H Τουρκία φιλοξενεί ηγέτες της Hamas, επιτρέπει συγκεντρώσεις κατά του Ισραήλ και περιορίζει το εμπόριο και τις αεροπορικές συνδέσεις με το Ισραήλ
Η Τουρκία του Recep Tayyip Erdogan χτυπά καίρια τον εμπορικό και ενεργειακό διάδρομο IMEEC, αποκλείοντας Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα και δημιουργώντας μια σοβαρή παγίδα για τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Με φιλοξενία ηγετών της Hamas, περιορισμό εμπορίου και αεροπορικών συνδέσεων με το Ισραήλ και στρατιωτικές κινήσεις υψηλού ρίσκου, η Άγκυρα επιχειρεί να αναδιαμορφώσει τις διαδρομές μεταφοράς αγαθών και ενέργειας, ενώ οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να εξαρτηθούν από μια «μονοπύλη» που μπορεί να χρησιμοποιήσει ως γεωπολιτικό διαπραγματευτικό χαρτί.
Το παιχνίδι της Τουρκίας στοχεύει όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Ειδικότερα, σύμφωνα με άρθρο αναλυτών και μελών της Knesset Ohad Tal και Alon Schuster στο Middle East Forum, τα πρόσφατα σχέδια για την επόμενη «μέρα» στη Γάζα δεν δίνουν στην Τουρκία κανένα ρόλο ασφαλείας ή διακυβέρνησης.
Αυτή η εκτίμηση έχει λογική. Ένα κράτος που φιλοξενεί και νομιμοποιεί ηγέτες της Hamas και χρηματοδοτεί τη βάση τους στη Γάζα δεν μπορεί να σταθεροποιήσει σύνορα.
Η ίδια λογική θα πρέπει να καθοδηγεί την πολιτική των ΗΠΑ όσον αφορά τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEEC).
Στη Σύνοδο Κορυφής της G20 το 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι παρουσίασαν τον IMEEC.
Βάσει αυτού του εμπορικού διαδρόμου, τα πλοία θα μεταφέρουν αγαθά και ενέργεια από την Ινδία προς τα λιμάνια του Περσικού Κόλπου.
Στη συνέχεια, τα αγαθά διασχίζουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και την Ιορδανία με τρένο ή οδικά προς το λιμάνι της Χάιφα στο Ισραήλ και από εκεί στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας.
Ο IMEEC παρακάμπτει το Πακιστάν, το Ιράν, την Τουρκία και τη Ρωσία, διαφοροποιεί τις διαδρομές και μειώνει την έκθεση σε κρίσιμα σημεία συμφόρησης.
Η Άγκυρα αντιλαμβάνεται τα συμφέροντα που διακυβεύονται.
Αν η γραμμή ακολουθήσει την αρχική διαδρομή, το εμπόριο και η ενέργεια θα περνούν από Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα αντί για την Τουρκία.
Οι Τούρκοι ηγέτες προωθούν πλέον ανταγωνιστικούς χερσαίους διαδρόμους: τον «Δρόμο Ανάπτυξης» Ιράκ – Τουρκία από το αλ-Φάου προς την Ευρώπη και μια ιδέα που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με την Τουρκία μέσω Συρίας και Ιορδανίας.
Σκοπός τους είναι να αποσπάσουν τη ροή αγαθών από τον άξονα Ισραήλ–Κύπρος–Ελλάδα και να την κατευθύνουν μέσω Τουρκίας.
Αν η Ουάσινγκτον αποδεχθεί αυτήν τη μετατόπιση, οι ΗΠΑ θα εξαρτώνται ξανά από μία μόνο «πύλη» μεταξύ Περσικού Κόλπου και Ευρώπης.
Αντί να διασπείρουν τον κίνδυνο σε πολλούς εταίρους, οι ΗΠΑ θα βασίζονται σε ένα κράτος που μετατρέπει το transit και τις αμυντικές συμφωνίες σε διαπραγματευτικά χαρτιά απέναντι στο ΝΑΤΟ και την Ουάσινγκτον.
Το ιστορικό της Τουρκίας ενισχύει αυτή την ανησυχία.
Υπό τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdoğan, η Τουρκία φιλοξενεί ηγέτες της Hamas, επιτρέπει συγκεντρώσεις που εγκωμιάζουν τη Hamas και επιτίθενται στο Ισραήλ, ενώ περιορίζει το εμπόριο και τις αεροπορικές συνδέσεις με το Ισραήλ.
Παράλληλα, ασκεί πίεση σε σύμμαχο των ΗΠΑ, αναζητώντας ρόλο στη Γάζα.
Στρατιωτικό επίπεδο
Στο στρατιωτικό επίπεδο, η Τουρκία αγόρασε το ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-400, επιδιώκει νέα F-16 και αναβαθμίσεις, και συνεχίζει να μιλά για πιθανή επιστροφή στο πρόγραμμα F-35.
Το ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ βασίζεται στα F-35.
