Στην αντεπίθεση πέρασε ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι που έδωσε στη δημοσιότητα τις λεπτομέρειες ενός σχεδίου ειρήνης 20 σημείων.
Ο Ζελένσκι άφησε ανοιχτό να προσφέρει στην Ρωσία την απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από τα ανατολικά της χώρας και τη δημιουργία αποστρατικοποιημένης ζώνης σε εκείνο το σημείο.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας είπε ότι οι Ρώσοι θα απαντήσουν μόλις οι Αμερικανοί τους μιλήσουν. Περιγράφοντας το σχέδιο ως «το κύριο πλαίσιο για τον τερματισμό του πολέμου», ανέφερε ότι προτείνει εγγυήσεις ασφάλειας από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους για συντονισμένη στρατιωτική αντίδραση σε περίπτωση που η Ρωσία εισβάλει ξανά στην Ουκρανία.
Σχετικά με το βασικό ζήτημα της ανατολικής Ουκρανίας, ο Ζελένσκι είπε ότι μια «ελεύθερη οικονομική ζώνη» είναι μια πιθανή επιλογή.
Είπε στους δημοσιογράφους ότι, καθώς η Ουκρανία ήταν αντίθετη στην αποχώρηση, οι Αμερικανοί διαπραγματευτές επιδίωκαν τη δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ή μιας ελεύθερης οικονομικής ζώνης. Τόνισε ότι οποιαδήποτε περιοχή από την οποία αποχωρούσαν οι ουκρανικές δυνάμεις θα έπρεπε να ελέγχεται από την Ουκρανία.
«Υπάρχουν δύο επιλογές, είτε ο πόλεμος θα συνεχιστεί, είτε θα πρέπει να ληφθεί κάποια απόφαση σχετικά με όλες τις πιθανές οικονομικές ζώνες», τόνισε ο Ζελένσκι.
Το σχέδιο των 20 σημείων θεωρείται ως επικαιροποίηση ενός αρχικού εγγράφου 28 σημείων, το οποίο συμφωνήθηκε από τον Αμερικανό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ με τους Ρώσους πριν από αρκετές εβδομάδες και θεωρήθηκε ότι προωθεί τις απαιτήσεις του Κρεμλίνου.
Οι Ρώσοι επέμειναν ότι η Ουκρανία πρέπει να αποσυρθεί από σχεδόν το 1/4 του εδάφους της στην ανατολική περιοχή του Ντόνιετσκ προκειμένου να υπογραφεί η ειρηνευτική συμφωνία.
«Πρόκειται για ένα έγγραφο που αναφέρεται ως πλαίσιο, ένα θεμελιώδες έγγραφο για τον τερματισμό του πολέμου, ένα πολιτικό έγγραφο μεταξύ ημών, της Αμερικής, της Ευρώπης και των Ρώσων», δήλωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που ζήτησε το εδαφικό και άλλα ακανθώδη θέματα να συζητηθούν σε συνάντηση με τον Τραμπ.
«Είμαστε έτοιμοι για μια συνάντηση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε επίπεδο ηγετών για να συζητήσουμε ευαίσθητα ζητήματα. Θέματα όπως τα εδαφικά ζητήματα πρέπει να συζητηθούν σε επίπεδο ηγετών», υπογράμμισε ο Ουκρανός πρόεδρος.
Τι προβλέπει το σχέδιο των 20 σημείων του Ζελένσκι:
1. Οι υπογράφοντες επιβεβαιώνουν ότι η Ουκρανία είναι κυρίαρχο κράτος.
2. Το έγγραφο αποτελεί πλήρη και αδιαμφισβήτητη συμφωνία μη επίθεσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Θα συσταθεί μηχανισμός παρακολούθησης για την εποπτεία της γραμμής σύγκρουσης χρησιμοποιώντας δορυφορική μη επανδρωμένη επιτήρηση, διασφαλίζοντας την έγκαιρη ανίχνευση παραβιάσεων.
3. Η Ουκρανία θα λάβει εγγυήσεις ασφαλείας.
4. Το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας θα παραμείνει σε 800.000 άτομα κατά τη διάρκεια της ειρήνης.
5. Οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τα ευρωπαϊκά υπογράφοντα κράτη θα παράσχουν στην Ουκρανία εγγυήσεις «τύπου Άρθρου 5». Ισχύουν τα ακόλουθα σημεία:
Α) Εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, θα ξεκινήσει συντονισμένη στρατιωτική αντίδραση και θα επανέλθουν όλες οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Β) Εάν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία ή ανοίξει πυρ εναντίον ρωσικού εδάφους χωρίς πρόκληση, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα θεωρηθούν άκυρες. Εάν η Ρωσία ανοίξει πυρ εναντίον της Ουκρανίας, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα τεθούν σε ισχύ.
Γ) Οι ΗΠΑ θα λάβουν αποζημίωση για την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας. (Αυτή η διάταξη έχει αφαιρεθεί.)
