Σε μια προσπάθεια να διασφαλιστεί η συνέχιση της εκεχειρίας μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και να επανεκκινηθούν οι διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει πρόταση που προβλέπει επένδυση 20 έως 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή ενός νέου ιρανικού πυρηνικού προγράμματος αποκλειστικά για ειρηνική χρήση.
Η ιδέα αυτή, μαζί με μια ενδεχόμενη χαλάρωση κυρώσεων, έχει ήδη τεθεί στο τραπέζι μέσω μυστικών συνομιλιών με τη μεσολάβηση χωρών του Κόλπου, αναφέρει το CNN σε αποκλειστικό ρεπορτάζ του.
Μυστικές συνομιλίες υπό τη σκιά των επιθέσεων
Στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ και διπλωματικοί παράγοντες από τη Μέση Ανατολή έχουν έρθει σε μυστική επαφή με Ιρανούς αξιωματούχους, σύμφωνα με τέσσερις πηγές με γνώση των διαπραγματεύσεων που επικαλείται το αμερικανικό μέσο ενημέρωσης.
Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν και αυτή την εβδομάδα, μετά την επίτευξη της εύθραυστης εκεχειρίας, με στόχο την επιστροφή της Τεχεράνης στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Πρόταση-μαμούθ για το πυρηνικό πρόγραμμα
Το κεντρικό σημείο όλων των αμερικανικών προτάσεων παραμένει αμετακίνητο: μηδενικός εμπλουτισμός ουρανίου από το Ιράν.
Μια απαίτηση που η Τεχεράνη, μέχρι στιγμής, απορρίπτει, καθώς θεωρεί ότι είναι απαραίτητος για το ενεργειακό της μέλλον.
Παρ’ όλα αυτά, τουλάχιστον ένα προκαταρκτικό σχέδιο, το οποίο περιγράφηκε στο CNN από δύο πηγές, περιλαμβάνει μια δέσμη κινήτρων για την Τεχεράνη, όπου ανάμεσά τους βρίσκεται μια επένδυση ύψους 20-30 δισ. δολαρίων για την κατασκευή ενός μη εμπλουτισμένου πυρηνικού προγράμματος, αποκλειστικά για ειρηνική χρήση.
Η πρόταση αυτή συζητήθηκε εκτενώς σε πολύωρη, μυστική σύσκεψη στον Λευκό Οίκο την περασμένη Παρασκευή, με τη συμμετοχή του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, και εταίρων από τον Περσικό Κόλπο, σύμφωνα με δύο πηγές με γνώση της συνάντησης.
Ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ δήλωσε χαρακτηριστικά στο CNN: «Οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να ηγηθούν αυτών των συνομιλιών με το Ιράν. Και κάποιος θα χρειαστεί να πληρώσει για την κατασκευή του πυρηνικού προγράμματος, αλλά εμείς δεν θα αναλάβουμε αυτή τη δέσμευση».
Τα κίνητρα
Εκτός από την πρόταση για ένα νέο πυρηνικό πρόγραμμα, το σχέδιο περιλαμβάνει και άλλα κίνητρα, όπως την πιθανή άρση κάποιων κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, καθώς και την απελευθέρωση των 6 δισ. δολαρίων που βρίσκονται σήμερα δεσμευμένα σε ξένες τράπεζες και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα από την Τεχεράνη.
Εξετάζεται επίσης πρόταση σύμφωνα με την οποία οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον Κόλπο θα χρηματοδοτούσαν την αντικατάσταση των εγκαταστάσεων στο Φορντό -οι οποίες επλήγησαν την περασμένη Κυριακή από αμερικανικές βόμβες διάτρησης καταφυγίων- με ένα μη εμπλουτισμένο πυρηνικό πρόγραμμα.
Δεν είναι σαφές ακόμη αν το Ιράν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ίδια τοποθεσία, ούτε πόσο σοβαρά εξετάζεται αυτή η συγκεκριμένη πρόταση.
Μία από τις πηγές που είναι εξοικειωμένες με τις διαπραγματεύσεις ανέφερε πως, «Υπάρχουν πολλές ιδέες που πετάγονται από διάφορους ανθρώπους και πολλοί προσπαθούν να είναι δημιουργικοί».
Μια δεύτερη πηγή, που είχε συμμετάσχει στους πέντε πρώτους γύρους συνομιλιών ΗΠΑ–Ιράν πριν τις επιθέσεις, τόνισε: «Πιστεύω πως είναι εντελώς αβέβαιο το τι θα συμβεί».
Γουίτκοφ: Αναζητούμε μια «ολοκληρωμένη συμφωνία ειρήνης»
Μιλώντας στο CNBC την Τετάρτη, ο Στιβ Γουίτκοφ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν «μια ολοκληρωμένη συμφωνία ειρήνης».
Ένας Αμερικανός αξιωματούχος υπογράμμισε πως όλες οι προτάσεις στοχεύουν στο να αποτραπεί η απόκτηση πυρηνικού όπλου από το Ιράν. Οι ΗΠΑ έχουν διαμηνύσει ότι το Ιράν μπορεί να διατηρεί ένα ειρηνικό, πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα, αρκεί να μην εμπλουτίζει το ουράνιο από μόνο του.
Αντιθέτως, προτείνεται να εισάγει εμπλουτισμένο ουράνιο από τρίτες χώρες. Ο Γουίτκοφ παρομοίασε το υπό συζήτηση πρόγραμμα με εκείνο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
«Τώρα το ζήτημα και η συζήτηση με το Ιράν είναι: πώς θα ξαναχτίσουμε για εσάς ένα καλύτερο, πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα που δεν θα επιδέχεται εμπλουτισμό;» είπε ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ.
«Δεν με νοιάζει αν θα υπάρξει συμφωνία ή όχι», λέει ο Τραμπ
Παρότι οι διαβουλεύσεις με την Τεχεράνη εντείνονται, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έδειξε να υποβαθμίζει δημόσια την αναγκαιότητα μιας νέας πυρηνικής συμφωνίας.
«Δεν με νοιάζει αν θα υπάρξει συμφωνία ή όχι», δήλωσε την Τετάρτη.
Ωστόσο, σύμφωνα με συμβούλους του, η επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης συμφωνίας θεωρείται κρίσιμη για να έχει διάρκεια η εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ-Ιράν.
Η κυβέρνηση Τραμπ ενδέχεται σύντομα να παρουσιάσει ένα επίσημο προσχέδιο όρων στην ιρανική πλευρά.
Ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι ΗΠΑ και Ιράν θα καθίσουν στο τραπέζι την επόμενη εβδομάδα. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Ιράν, Εσμαΐλ Μπαγαΐ, απάντησε πως δεν γνωρίζει κάτι για τέτοιες συνομιλίες, ενώ άλλες πηγές σημείωσαν ότι οι λεπτομέρειες παραμένουν υπό διαμόρφωση και καμία ημερομηνία δεν έχει οριστεί ακόμα.
Ο ρόλος του Κατάρ στη διαμεσολάβηση
Οι όροι που συζητήθηκαν στη μυστική συνάντηση του Γουίτκοφ συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης μέσω περιφερειακών μεσολαβητών, κυρίως του Κατάρ, τις τελευταίες ημέρες.
Το Κατάρ είχε κομβικό ρόλο στην επίτευξη της εκεχειρίας μεταξύ Ιράν και Ισραήλ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα και, σύμφωνα με μια από τις πηγές, θα συνεργαστεί στενά με τις ΗΠΑ για να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθούν οι συγκρούσεις.