Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο τρίτης προεδρικής θητείας, λέγοντας ότι θα «αγαπούσε να το κάνει».
Ήδη, το Trump Organization πουλάει κόκκινα καπέλα που γράφουν απλώς «Trump 2028», προβάλλοντας τον πρόεδρο ως υποψήφιο στις εκλογές. Μέχρι τότε, όμως, ο Ντόναλντ Τραμπ θα έχει υπηρετήσει δύο θητείες στον Λευκό Οίκο, το όριο που θέτει το Σύνταγμα των ΗΠΑ.
Η κυκλοφορία του καπέλου των 50 δολαρίων νωρίτερα φέτος ακολούθησε τα σχόλια του Τραμπ ότι «δεν αστειεύεται» για την επιθυμία του να υπηρετήσει τρίτη θητεία, θυμίζει το BBC. Το Σύνταγμα των ΗΠΑ αναφέρει ότι «κανένα άτομο… δεν πρέπει να εκλεγεί περισσότερες από δύο φορές», αλλά κάποιοι υποστηρικτές του Τραμπ — και ο ίδιος ο πρόεδρος — έχουν υποδείξει ότι ίσως υπάρχουν τρόποι να παρακαμφθεί αυτό.
Γιατί μιλάει ο Τραμπ για τρίτη θητεία;
Στις 27 Οκτωβρίου, δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Τραμπ για την πιθανότητα τρίτης θητείας κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στην Ασία — και ο Τραμπ απάντησε: «Δεν το έχω σκεφτεί πραγματικά. Αλλά έχω τις καλύτερες δημοσκοπήσεις που είχα ποτέ».
Η ερώτηση ήρθε λίγες ημέρες αφότου ο πρώην στρατηγός του Τραμπ, Στιβ Μπάνον, είπε ότι υπάρχει ένα «σχέδιο» για να εξασφαλιστεί στον 79χρονο πρόεδρο άλλη μία θητεία. Σε προηγούμενη συνέντευξή του στο NBC, ο Τραμπ είχε πει: «Υπάρχουν μέθοδοι με τις οποίες θα μπορούσατε να το κάνετε».
«Δεν αστειεύομαι… πολλοί θέλουν να το κάνω», πρόσθεσε. «Αλλά βασικά τους λέω ότι έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, ξέρετε, είναι πολύ νωρίς στη διοίκηση». Ο Τραμπ, που θα είναι 82 στο τέλος της δεύτερης θητείας του, ρωτήθηκε αν θα ήθελε να συνεχίσει να υπηρετεί στο «σκληρότερο αξίωμα της χώρας». «Λοιπόν, μου αρέσει να εργάζομαι», απάντησε.
Αυτά δεν ήταν τα πρώτα σχόλιά του για το θέμα. Τον Ιανουάριο είχε πει στους υποστηρικτές του ότι θα ήταν «η μεγαλύτερη τιμή της ζωής μου να υπηρετήσω όχι μία, αλλά δύο ή τρεις ή τέσσερις φορές». Ωστόσο, στη συνέχεια είπε ότι η δήλωσή του ήταν ένα αστείο για τα «fake news media».
Τον Απρίλιο, το επίσημο ηλεκτρονικό κατάστημα ειδών του Τραμπ άρχισε να προσφέρει προς πώληση καπέλο «Trump 2028» έναντι 50 δολαρίων. Ο γιος του προέδρου, Έρικ, απεικονιζόταν να φοράει το καπέλο. Η λίστα προϊόντων περιλάμβανε το μήνυμα: «Το μέλλον φαίνεται λαμπρό!»
Τι λέει το Σύνταγμα των ΗΠΑ;
Κατά την πρώτη ανάγνωση, το Σύνταγμα των ΗΠΑ φαίνεται να αποκλείει οποιονδήποτε από το να έχει τρίτη θητεία. Η 22η Τροπολογία αναφέρει: «Κανένα άτομο δεν πρέπει να εκλεγεί στο αξίωμα του προέδρου περισσότερες από δύο φορές, και κανένα άτομο που έχει διατελέσει πρόεδρος ή έχει ενεργήσει ως πρόεδρος για περισσότερα από δύο χρόνια μιας θητείας για την οποία εκλέχθηκε άλλος πρόεδρος δεν πρέπει να εκλεγεί στο αξίωμα του προέδρου περισσότερες από μία φορά».
Η αλλαγή του Συντάγματος θα απαιτούσε έγκριση των δύο τρίτων και των δύο σωμάτων του Κογκρέσου, καθώς και έγκριση από τα τρία τέταρτα των κρατικών κυβερνήσεων. Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Τραμπ ελέγχει και τα δύο σώματα του Κογκρέσου αλλά δεν διαθέτει τις απαραίτητες πλειοψηφίες. Επιπλέον, το Δημοκρατικό Κόμμα ελέγχει 18 από τις 50 πολιτειακές νομοθετικές εξουσίες.