Δ) Οι προηγουμένως υπογεγραμμένες διμερείς συμφωνίες ασφαλείας μεταξύ της Ουκρανίας και περίπου 30 χωρών θα παραμείνουν σε ισχύ.
6. Η Ρωσία θα επισημοποιήσει τη στάση της μη επιθετικότητας έναντι της Ευρώπης και της Ουκρανίας σε όλους τους απαραίτητους νόμους και έγγραφα, επικυρώνοντάς τους από τη Ρωσική Κρατική Δούμα.
7. Η Ουκρανία θα γίνει μέλος της ΕΕ σε σαφώς καθορισμένο χρόνο και θα λάβει βραχυπρόθεσμη προτιμησιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
«Από σήμερα, το χρονοδιάγραμμα της ένταξης της Ουκρανίας αποτελεί διμερή συζήτηση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ουκρανίας, χωρίς ευρωπαϊκή επιβεβαίωση προς το παρόν», δήλωσε ο Ζελένσκι.
«Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι επίσης η εγγύηση ασφάλειάς μας και ως εκ τούτου θέλουμε να ορίσουμε μια ημερομηνία — πότε θα συμβεί αυτό. Για παράδειγμα, το 2027 ή το 2028».
8. Η Ουκρανία θα λάβει ένα παγκόσμιο πακέτο ανάπτυξης, το οποίο περιγράφεται λεπτομερώς σε ξεχωριστή συμφωνία, το οποίο καλύπτει διάφορους οικονομικούς τομείς:
Α) Θα δημιουργηθεί ένα ταμείο ανάπτυξης για επενδύσεις σε ταχέως αναπτυσσόμενες βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας, των κέντρων δεδομένων και της τεχνητής νοημοσύνης.
Β) Οι ΗΠΑ και οι αμερικανικές εταιρείες θα συνεργαστούν με την Ουκρανία για να επενδύσουν από κοινού στην αποκατάσταση, τον εκσυγχρονισμό και τη λειτουργία των υποδομών φυσικού αερίου της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των αγωγών και των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.
Γ) Θα καταβληθούν κοινές προσπάθειες για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων από τον πόλεμο περιοχών, με επίκεντρο την αποκατάσταση και τον εκσυγχρονισμό πόλεων και οικιστικών συνοικιών.
Δ) Θα δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη υποδομών.
Ε) Θα επεκταθεί η εξόρυξη ορυκτών και φυσικών πόρων.
ΣΤ) Η Παγκόσμια Τράπεζα θα παράσχει ένα ειδικό πακέτο χρηματοδότησης για την υποστήριξη της επιτάχυνσης αυτών των προσπαθειών.
Ζ) Θα συσταθεί μια ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένου του διορισμού ενός κορυφαίου παγκόσμιου οικονομικού εμπειρογνώμονα ως διαχειριστή ευημερίας για την επίβλεψη της εφαρμογής του στρατηγικού σχεδίου ανάκαμψης και της μελλοντικής ευημερίας.
9. Θα συσταθεί η δημιουργία διαφόρων ταμείων για την αντιμετώπιση της αποκατάστασης της ουκρανικής οικονομίας, της ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων περιοχών και περιοχών και ανθρωπιστικών ζητημάτων. Στόχος είναι να κινητοποιήσει 800 δισεκατομμύρια δολάρια, το εκτιμώμενο κόστος των ζημιών από τον ρωσικό πόλεμο.
10. Η Ουκρανία θα επιταχύνει τη διαδικασία διαπραγμάτευσης μιας συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών με τις ΗΠΑ.
11. Η Ουκρανία επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της να παραμείνει μη πυρηνικό κράτος, σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων.
12. Έλεγχος του Πυρηνικού Σταθμού Ζαπορίζια και αποκατάσταση του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Κακχόφκα. Η Ουάσινγκτον προτείνει η πυρηνική μονάδα Ζαπορίζια να λειτουργεί από κοινού από την Ουκρανία, τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, με κάθε χώρα να ελέγχει το 33%, και τις ΗΠΑ να λειτουργούν ως ο κύριος επιβλέπων του σταθμού.
Η Ουκρανία αντιτίθεται στον ρωσικό έλεγχο του σταθμού. Το Κίεβο προτείνει η μονάδα να διαχειρίζεται από μια κοινοπραξία που αποτελείται από τις ΗΠΑ και την Ουκρανία, όπου το 50% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας θα πηγαίνει σε εδάφη που ελέγχονται από την Ουκρανία, ενώ οι ΗΠΑ καθορίζουν την κατανομή του υπόλοιπου 50%.
«Πιστεύουμε ότι για να πραγματοποιηθούν και να λειτουργήσουν όλα αυτά με ασφάλεια, ο Πυρηνικός Σταθμός Ζαπορίζια, η πόλη Ενερχοντάρ και ο Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κακχόφκα πρέπει να αποστρατιωτικοποιηθούν, επειδή αυτή τη στιγμή υπάρχουν ρωσικά στρατεύματα και πόλεμος εκεί, και δεν υπάρχει το απαραίτητο επίπεδο ασφάλειας», δήλωσε ο Ζελένσκι.
