Τριάντα μήνες μετά την άρση των τελευταίων περιορισμών της COVID-19, η Κίνα βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο μιας νέας, απρόβλεπτης επιδημικής κρίσης.
Από τα μέσα Αυγούστου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2025, τα νοσοκομεία της νότιας επαρχίας Γκουανγκντόνγκ γέμισαν από ασθενείς που παρουσίαζαν υψηλό πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις και μυϊκούς σπασμούς. Οι γιατροί αναγνώρισαν γρήγορα τα συμπτώματα: Chikungunya – ένας ιός που για δεκαετίες θεωρούνταν ασιατικό περιθωριακό φαινόμενο, αλλά που πλέον δείχνει ικανός να προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία.
Η Chikungunya (προφέρεται “τσι-κουν-γκούν-ια”) είναι ιογενής λοίμωξη που μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών Aedes aegypti και Aedes albopictus — τα ίδια που μετέδιδαν τον δάγκειο πυρετό και τον ιό Ζίκα. Τα βασικά της συμπτώματα είναι οξύς πυρετός, έντονος πόνος στις αρθρώσεις, εξανθήματα και εξάντληση. Αν και σπάνια είναι θανατηφόρα, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια αρθρίτιδα και νευρολογικές επιπλοκές, ειδικά σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο ή ειδική θεραπεία, γεγονός που καθιστά τη δημόσια υγεία το μοναδικό όπλο αντιμετώπισης.
Στις 27 Σεπτεμβρίου 2025, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε επίσημα 16.452 τοπικά μεταδιδόμενα κρούσματα Chikungunya στην Κίνα – όλα εντοπισμένα στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ. Το επίκεντρο μετατοπίστηκε από την πόλη Φοσάν στην Τζιανγκμέν, όπου μέσα σε λίγες ημέρες αναφέρθηκαν χιλιάδες νέα περιστατικά. Παρότι μέχρι στιγμής δεν έχουν επιβεβαιωθεί θάνατοι, οι εικόνες που φτάνουν από τα τοπικά νοσοκομεία θυμίζουν πανδημικά σκηνικά: υπερπλήρεις πτέρυγες, ελλείψεις προσωπικού και ουρές για τεστ PCR.
Αυτό όμως που προκάλεσε τη μεγαλύτερη διεθνή ανησυχία δεν είναι η ίδια η νόσος — αλλά η κρατική αντίδραση.
Επιστροφή στα lockdowns και τις στολές ολικής προστασίας
Την 29η Σεπτεμβρίου, η δημοτική αρχή της Τζιανγκμέν ανάρτησε επίσημη ανακοίνωση που παραπέμπει ευθέως στις πρώτες εβδομάδες του COVID-19:
«Όλοι οι κάτοικοι οφείλουν να αποδεχτούν την έρευνα, τις εξετάσεις, τη συλλογή δειγμάτων, την απομόνωση και άλλα μέτρα πρόληψης και ελέγχου μολυσματικών ασθενειών. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί καραντίνα.»
Με το έγγραφο αυτό, η καραντίνα καθίσταται υποχρεωτική, ενώ η μη συμμόρφωση μπορεί να επισύρει ποινές σύμφωνα με τον Νόμο περί Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Πίστωσης. Οι πολίτες σε αρκετές συνοικίες της Γκουανγκντόνγκ υποχρεώθηκαν να φορούν ειδικά βραχιόλια-απωθητικά, τα οποία λειτουργούν ως “αναγνωριστικά προστασίας”. Όπως αναφέρουν κάτοικοι στα κινεζικά κοινωνικά δίκτυα, «αν σε τσιμπήσει κουνούπι, οι αρχές έρχονται να σε μεταφέρουν για τεστ ή σε απομόνωση».
Οι αρχές κήρυξαν την εκστρατεία εξάλειψης κουνουπιών ως «πολιτικό καθήκον». Σε όλη την επαρχία διεξάγονται μαζικοί ψεκασμοί χημικών εντομοκτόνων, με τους κατοίκους να αναγκάζονται να εκκενώνουν τα σπίτια τους λόγω έντονης οσμής. Τα φυτά σε μπαλκόνια έχουν απαγορευθεί, οι λαϊκές αγορές έχουν κλείσει, και η κυκλοφορία μετά τη δύση του ήλιου περιορίζεται αυστηρά. Στην πρωτεύουσα της επαρχίας, Γκουανγκζού, η ατμόσφαιρα θυμίζει τις πρώτες ημέρες της πανδημίας: καθολική σιωπή, drones που επιτηρούν τις γειτονιές, μεγάφωνα που προειδοποιούν για ελέγχους.
