Πρωτοφανής προειδοποίηση της Bundesbank για δημοσιονομική κατάρρευση
Εν τω μεταξύ, η Γαλλία προσφέρει μια προειδοποίηση για το που οδηγεί αυτός ο δρόμος.
Το πολιτικό χάος στο Παρίσι κορυφώθηκε την περασμένη εβδομάδα με την υποβάθμιση της γαλλικής κρατικής χρέωσης από την Fitch Ratings από AA– σε A+.
Η Γαλλία έχει βυθιστεί σε έναν κύκλο χρέους, τροφοδοτούμενο από απελέγκτητες δημόσιες δαπάνες και μια λανθασμένη προσπάθεια να καλυφθούν κοινωνικές ρήξεις μέσω φθηνού πιστωτικού χρήματος.
Σκιώδεις προϋπολογισμοί και κρατισμός
Αντί να αποφεύγει τα λάθη της Γαλλίας, η Γερμανία φαίνεται αποφασισμένη να τα ακολουθήσει.
Η δημοσιονομική πειθαρχία που χαρακτήριζε την μεταπολεμική εποχή έχει χαθεί για πάντα.
Στη Βερολίνο, υπάρχει ευρεία συναίνεση: με δημιουργικές λογιστικές τεχνικές υπό τη μορφή “ειδικών ταμείων”, η δημοσιονομική “φρένα” απλώς αγνοείται.
Η κορυφή αυτής της νέας στρατηγικής είναι το πακέτο χρέους τρισεκατομμυρίων ευρώ του Καγκελάριου Friedrich Merz, το οποίο περιλαμβάνει ένα ειδικό ταμείο 500 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η επίσημη δικαιολόγηση είναι ευγενής: οι αμυντικές δαπάνες δεν πρέπει να περιορίζονται από την αγορά ομολόγων, ενώ η φθίνουσα υποδομή της Γερμανίας πρέπει να εκσυγχρονιστεί.
Παρουσιασμένο με ωραίο τρόπο από τα μέσα ενημέρωσης, το γερμανικό κοινό αναμένεται να αποδεχθεί αυτό το νέο βουνό χρέους. Στο τέλος, είναι δήθεν “για το καλό όλων”.
Ωστόσο, η Γερμανική Ένωση Φορολογουμένων χαρακτήρισε τα ειδικά ταμεία ακριβώς όπως είναι: ένα τεράστιο σχέδιο μετατόπισης χρέους.
Στην πράξη, δαπάνες που θα έπρεπε να χρηματοδοτούνται μέσω φόρων, ήσυχα μεταφέρονται σε σκιώδεις προϋπολογισμούς που εξαρτώνται από νέες δανειοδοτήσεις.
Παντού ελιγμός
Η αγορά ομολόγων από μόνη της έχει γίνει λίγο περισσότερο από παράγωγο της νομισματικής πολιτικής.
Το Βερολίνο, όπως και οι γειτονικές της χώρες στην Ευρώπη, βασίζεται σαφώς στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να διατηρεί το χρέος ρευστό και να επέμβει όποτε οι επενδυτές αποσύρονται.
Μαζί με την παρεμβατικότητα των Βρυξελλών, έχει δημιουργηθεί ένα πολιτικό πλαίσιο που ενθαρρύνει ανοιχτά την υπέρβαση του κράτους.
Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
Περισσότερο από το ήμισυ του ΑΕΠ της Γερμανίας περνά πλέον από τα χέρια του κράτους – ένα επίπεδο παρέμβασης που ήταν αδιανόητο πριν από μια γενιά.
Η στρατηγική συναίνεση στο Βερολίνο είναι εντυπωσιακή: το ίδιο το κράτος που δημιούργησε την κρίση – μέσω καταπιεστικών κανονισμών, μιας αυτοπροκαλούμενης ενεργειακής καταστροφής, διογκωμένων δημοσίων οικονομικών και συντριπτικής φορολογίας – τώρα ισχυρίζεται ότι θα λύσει την κρίση επιμένοντας στην παρέμβαση.
Η λογική μοιάζει με εκείνη ενός κλεπτοκρατικού αλκοολικού σε μπαρ: συνεχώς χρεώνει, δανείζεται από τους γείτονές του, και όταν η γενναιοδωρία εξαντλείται, κλέβει απευθείας από το ταμείο.
Τελικά, αυτό το ξέσπασμα χρέους, αυτή η εξάρτηση από τον κεντρικό σχεδιασμό, είναι που θα καταστρέψει τη Γερμανία τόσο ως πολιτικό όσο και ως οικονομικό μοντέλο.