13. Η Ουκρανία και η Ρωσία θα εισαγάγουν σχολικά μαθήματα που προωθούν την κατανόηση και την ανοχή διαφορετικών πολιτισμών, καταπολεμούν τον ρατσισμό και τις προκαταλήψεις. Η Ουκρανία θα εγκρίνει τους κανόνες της ΕΕ για τη θρησκευτική ανοχή και την προστασία των μειονοτικών γλωσσών.
14. Στις περιφέρειες Ντόνετσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, η γραμμή των στρατιωτικών θέσεων κατά την ημερομηνία υπογραφής θα αναγνωριστεί ως η de facto πρώτη γραμμή.
Α) Να καθοριστούν οι κινήσεις στρατευμάτων που απαιτούνται για τον τερματισμό του πολέμου και τη δημιουργία πιθανών «ελεύθερων οικονομικών ζωνών», με τη Ρωσία να αποσύρει τα στρατεύματά της από αυτές τις περιοχές.
Β) Η Ρωσία πρέπει να αποσύρει τα στρατεύματά της από τα κατεχόμενα τμήματα των περιφερειών Ντνιεπροπετρόφσκ, Νικολάιφ, Σούμι και Χάρκοβο για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία.
Γ) Διεθνείς δυνάμεις θα τοποθετηθούν κατά μήκος της πρώτης γραμμής για να παρακολουθούν την εφαρμογή της συμφωνίας.
Δ) Τα μέρη συμφωνούν να ακολουθούν τους κανόνες και τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται από τις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 και τα πρόσθετα πρωτόκολλά τους, συμπεριλαμβανομένων των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Επομένως, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου οι Ρώσοι θέλουν να αποσυρθούμε από την Περιφέρεια Ντόνετσκ, ενώ οι Αμερικανοί προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να μην αποσυρθούμε επειδή είμαστε κατά της αποχώρησης», δήλωσε ο Ζελένσκι.
«Αναζητούν μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ή μια ελεύθερη οικονομική ζώνη, δηλαδή μια μορφή που θα μπορούσε να ικανοποιήσει και τις δύο πλευρές. Θεωρούμε μια ελεύθερη οικονομική ζώνη μια πιθανή επιλογή για ένα κυρίαρχο κράτος να επιλέξει μια τέτοια πορεία. Αγωνιστήκαμε για μία μόνο λέξη – «δυναμικό». Πιστεύουμε ότι τέτοιες πιθανές οικονομικές ζώνες μπορούν να υπάρξουν», πρόσθεσε.
«Λέμε: αν συμπεριληφθούν όλες οι περιοχές και αν παραμείνουμε εκεί που είμαστε, τότε θα καταλήξουμε σε συμφωνία. Γι’ αυτό εδώ αναφέρεται «πιθανές ζώνες». Αλλά αν δεν συμφωνήσουμε να «παραμείνουμε εκεί που είμαστε», υπάρχουν δύο επιλογές: είτε ο πόλεμος θα συνεχιστεί, είτε θα πρέπει να αποφασιστεί κάτι σχετικά με όλες τις πιθανές οικονομικές ζώνες».
15. Η Ρωσία και η Ουκρανία δεσμεύονται να απέχουν από τη χρήση βίας για την τροποποίηση των εδαφικών ρυθμίσεων και θα επιλύσουν τυχόν διαφορές μέσω διπλωματικών μέσων.
16. Η Ρωσία δεν θα εμποδίσει τη χρήση του ποταμού Δνίπρο και της Μαύρης Θάλασσας από την Ουκρανία για εμπορικούς σκοπούς. Μια ξεχωριστή ναυτική συμφωνία θα διασφαλίσει την ελευθερία της ναυσιπλοΐας και των μεταφορών, με την αποστρατιωτικοποίηση του υπό ρωσική κατοχή Κίνμπερν Σπίτ.
17. Σύσταση ανθρωπιστικής επιτροπής που θα διασφαλίσει τα ακόλουθα:
Α) Ανταλλαγή κρατουμένων «όλα για όλους».
Β) Όλοι οι κρατούμενοι πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των πολιτικών κρατουμένων, θα απελευθερωθούν.
Γ) Θα ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την ανακούφιση των δεινών των θυμάτων των συγκρούσεων.
18. Η Ουκρανία πρέπει να διεξάγει προεδρικές εκλογές το συντομότερο δυνατό μετά την υπογραφή της συμφωνίας.
19. Η συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική. Η εφαρμογή της θα παρακολουθείται από το Συμβούλιο Ειρήνης, υπό την προεδρία του Τραμπ. Η Ουκρανία, η Ευρώπη, το ΝΑΤΟ, η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία. Οι παραβιάσεις θα οδηγήσουν σε κυρώσεις.
20. Η κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε ισχύ αμέσως μόλις όλα τα μέρη συμφωνήσουν στη συμφωνία.