Σχεδόν μία εβδομάδα αφότου η Χαμάς αποδέχθηκε την τελευταία πρόταση κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα από τους μεσολαβητές του Κατάρ και της Αιγύπτου, το Ισραήλ δεν έχει ακόμη απαντήσει – παρότι ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ισχυρίζεται ότι ξεκινά «άμεσα» διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου.
Η σιωπή αντικατοπτρίζει μια θεμελιώδη αλλαγή στην προσέγγιση του Ισραήλ, η οποία έχει μπερδέψει τους μεσολαβητές και τις οικογένειες των ομήρων που έχουν απομείνει στα χέρια της Χαμάς, οι οποίες κατηγορούν τον Νετανιάχου ότι εγκατέλειψε και θυσίασε τους δικούς τους ανθρώπους.
Μετά από 18 μήνες συμφωνιών μόνο σε μερικές, σταδιακές καταπαύσεις του πυρός, ο Νετανιάχου πλέον απαιτεί μια συνολική συμφωνία που θα εξασφαλίσει την απελευθέρωση όλων των ομήρων και θα τερματίσει τον πόλεμο πλήρως – με τους όρους του Ισραήλ. Η αντιστροφή της πολιτικής έρχεται ενώ ο πρωθυπουργός ταυτόχρονα επιταχύνει τα σχέδια για μια μαζική στρατιωτική επίθεση στην Πόλη της Γάζας, ακολουθώντας μια διπλή στρατηγική: να διαπραγματεύεται ενώ ταυτόχρονα διεξάγει πόλεμο για να «νικήσει τη Χαμάς».
Η στάση του Νετανιάχου
Την Πέμπτη, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι έδωσε εντολή στην ομάδα του να ξεκινήσει άμεσα διαπραγματεύσεις για την επιστροφή όλων των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Όμως το έκανε χωρίς να αναφέρει έστω μία φορά την πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι – η οποία προβλέπει προσωρινή εκεχειρία με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των μισών ομήρων.
Η τελευταία πρόταση είναι παρόμοια με την εκεχειρία 60 ημερών που είχε συμφωνήσει ο Νετανιάχου τον προηγούμενο μήνα, μόνο που τώρα οι όροι είναι ευνοϊκότεροι για το Ισραήλ, αφού η Χαμάς έδειξε ευελιξία στον αριθμό των κρατουμένων που θα απελευθερωθούν και στο μέγεθος της ζώνης ασφαλείας.
Την ίδια στιγμή, ο Νετανιάχου φρόντισε να συνεχίσει να προωθεί τα σχέδια για τη μαζική επίθεση και κατάληψη της Πόλης της Γάζας, από τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF). Το Ισραήλ αποδίδει τις παραχωρήσεις της Χαμάς στην απειλή της επικείμενης επίθεσης στην Πόλη της Γάζας, και Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι πιστεύουν πως η ανανεωμένη απειλή έντονης στρατιωτικής πίεσης θα κάνει τη Χαμάς ακόμα πιο ευέλικτη ώστε να αποδεχθεί τους όρους του Ισραήλ για τον τερματισμό του πολέμου.
Το Ισραήλ υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι η στρατιωτική πίεση θα αναγκάσει τη Χαμάς να προσέλθει στο τραπέζι, αλλά η οργάνωση, αν και εξασθενημένη, αντιστέκεται στην ήττα παρά τα σχεδόν δύο χρόνια πολέμου.
Ο Νετανιάχου δεν έχει εξηγήσει τι προκάλεσε αυτή τη δραματική στροφή από τις μερικές σε μια συνολική διαπραγματευτική προσέγγιση, και τα αντικρουόμενα μηνύματά του έχουν αφήσει πολλούς στο Ισραήλ και στο εξωτερικό μπερδεμένους: για ενάμιση χρόνο η κυβέρνηση αρνείτο να συζητήσει τον τερματισμό του πολέμου και συμφωνούσε μόνο σε σταδιακές και μερικές εκεχειρίες. Τώρα επιλέγει αποκλειστικά μια συνολική συμφωνία και διστάζει να απαντήσει στη νεότερη πρόταση των μεσολαβητών, που έχει ήδη γίνει δεκτή από τη Χαμάς.
