Μία νέα εποχή προπαγάνδας: Πώς η AI επηρεάζει τις εκλογές στην Ευρώπη

Δεκάδες εθνικές, περιφερειακές και τοπικές εκλογές έχουν προγραμματιστεί σε όλη την Ευρώπη για το 2026, αλλά τα μηνύματα που φτάνουν στους ψηφοφόρους είναι όλο και πιο παραπλανητικά, δημιουργούνται από μηχανές AI και δεν επαληθεύονται από κανέναν.

Πρόσωπα δημιουργημένα με τεχνητή νοημοσύνη, σκηνοθετημένες κρίσεις και κατασκευασμένη νοσταλγία κυκλοφορούν πλέον ως τυπικό υλικό εκστρατείας σε ολόκληρη την Ένωση.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ξένοι παράγοντες παρεμβαίνουν επίσης στις εθνικές εκλογές χρησιμοποιώντας υλικό κατασκευασμένο με AI για να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους.

Σύμφωνα με το euractiv, οι Βρυξέλλες έχουν προσπαθήσει να ανταποκριθούν δημιουργώντας τον αυστηρότερο κανονισμό για τον ψηφιακό κόσμο, τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή.

Ωστόσο, καθώς οι εκλογές πλησιάζουν, οι νομοθέτες συνειδητοποιούν ότι η σύνταξη νόμων είναι ευκολότερη από τη ρύθμιση των αλγορίθμων και ότι η πολιτική που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη εξαπλώνεται με ρυθμό που είναι δύσκολο να ακολουθήσουν.

Deepfakes, slop και GenAI

Σε όλες τις εκλογές της Ευρώπης, η γενετική τεχνητή νοημοσύνη, το «AI slop» και τα deepfakes αποτελούν πλέον τρία επίπεδα ψηφιακής πολιτικής επιρροής.

Τα deepfakes – παραποιημένα αρχεία ήχου ή βίντεο που αποδίδονται ψευδώς σε πραγματικά πρόσωπα – παραμένουν μια απειλή υψηλού κινδύνου και χαμηλού όγκου, που κάνει σύντομες εμφανίσεις σε περιστάσεις όπως οι προεδρικές εκλογές της Ιρλανδίας το 2025.

Το AI slop απ’ την άλλη, κάνει τη «βρώμικη δουλειά»: τη βιομηχανική παραγωγή φθηνών, συναισθηματικά φορτισμένων συνθετικών εικόνων και βίντεο που δραματοποιούν τη μετανάστευση, το έγκλημα και την κοινωνική παρακμή.

Αυτό το περιεχόμενο κυριαρχεί πλέον τακτικά στις ροές των social media, και τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από λογαριασμούς που λειτουργούν αποκλειστικά σε τεχνητή νοημοσύνη και αποσκοπούν στο κέρδος, και όχι από επίσημες εκστρατείες.

Σε αυτό το οικοσύστημα, η γενετική τεχνητή νοημοσύνη – τεχνητά δημιουργημένα κείμενα, εικόνες και μουσική– λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής, επιταχύνοντας τις πολωτικές αφηγήσεις πιο γρήγορα από ό,τι μπορεί να ανταποκριθεί ο ρυθμιστικός μηχανισμός της Ευρώπης.

Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης υπάρχει σε όλο το πολιτικό φάσμα.

Ωστόσο, το πολιτικό λεξιλόγιο της ακροδεξιάς – λέξεις όπως ταυτότητα, απειλή, πολιτιστική πολιορκία – αντιστοιχεί σχεδόν απόλυτα σε αυτό που ανταμείβουν οι αλγόριθμοι: επαναλαμβανόμενο και προκλητικό περιεχόμενο.

 

Χειραγώγηση της τεχνητής νοημοσύνης σε ολόκληρη την Ένωση

Ήδη εμφανίζονται ενδείξεις για τον αντίκτυπο της τεχνητής νοημοσύνης στις εκλογές.

Κατά τη διάρκεια των εθνικών εκλογών στη Γαλλία το 2024, ερευνητές του μη κερδοσκοπικού οργανισμού AI Forensics εντόπισαν περίπου 60 πολιτικές αναρτήσεις που είχαν δημιουργηθεί εξ ολοκλήρου με τεχνητή νοημοσύνη σε επίσημους λογαριασμούς κομμάτων σε όλο το πολιτικό φάσμα της Γαλλίας, κυρίως στο Instagram και στο Facebook.