Το κόλπο για τρίτη θητεία
Οι υποστηρικτές του Τραμπ λένε ότι υπάρχει ένα νομικό κενό στο Σύνταγμα, που δεν έχει φτάσει ακόμα στα δικαστήρια. Υποστηρίζουν ότι η 22η Τροπολογία απαγορεύει ρητά μόνο την «εκλογή» κάποιου σε περισσότερες από δύο προεδρικές θητείες και δεν λέει τίποτα για τη «διαδοχή».
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο Τραμπ θα μπορούσε να είναι υποψήφιος αντιπρόεδρος ενός άλλου υποψηφίου — ίσως του δικού του αντιπροέδρου, Τζέι Ντι Βανς — στις εκλογές του 2028. Αν κερδίσουν, ο υποψήφιος θα ορκιστεί στον Λευκό Οίκο και στη συνέχεια θα παραιτηθεί ενδεχομένως και αμέσως, αφήνοντας τον Τραμπ να γίνει πρόεδρος μέσω διαδοχής.
Ο Στιβ Μπάνον, podcaster και πρώην σύμβουλος του Τραμπ, είπε στο Economist ότι «ο Τραμπ θα είναι πρόεδρος το ’28 και ο κόσμος απλώς πρέπει να το δεχτεί». «Στην κατάλληλη στιγμή, θα παρουσιάσουμε ποιο είναι το σχέδιο», πρόσθεσε ο Μπάνον.
Ο πρόεδρος, όμως, υποβάθμισε την ιδέα. «Νομίζω ότι δεν θα άρεσε στον κόσμο», είπε ο Τραμπ. «Είναι πολύ ευφυές. Δεν θα ήταν σωστό». Αν και ο Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο τρίτης θητείας, δεν έδωσε λεπτομέρειες για το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί.
Ποιοι αντιτίθενται σε μια τρίτη θητεία Τραμπ;
Οι Δημοκρατικοί έχουν σοβαρές ενστάσεις. «Αυτή είναι άλλη μία κλιμάκωση στην ξεκάθαρη προσπάθειά του να καταλάβει την κυβέρνηση και να διαλύσει τη δημοκρατία μας», δήλωσε ο Ντάνιελ Γκόλντμαν, εκπρόσωπος της Νέας Υόρκης που υπηρέτησε ως επικεφαλής δικηγόρος για την πρώτη καθαίρεση του Τραμπ.
Κάποιοι εντός του κόμματος του Τραμπ θεωρούν επίσης ότι είναι κακή ιδέα. Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Μάρκγουεϊν Μάλλιν, από την Οκλαχόμα, δήλωσε τον Φεβρουάριο ότι δεν θα υποστήριζε μια προσπάθεια να επιστρέψει ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο. «Δεν πρόκειται να αλλάξω το Σύνταγμα, πρώτα απ’ όλα, εκτός αν το επιλέξει ο αμερικανικός λαός», είπε ο Μάλλιν στο NBC.
Ο Ρεπουμπλικάνος βουλευτής Τομ Κολ έχει χαρακτηρίσει την ιδέα «πολύ φανταστική για να συζητηθεί σοβαρά».
Τι λένε οι νομικοί εμπειρογνώμονες
Ο Ντέρεκ Μιούλερ, καθηγητής εκλογικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο Notre Dame, είπε ότι η 12η Τροπολογία του Συντάγματος αναφέρει: «κανένα πρόσωπο που συνταγματικά δεν είναι επιλέξιμο για το αξίωμα του προέδρου δεν θα είναι επιλέξιμο για το αξίωμα του αντιπροέδρου των ΗΠΑ».
Αυτό σημαίνει ότι η υπηρεσία δύο θητειών καθιστά κάποιον ανίκανο να είναι υποψήφιος αντιπροέδρου, κατά την άποψή του. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιο ‘παράξενο κόλπο’ για να παρακαμφθούν τα όρια θητειών του προέδρου», είπε.
Ο Τζέρεμι Πολ, καθηγητής συνταγματικού δικαίου στο Northeastern University της Βοστώνης, είπε στο CBS New ότι δεν υπάρχουν «αξιόπιστα νομικά επιχειρήματα» για τρίτη θητεία.
Ποιος πρόεδρος έχει περισσότερες από δύο θητείες;
Ο Φράνκλιν Ντελάνο Ρούσβελτ εκλέχθηκε τέσσερις φορές. Πέθανε τρεις μήνες μετά την έναρξη της τέταρτης θητείας του, τον Απρίλιο του 1945. Η Μεγάλη Ύφεση και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος σημάδεψαν τη θητεία του Ρούσβελτ και συχνά οι ιστορικοί τους επικαλούνται για τη μακρά προεδρία του.
Τότε, όμως το όριο δύο θητειών για τους προέδρους των ΗΠΑ δεν είχε θεσπιστεί νόμιμα — ήταν απλώς συνήθεια από τότε που ο Τζορτζ Ουάσινγκτον αρνήθηκε τρίτη θητεία το 1796.
Η παρατεταμένη θητεία του Ρούσβελτ οδήγησε στην κωδικοποίηση της συνήθειας σε νόμο, με την 22η Τροπολογία το 1951.