Ο Μπάσεμ Ναΐμ, ανώτερο μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, δήλωσε: «Το κίνημα παρουσίασε ό,τι ήταν απαραίτητο για να επιτευχθεί μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και εξακολουθεί να είναι έτοιμο να το πράξει με πλήρη εθνική ευθύνη και ανοιχτό μυαλό». Ο Ναΐμ είπε ότι ο Νετανιάχου έχει «πράσινο φως» από την κυβέρνηση Τραμπ να συνεχίσει αυτό που αποκάλεσε «βρώμικο παιχνίδι».
Η πεποίθηση του Τραμπ ότι η Χαμάς «θέλει να πεθάνει»
Σύμφωνα με ανώτερες ισραηλινές πηγές, η απάντηση στη νέα στρατηγική διαπραγματεύσεων του Νετανιάχου δεν βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ, αλλά στην Ουάσιγκτον. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε ανοιχτή, δημόσια υποστήριξη στη νέα ισραηλινή επίθεση στην Γάζα, υιοθετώντας τη ρητορική του Ισραήλ που στοχεύει στην καταστροφή της Χαμάς, αντί να πιέσει για μια προσωρινή εκεχειρία.
«Θα δούμε την επιστροφή των εναπομεινάντων ομήρων μόνο όταν η Χαμάς αντιμετωπιστεί και καταστραφεί!!! Όσο πιο σύντομα γίνει αυτό, τόσο καλύτερες θα είναι οι πιθανότητες επιτυχίας», έγραψε ο πρόεδρος Τραμπ στο Truth Social την περασμένη εβδομάδα.
Σύμφωνα με ανώτερη ισραηλινή πηγή, μετά τις δυσκολίες που έθεσε η Χαμάς στον τελευταίο γύρο διαπραγματεύσεων στο Κατάρ τον Ιούλιο, ο Τραμπ «έχασε την υπομονή και την εμπιστοσύνη του με τη μερική διαδικασία και δεν πιστεύει ότι η Χαμάς θέλει πραγματικά συμφωνία».
«Ήταν κρίμα. Η Χαμάς δεν ήθελε πραγματικά συμφωνία. Νομίζω ότι θέλουν να πεθάνουν», είπε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους έξω από τον Λευκό Οίκο τότε. Λίγο μετά τα σχόλια αυτά, το γραφείο του Νετανιάχου άλλαξε σε μια «όλα ή τίποτα» προσέγγιση, απαιτώντας συνολική συμφωνία.
Τι ζητεί ο Νετανιάχου
Στην τελευταία συνεδρίαση του ισραηλινού συμβουλίου ασφαλείας, κατά την οποία η κυβέρνηση του Νετανιάχου ενέκρινε την απόφαση για επέκταση και εντατικοποίηση της επιχείρησης στην Πόλη της Γάζας, τέθηκαν 4 όροι για τον τερματισμό του πολέμου:
- Αφοπλισμός της Χαμάς
- Απελευθέρωση όλων των ομήρων
- Αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας με διατήρηση του ισραηλινού ελέγχου ασφαλείας
- Δημιουργία μιας εναλλακτικής πολιτικής διοίκησης που δεν θα είναι ούτε η Χαμάς ούτε η Παλαιστινιακή Αρχή.
Ωστόσο, η Χαμάς έχει θέσει κόκκινη γραμμή σε οποιαδήποτε ιδέα αφοπλισμού. Ισραηλινοί αναλυτές λένε ότι η διπλή ρητορική του Νετανιάχου – ταυτόχρονα πολέμου και ειρήνης – αποτελεί πολιτική τακτική για να κερδίσει χρόνο. Παρατείνει τον πόλεμο και κατ’ επέκταση τη δική του παραμονή στην εξουσία.