Miembros del Ejército de #Nicaragua en coordinación con el @MinsaNicaragua , participan de jornada antiepidémica en Chinandega, mediante fumigación en hogares, con el fin de erradicar criaderos de zancudos y evitar enfermedades como dengue, zika y chikungunya.@VivaNicaragua13 pic.twitter.com/gnAzokvjEX
— PLOMO1979 (@Plomo19792) October 12, 2025
Τα βίντεο που τρόμαξαν τον κόσμο
Στα διεθνή κοινωνικά δίκτυα (X, Telegram, Weibo), δεκάδες βίντεο δείχνουν ουρές πολιτών μπροστά σε κινητές μονάδες τεστ Chikungunya. Οι άνθρωποι φορούν μάσκες, ενώ υγειονομικοί με ολόσωμες λευκές στολές συλλέγουν δείγματα αίματος. Η ανάρτηση ενός κατοίκου της Γκουανγκζού έγραψε:
«Αν βγεις θετικός, θα σε πάνε σε στρατόπεδο καραντίνας. Θα πληρώσεις εσύ το τεστ, και αν αρνηθείς, θα μπεις στη μαύρη λίστα.»
Αναφορές για σύλληψη “ανυπάκουων” πολιτών κυκλοφορούν ευρέως, ενώ το γνωστό Σύστημα Κοινωνικής Πίστωσης φέρεται να ενεργοποιείται εκ νέου: πολίτες με “αρνητική” συμπεριφορά χάνουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, εισιτήρια μετακίνησης ή τραπεζικούς λογαριασμούς.
Οι τοπικές εφημερίδες αναφέρουν ότι πάνω από 2.000 άτομα έχουν μεταφερθεί σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους καραντίνας εκτός πόλεων. Επισήμως πρόκειται για «κέντρα παρακολούθησης υγείας», όμως οι εικόνες των περιφραγμένων περιοχών με στρατιωτική φύλαξη θυμίζουν σε πολλούς στρατόπεδα απομόνωσης.
Η έξαρση δεν περιορίζεται στην Κίνα. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, ο ΠΟΥ καταγράφει αυξημένα περιστατικά Chikungunya σε Ινδία, Σρι Λάνκα, Βιετνάμ και Φιλιππίνες, ενώ στην Κεντρική Αμερική, χώρες όπως η Νικαράγουα έχουν ήδη κινητοποιήσει τον στρατό για “εκστρατεία απολύμανσης” με υποκαπνισμούς κατοικιών.
Η παγκόσμια επιτήρηση των ιών μέσω του συστήματος GISRS έχει τεθεί σε συναγερμό, με εργαστήρια σε Σιγκαπούρη, Παρίσι και Ουάσιγκτον να εξετάζουν δείγματα. Οι επιστήμονες δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο γενετικής μετάλλαξης του ιού που θα μπορούσε να αυξήσει τη μεταδοτικότητά του, αν και μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν αποδείξεις για κάτι τέτοιο.
Βιοεργοστάσια κουνουπιών, χημικοί ψεκασμοί και καραντίνες υπό το βλέμμα του ΚΚΚ
Στις 26 Σεπτεμβρίου η Μόνιμη Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος του Δήμου Τζιανγκμέν συνεδρίασε εκτάκτως και διέταξε τη γενική κινητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας, με στόχο να «εξαλειφθούν όλα τα ενήλικα κουνούπια και να καταστραφούν τα αυγά τους εντός τριών έως τεσσάρων ημερών» πριν από την Εθνική Ημέρα της 1ης Οκτωβρίου. Το σύνθημα «πάση θυσία» έγινε η νέα κρατική εντολή. Μόλις δύο ημέρες μετά το πέρασμα του τυφώνα Ραγκάσα, που είχε ήδη παραλύσει τη Γκουανγκντόνγκ, ξεκίνησε μια μαζική εκστρατεία ψεκασμών χημικών εντομοκτόνων, με τοξικές οσμές να καλύπτουν ολόκληρες συνοικίες και να προκαλούν ασφυξία στους κατοίκους.