Κριτική από απρόσμενες πηγές
Ωστόσο, τώρα έχει προκύψει κριτική από μια απρόσμενη πηγή: την Bundesbank.
Σπάνια επεμβαίνει στην καθημερινή πολιτική, αλλά η κεντρική τράπεζα χρησιμοποίησε την έκθεσή της για τον Αύγουστο για να επικρίνει τη χρήση των ειδικών ταμείων.
Προειδοποίησε ευθέως ότι δισεκατομμύρια ευρώ που είχαν προοριστεί για τους τοπικούς δήμους πιθανότατα θα χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν υφιστάμενα δημοσιονομικά κενά, αντί να χρηματοδοτήσουν έργα υποδομής και κλιματικής αλλαγής, όπως είχε υποσχεθεί.
Η Bundesbank τόνισε επίσης την απουσία αποτελεσματικών δομών ελέγχου αποδοτικότητας.
Με την εκχώρηση μεγάλων τμημάτων του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού σε ειδικά ταμεία, το Βερολίνο συγκαλύπτει τη πραγματική δημοσιονομική του κατάσταση και υπονομεύει την πειθαρχία του προϋπολογισμού.
Η παρεμβατική πολιτεία
Η στάση της Bundesbank ενισχύεται από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ελέγχου, το οποίο εδώ και μήνες απαιτεί περιορισμένη και στοχευμένη χρήση των νέων πιστωτικών ταμείων.
Έχει ζητήσει από το Βερολίνο να διατηρήσει το δικαίωμα να ανακτήσει τα χρήματα που καταχρώνται – ένα μέτρο βασισμένο στην πικρή εμπειρία.
Οι προηγούμενοι προϋπολογισμοί, από τα ταμεία ένταξης μέχρι τα φουσκωμένα πακέτα βοήθειας για την COVID-19, είχαν προγραμματιστεί υψηλά ώστε το περίσσιο χρήμα να μπορεί αργότερα να μεταφερθεί για να καλύψει τα ελλείμματα της κοινωνικής πρόνοιας.
Το κόλπο είναι απλό: το νέο χρέος κρύβεται από το κοινό, ενώ τα πραγματικά κόστη μετατοπίζονται στο μέλλον.
Ένα βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα ενίσχυσης μπορεί να προσφέρει στην κυβερνητική συμμαχία αναπνοή απέναντι στην αυξανόμενη αντιπολίτευση – αλλά με το τίμημα της διαρθρωτικής παρακμής.
Ευθεία πορεία προς την αφερεγγυότητα
Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι το Βερολίνο χρησιμοποιεί σκιαγραφημένους προϋπολογισμούς για να κερδίσει χρόνο.
Υπάρχει διακομματική πεποίθηση στην πρωτεύουσα ότι η δημιουργική λογιστική και η υπερβολική κρατική ζήτηση μπορούν κάπως να λύσουν τόσο την δημοσιονομική κρίση όσο και τη δομική οικονομική ύφεση.
Αλλά αυτό είναι απλώς μια ψευδαίσθηση του Κέινς.
Το κράτος ως Λεβιάθαν, που προσποιείται ότι είναι παντοδύναμο – και όμως συνεχώς συγκρούεται με την πραγματικότητα.
Όταν αποτυγχάνει ο κεντρικός σχεδιασμός, η ευθύνη πάντα μεταφέρεται στην αγορά ομολόγων, η οποία αρνείται πεισματικά να αποδεχτεί την αυταπάτη ότι οι χρηματοδοτούμενες από χρέος παρεμβάσεις μπορούν να λύσουν τα πάντα.
Ανεξαρτήτως της δομής τους, τα «ειδικά ταμεία» δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μνημείο πολιτικής αποτυχίας.
Η ευθύνη ανήκει στον Καγκελάριο Friedrich Merz, ο οποίος ενέκρινε το σχέδιο τόσο για λόγους συμμαχίας όσο και από προσωπική πεποίθηση.
Η αρχή παραμένει σαφής: κάθε ευρώ που αντλείται από τις ιδιωτικές κεφαλαιαγορές και μεταφέρεται στη μηχανή αναδιανομής του κράτους είναι ένα χαμένο ευρώ.
Και κάθε πολιτική του κράτους που χρηματοδοτείται από χρέος αφήνει πίσω της μόνο νέες υποχρεώσεις – για να πληρωθούν αργότερα μέσω φόρων ή πληθωρισμού.
www.bankingnews.gr