Αυτό γέμισε τα κοινωνικά μέσα με δυστοπικές εικόνες, πόλεις που καταρρέουν και σουρεαλιστικές σκηνές μετανάστευσης, σχεδιασμένες μόνο για να προκαλούν συναισθήματα και όχι για να επαληθεύονται.

«Δεν πρόκειται τόσο για προσπάθεια να πείσουν τους ανθρώπους για το τι είναι ψεύτικο ή πραγματικό… Πρόκειται περισσότερο για το να προκαλέσουμε μια συναισθηματική αντίδραση. Φόβο, σκάνδαλο, σοκ», δήλωσε η Natalia Stanusch, ερευνήτρια στο AI Forensics, στο Euractiv.

Στη Γερμανία, οι υποψήφιοι απέφυγαν σε μεγάλο βαθμό τη χρήση γενετικής τεχνητής νοημοσύνης στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2025, αλλά τα δίκτυα υποστηρικτών του TikTok υιοθέτησαν συνθετικά εθνικιστικά οπτικά στοιχεία.

Στην Ουγγαρία, η οποία προετοιμάζεται για τις κρίσιμες εκλογές του 2026, ψεύτικα προφίλ ελκυστικών νέων ανθρώπων τροφοδοτούσαν τους χρήστες με φιλοκυβερνητικά μηνύματα.

Η Μολδαβία, εν τω μεταξύ, προσέφερε μια πρόγευση της ολοκληρωτικής εισβολής της ξένης τεχνητής νοημοσύνης.

Δίκτυα με συνδέσμους στη Ρωσία χρησιμοποίησαν συνθετικές «γιαγιάδες» στο TikTok για να παροτρύνουν τους ψηφοφόρους να υποστηρίξουν υποψηφίους που είχαν εγκριθεί από το Κρεμλίνο, σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσίευσε το ρουμανικό δημοσιογραφικό κέντρο Mediacritica, το οποίο παρακολουθεί την παραπληροφόρηση.

Η περίπτωση της Ολλανδίας

Αυτή η ανάλυση από την εκστρατεία για τις ολλανδικές κοινοβουλευτικές εκλογές του 2025 δείχνει σε ποιο βαθμό τα κόμματα βασίστηκαν σε περιεχόμενο τεχνητής νοημοσύνης.

Το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) του Γκερτ Βίλντερς  s, γνωστό για τη σκληρή στάση του απέναντι στη μετανάστευση και τον ισλαμισμό, δημιούργησε τον μεγαλύτερο όγκο υλικού που δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη.

Αντίθετα, το Δημοκρατικό Κόμμα 66 (D66), με ηγέτη τον Ρομπ Τζέτεμ – και τελικά νικητή των εκλογών – παρήγαγε συγκριτικά λιγότερε τέτοιου είδους υλικό.

Μία νέα εποχή προπαγάνδας

Πριν από μερικά χρόνια, οι Βρυξέλλες φοβούνταν ένα deepfake που θα μπορούσε να ανατρέψει μια κυβέρνηση μέσα σε μια νύχτα.

Αυτή η στιγμή δεν έφτασε ποτέ.

Αυτό που έφτασε ήταν πολύ πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί: μεγάλης κλίμακας προπαγάνδα με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης.

Στη θεωρία, η ΕΕ έχει δημιουργήσει ένα σοβαρό αμυντικό σύστημα.

Ο Νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) κατατάσσει την πολιτική χειραγώγηση ως δραστηριότητα «υψηλού κινδύνου», απαιτώντας διαφάνεια και εποπτεία από τις εθνικές αρχές και το νέο Ευρωπαϊκό Γραφείο Τεχνητής Νοημοσύνης.

Ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act) απαιτεί από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες να μειώσουν τους κινδύνους που σχετίζονται με τις εκλογές.

Άλλα σχέδια και κώδικες της ΕΕ προσθέτουν κανόνες για τις πολιτικές διαφημίσεις και την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα, μεγάλες πλατφόρμες όπως το TikTok διατηρούν ευρεία διακριτική ευχέρεια για να καθορίσουν τι θεωρείται χειραγώγηση, δίνοντάς τους σημαντικό έλεγχο στον τρόπο εφαρμογής των κανόνων.

Δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος για να μετρηθεί πόσο περιεχόμενο που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη κυκλοφορεί χωρίς να ανιχνεύεται ή να αναφέρεται, και η επιβολή του νόμου παραμένει ο πιο αδύναμος κρίκος του συστήματος.