέψεις μια έννοια είναι να τη γενικεύσεις τόσο πολύ ώστε να πάψει να έχει νόημα. Δηλαδή, αν τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ισότιμα και ταυτόσημα με τα δικαιώματα των ζώων, ή ακόμη και του «νοήμονος» λογισμικού, τότε έχουμε μια πληθωριστική «φούσκα» της ίδιας της έννοιας του δικαιώματος και είμαστε ένα μόλις βήμα πριν την κατάργησή του.