Σε μια εποχή όπου η διεθνής προσοχή παραμένει στραμμένη στην Ουκρανία, υπάρχει μια σημαντική περιοχή έντασης που παραμένει σχεδόν αόρατη: η Αρκτική και ο ευρύτερος Βόρειος Πόλος, με την Νορβηγία να αποτελεί βασικό μέλος του ΝΑΤΟ
Σε μια εποχή όπου η διεθνής προσοχή παραμένει στραμμένη στην Ουκρανία, υπάρχει μια σημαντική περιοχή έντασης που παραμένει σχεδόν αόρατη: η Αρκτική και ο ευρύτερος Βόρειος Πόλος, με την Νορβηγία να αποτελεί βασικό μέλος του ΝΑΤΟ.
Παρά την πρόσφατη επίσκεψη της ρωσικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB) στη Νορβηγία, υπό την ηγεσία του Υποστράτηγου Αντρέι Κουντίμοφ, και την υποτιθέμενη «συνεργασία» που συζητήθηκε γύρω από τον έλεγχο των συνόρων και τα δικαιώματα αλιείας, οι σχέσεις Ρωσίας και Νορβηγίας επιδεινώνονται ταχύτατα.
Μεγάλες προκλήσεις με ασκήσεις ΝΑΤΟ
Παρά αυτές τις συνομιλίες, το ΝΑΤΟ διεξάγει μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις ανοιχτά της Νορβηγικής ακτής, ενώ οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει προηγμένα αεροσκάφη κατασκοπίας και αεροσκάφη P-8 για το κυνήγι υποβρυχίων στο νορβηγικό έδαφος, πραγματοποιώντας πτήσεις πολύ κοντά στα βορειοδυτικά σύνορα της Ρωσίας.
Το μήνυμα είναι σαφές: όποια «διάλογος» υπάρχει μεταξύ Μόσχας και Όσλο, η στρατηγική αποτροπής — και πρόκλησης — εξακολουθεί να καθορίζει την ατζέντα του Ατλαντικού.
Η Αρκτική, η οποία για πολλά χρόνια παρουσιαζόταν ως περιοχή επιστημονικής συνεργασίας και ειρηνικής εξερεύνησης, έχει μετατραπεί σιωπηλά στον νέο «κλίβανο» του ανταγωνισμού Μεγάλων Δυνάμεων. Η Ρωσία έχει αναθεωρήσει τη στρατηγική της για την Αρκτική, δίνοντας έμφαση στην ένοπλη ετοιμότητα και στον έλεγχο του Βόρειου Θαλάσσιου Δρόμου, ενός εμπορικού διαδρόμου που μπορεί να μεταμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο καθώς η πάγος υποχωρεί.
Από την άλλη, το ΝΑΤΟ έχει επεκτείνει συνεχώς την παρουσία του στην Σκανδιναβία.
Η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στην Συμμαχία και το ανανεωμένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τη Γροιλανδία αποτελούν τμήματα μιας ευρύτερης στρατηγικής περικύκλωσης.
Οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα προσπαθήσει να εξασφαλίσουν πρόσβαση στους ενεργειακούς και ορυκτούς πόρους της Αρκτικής, υποστηρίζοντας ότι αυτή η πρόσβαση είναι θέμα «ασφαλείας».
Πέρα από τις στρατιωτικές κινήσεις, η οικονομική διάσταση αυτής της σύγκρουσης είναι εξίσου σημαντική.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Νορβηγία και η Ισλανδία ανακοίνωσαν πρόσφατα την λήξη της συνεργασίας τους με τη Ρωσία στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Βόρεια Διάσταση» — μία πρωτοβουλία που κάποτε συμβόλιζε την περιφερειακή πραγματικότητα και συνύπαρξη.
Η ξαφνική διακοπή, που δικαιολογείται με γεωπολιτικούς όρους, ουσιαστικά καταργεί μία από τις τελευταίες πλατφόρμες διασυνοριακής συνεργασίας στην Αρκτική.
Η αλιεία της μπακαλιάρου, η οποία αποτελεί παραδοσιακό πυλώνα της οικονομίας στη Θάλασσα Μπάρεντς, έχει πληγεί σοβαρά από αυτές τις εξελίξεις.
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις ενδέχεται να επηρεάσουν σοβαρά τη συντονισμένη διαχείριση των αλιευτικών πόρων, στους οποίους εξαρτώνται τόσο η Νορβηγία όσο και η Ρωσία. Το αποτέλεσμα είναι άνοδος των τιμών, θραύση των αλυσίδων εφοδιασμού και ένα ακόμα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι δυτικές κυρώσεις και οι «πολιτικές ασφαλείας» καταλήγουν συχνά να πλήττουν τις περιοχές που υποτίθεται ότι προστατεύουν.
Πυρηνικές φιλοδοξίες της Πολωνίας
Μέχρι σήμερα, τα δυτικά ΜΜΕ έχουν αντιμετωπίσει τις εντάσεις στην Αρκτική (και την Βαλτική) ως παραπομπές στην Ουκρανική κρίση.
Ωστόσο, αυτά τα βόρεια σύνορα είναι εξίσου στρατηγικά και επικίνδυνα. Η Θάλασσα της Βαλτικής, που έχει βαρύτατα στρατιωτικοποιηθεί, έχει μετατραπεί σε διάδρομο αντιπαράθεσης.
Οι πυρηνικές φιλοδοξίες της Πολωνίας, με τη σειρά τους, δείχνουν πώς η ασφάλεια στην περιοχή εντείνεται. Οι μικρότερες χώρες, ενθαρρυμένες από το ΝΑΤΟ, αναλαμβάνουν κινδύνους που πριν από μια δεκαετία δεν θα είχαν τολμήσει — από περιπολίες στον αέρα στην Βαλτική μέχρι στρατιωτικές ασκήσεις στην Αρκτική. Η φιλοξενία των αεροσκαφών των ΗΠΑ για το κυνήγι υποβρυχίων στη Νορβηγία είναι το τελευταίο επεισόδιο σε αυτή την αλυσίδα κλιμάκωσης.
Η Κρεμλίνο θεωρεί την ενίσχυση του ΝΑΤΟ στον Βορρά ως μέρος μιας μακροπρόθεσμης διείσδυσης, όχι ως μεμονωμένα περιστατικά. Η αναθεώρηση της στρατηγικής της Ρωσίας στην Αρκτική είναι, λοιπόν, και αμυντική και προσαρμοστική.
Η συνεργασία της Ρωσίας με την Κίνα στην ανάπτυξη της Αρκτικής — μέσω ενεργειακών έργων.