«Ψεκάζουν με φυτοφάρμακα και η μυρωδιά είναι αποπνικτική. Πρέπει να εγκαταλείψω το σπίτι μου κάθε φορά που περνούν», δηλώνει στην εφημερίδα The Epoch Times η κα Liang, κάτοικος του Τζιανγκμέν, που φοβάται να δώσει το πλήρες όνομά της για λόγους ασφαλείας. «Τα νοσοκομεία είναι γεμάτα. Οι άνθρωποι έχουν πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις. Οι αγορές έχουν κλείσει, δεν επιτρέπονται φυτά στα μπαλκόνια, ούτε γρασίδι», προσθέτει ο κ. Wang. Ολόκληρη η επαρχία έχει μετατραπεί σε πεδίο ψεκασμών, με τους κατοίκους να μιλούν για ομίχλη από χημικά και τα παιδιά να μην μπορούν να βγουν από τα σπίτια τους.
Από τον Ιούλιο Κινέζοι επιστήμονες είχαν ήδη προειδοποιήσει ότι τα κουνούπια της Γκουανγκντόνγκ είχαν αναπτύξει αντοχή στα φυτοφάρμακα, λόγω των επαναλαμβανόμενων εκστρατειών απολύμανσης. Ο Σον Λιν, πρώην μικροβιολόγος του αμερικανικού στρατού, επισημαίνει ότι «για τις περισσότερες ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια, οι εκστρατείες εξάλειψης αποδίδουν γρήγορα αποτελέσματα. Το γεγονός ότι η επιδημία συνεχίζεται για μήνες είναι εξαιρετικά ανησυχητικό». Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο πληθυσμός των κουνουπιών στη Γκουανγκντόνγκ φαίνεται να έχει γίνει πιο προσαρμόσιμος στα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα», ενώ «η παράλληλη εξάπλωση ασθενειών όπως ο δάγκειος πυρετός ή η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα δεν μπορεί να αποκλειστεί».
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η αποκάλυψη ότι ήδη από τον Μάιο το κινεζικό καθεστώς απελευθερώνει εκατομμύρια κουνούπια που έχουν υποστεί εργαστηριακή επεξεργασία κάθε μήνα, στο πλαίσιο μιας νέας μεθόδου ελέγχου πληθυσμού γνωστής ως «Wolbachia transinfection». Πρόκειται για μια τεχνική γενετικής τροποποίησης, κατά την οποία αρσενικά κουνούπια που έχουν μολυνθεί με το βακτήριο Wolbachia ζευγαρώνουν με τα θηλυκά της άγριας φύσης, ώστε τα αυγά που παράγονται να είναι μη βιώσιμα.
Επισήμως, στόχος είναι η μείωση του πληθυσμού και η πρόληψη ασθενειών όπως ο δάγκειος πυρετός. Ωστόσο, ειδικοί εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις για την ασφάλεια αυτής της παρέμβασης. Αν τα θηλυκά κουνούπια του εργαστηρίου δεν απομονωθούν πλήρως, μπορούν να επιβιώσουν, να πολλαπλασιαστούν και να μεταδώσουν ασθένειες ή νέες μεταλλάξεις. «Καθώς τα εργοστάσια κουνουπιών απελευθερώνουν μαζικά δείγματα, είναι πιθανό ορισμένα θηλυκά να διαφεύγουν. Δεν γνωρίζουμε εάν αυτά τα κουνούπια έχουν υποστεί γενετικές μεταβολές που τα καθιστούν πιο ανθεκτικά», προειδοποιεί ο Λιν, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο η ίδια η κρατική πολιτική να έχει συμβάλει στην έξαρση του ιού
Στις 29 Σεπτεμβρίου οι αρχές της Τζιανγκμέν δημοσίευσαν ανακοίνωση με την οποία ενημέρωσαν ότι όλοι οι κάτοικοι «πρέπει να αποδεχτούν την έρευνα, τις εξετάσεις, τη συλλογή δειγμάτων, την απομόνωση και άλλα μέτρα πρόληψης και ελέγχου μολυσματικών ασθενειών». Η άρνηση συμμετοχής απαγορεύεται, ενώ όσοι βρεθούν θετικοί μεταφέρονται υποχρεωτικά σε χώρους καραντίνας. «Αν σε τσιμπήσει κουνούπι, σε παίρνουν κατευθείαν σε χώρο απομόνωσης», λέει η Liang, που φορά μόνιμα βραχιόλι-απωθητικό κουνουπιών. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορούν βίντεο που δείχνουν ουρές πολιτών για τεστ PCR και αίματος, drones που επιτηρούν συνοικίες και απολυμαντικά συνεργεία με ολόσωμες στολές να ψεκάζουν δρόμους και σπίτια.