Η λειτουργία των S-400 παράλληλα με δυτικά stealth αεροσκάφη θέτει σοβαρά ερωτήματα για την ασφάλεια της τεχνολογίας των ΗΠΑ και για την αξιοπιστία των δεσμεύσεων των ΗΠΑ να προστατεύσουν το πλεονέκτημα του Ισραήλ.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία αμφισβητεί τα θαλάσσια δικαιώματα της Κύπρου, της Ελλάδας και του Ισραήλ και θέτει υπό αμφισβήτηση τις έρευνες για φυσικό αέριο σε περιοχές που αυτά τα κράτη θεωρούν ως δικές τους ζώνες.
Οι κινήσεις αυτές αποθαρρύνουν τη δυτική επένδυση, διαταράσσουν τον σχεδιασμό αγωγών και καλωδίων και υπονομεύουν το πλαίσιο Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας που χρειάζεται ο IMEEC για την ευρωπαϊκή του όψη, σημειώνουν οι Ohad Tal και Alon Schuster.
Ο χρόνος έχει σημασία. Το 2026 και το 2027, Ελλάδα και Κύπρος θα αναλάβουν την εκ περιτροπής προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και οι δύο διαθέτουν μεγάλους εμπορικούς στόλους και επικεντρώνονται σε θαλάσσιες οδούς, ναυτικό δίκαιο και ασφάλεια ενέργειας.
Αν ο IMEEC προχωρήσει κατά μήκος της διαδρομής Ινδία–Περσικός Κόλπος–Ισραήλ–Κύπρος–Ελλάδα, η Αθήνα και η Λευκωσία μπορούν να αξιοποιήσουν τον ρόλο τους στην ΕΕ για να εδραιώσουν μια πολιτική που στηρίζει νόμιμα θαλάσσια δικαιώματα, επιταχύνει έργα ενέργειας και διασυνδέσεων και ευθυγραμμίζεται με τις προσπάθειες των ΗΠΑ να ισορροπήσουν την Κίνα και τη Ρωσία.
Από την οπτική των ΗΠΑ, αυτή η ευθυγράμμιση προσφέρει σαφή κέρδη: ένας διάδρομος υπό ηγεσία των ΗΠΑ από την Ινδία προς την Ευρώπη μέσω εταίρων που θέλουν να λειτουργήσει, σε συνδυασμό με την ατζέντα της ΕΕ που διαμορφώνεται από δύο από αυτούς τους εταίρους.
Το όφελος μειώνεται αν ο IMEEC παρακαμφθεί μέσω Συρίας και Τουρκίας ή αν οι διαμάχες υπονομεύσουν τον άξονα Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα.
Ο στόχος δεν είναι να τιμωρηθεί η Τουρκία ή να επιβραβευθεί το Ισραήλ.
Είναι να εναρμονιστούν οι στόχοι των ΗΠΑ με τα μέσα τους.
Αν οι ΗΠΑ θέλουν ανθεκτικούς, διαφοροποιημένους διαδρόμους, πρέπει να χτίσουν τον IMEEC και τα ενεργειακά σχέδια γύρω από εταίρους που σέβονται νομικά πλαίσια και δρουν με τη Δύση.
Αν θέλουν να προστατεύσουν το ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ ως μέρος ευρύτερης δομής που στηρίζει την αμερικανική ισχύ, οι αποφάσεις για προηγμένα όπλα για οποιαδήποτε χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, πρέπει να αντικατοπτρίζουν τη συμπεριφορά της.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαχειρίζονται μια ευρεία ατζέντα με την Τουρκία.
Η προστασία των αμερικανικών συμφερόντων απαιτεί σαφήνεια, όχι ρήξη.
Με τη Γάζα, τον IMEEC και την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, το να καταστεί η Τουρκία κεντρική λύση θα μπορούσε να υπονομεύσει τους στόχους των ΗΠΑ.
Το να κρατηθούν οι τουρκικές δυνάμεις εκτός Γάζας, να προχωρήσει ο IMEEC κατά μήκος της διαδρομής Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα και να συνδεθεί η παροχή προηγμένων όπλων με επαληθεύσιμες αλλαγές θα υπηρετούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ σήμερα και στο μέλλον, καταλήγουν οι Ohad Tal και Alon Schuster.
Ποιοι είναι
Ο Ohad Tal είναι μέλος της Κνεσέτ για το Κόμμα Θρησκευτικού Σιωνισμού και προεδρεύει της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος. Προεδρεύει της Επιτροπής Δημόσιων Επιχειρήσεων της Κνεσέτ και είναι μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Άμυνας. Συν-προεδρεύει σε αρκετά κοινοβουλευτικά caucus, συμπεριλαμβανομένου του Caucus Συνεργασίας Ανατολικής Μεσογείου και του Israel Victory Caucus.
Alon Schuster
Ο Alon Schuster είναι μέλος της Κνεσέτ για το Κόμμα Εθνικής Ενότητας και πρώην αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας. Έχει υπηρετήσει ως Υπουργός Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Ισραήλ και πριν εισέλθει στην εθνική πολιτική ήταν μακροχρόνιος πρόεδρος της Περιφερειακής Αρχής Sha’ar HaNegev, κατά μήκος των συνόρων με τη Γάζα. Συν-προεδρεύει του Caucus Συνεργασίας Ανατολικής Μεσογείου.
www.bankingnews.gr