Ο Καναδός καθηγητής Τζόναθαν Λιού εκφράζει την ανησυχία ότι το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα έχει μετατρέψει την καταπολέμηση των κουνουπιών σε ζήτημα πολιτικής πειθαρχίας. «Η πρόληψη των επιδημιών είναι ιατρικό και επιστημονικό ζήτημα. Δεν υπάρχει λόγος να γίνεται αντικείμενο μαζικής κινητοποίησης ή να αντιμετωπίζεται ως πολιτικό καθήκον. Η ιδέα της εξόντωσης όλων των κουνουπιών είναι παράλογη και επικίνδυνη για το οικοσύστημα», σημειώνει.
Οι αναλυτές συγκρίνουν τη διαχείριση της κρίσης με την εποχή της πολιτικής Zero-COVID, η οποία είχε οδηγήσει σε εγκλεισμούς, λιμούς και θανάτους πολιτών. Ο Λιν υποστηρίζει ότι «η εκμετάλλευση του κοινού μέσω της αυτοπληρωμένης καραντίνας και των υποχρεωτικών ελέγχων δεν έχει να κάνει μόνο με τη δημόσια υγεία. Είναι ένας μηχανισμός κοινωνικού ελέγχου». Ο Λιού προσθέτει ότι «όταν οι κανονικές χώρες αντιμετωπίζουν επιδημίες, ακολουθούν τις ιατρικές αρχές, όχι στρατιωτικά σχέδια».
Κοινωνικός έλεγχος με υγειονομικό πρόσχημα;
Πολλοί Κινέζοι πολίτες, αλλά και διεθνείς παρατηρητές, βλέπουν πίσω από την “υγειονομική κινητοποίηση” την επαναφορά ενός τεχνοκρατικού μοντέλου κοινωνικής πειθαρχίας. Η υποχρεωτική καραντίνα, η χρήση βραχιολιών, η παρακολούθηση μέσω drones και η επιβολή ψηφιακών κυρώσεων θυμίζουν σε πολλούς τη “μαύρη εποχή” του Zero-COVID, όπου η δημόσια υγεία έγινε εργαλείο πολιτικού ελέγχου.
Ο καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ, Liang Yu, σημειώνει:
«Το Chikungunya δεν έχει τη φονικότητα του COVID, αλλά η κρατική αντίδραση είναι δυσανάλογη. Το καθεστώς δοκιμάζει ξανά τα όρια της συμμόρφωσης των πολιτών. Το ζήτημα δεν είναι ιατρικό — είναι πολιτικό.»
Αναλυτές στη Δύση εκτιμούν ότι η Κίνα επιχειρεί να εγκαθιδρύσει ένα μόνιμο καθεστώς ελέγχου βιοασφάλειας. Ορισμένοι μιλούν για «το πρώτο πεδίο δοκιμής ενός ψηφιακού συστήματος πανδημικής διαχείρισης δεύτερης γενιάς», όπου συνδυάζονται τεχνητή νοημοσύνη, δεδομένα υγείας και κοινωνική παρακολούθηση.
Η “υγειονομική πειθαρχία” επανέρχεται ως κρατική τεχνολογία εξουσίας, αυτή τη φορά με πρόσχημα έναν ιό που δεν είναι θανατηφόρος — αλλά επαρκώς “χρήσιμος” για να ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς φόβου.
Και όσο τα μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν τις πρώτες εικόνες από τα στρατόπεδα Chikungunya, ένα ερώτημα πλανάται πάνω από τον πλανήτη:
Είναι η Chikungunya η επόμενη πανδημία ή απλώς το επόμενο πείραμα κοινωνικού ελέγχου;