Φαίνεται να βαδίζει ολοταχώς προς το χείλος του γκρεμού
Η χρονιά που μόλις τελείωσε υπήρξε άλλη μία χαμένη ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που εξακολουθεί να αδυνατεί να αντιμετωπίσει τις σοβαρές της αδυναμίες, και φαίνεται να βαδίζει ολοταχώς προς το χείλος του γκρεμού.
Με την έναρξη του νέου έτους, είναι πλέον σαφές ότι ούτε η Γαλλία ούτε η Γερμανία έχουν την ικανότητα να αναλάβουν τον ρόλο των κινητήριων δυνάμεων της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την πίεση του παρατεταμένου πολέμου στην Ουκρανία και της αβεβαιότητας για τις μελλοντικές σχέσεις της με τη νέα κυβέρνηση Τραμπ, βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα εκρηκτικό μίγμα προκλήσεων.
Την περασμένη Παρασκευή, ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ ανακοίνωσε τη διάλυση του Κοινοβουλίου και την προκήρυξη νέων εκλογών για τις 23 Φεβρουαρίου. Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, ακόμα κι αν προσφέρει κάποια προσωρινή σταθερότητα, δεν θα καταφέρει να εξαλείψει την οικονομική κρίση που πλήττει τη μεγαλύτερη βιομηχανική χώρα της Ε.Ε. Επιπλέον, οι δυσκολίες στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, που αποτελεί έναν από τους πυλώνες της γερμανικής οικονομίας, συνεχίζουν να εντείνονται.
Στην απέναντι όχθη του Ρήνου, η Γαλλία μόλις εξέλεξε νέα κυβέρνηση, η οποία δεν φαίνεται να έχει μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα από την προηγούμενη. Η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή παραμένει εκκρεμής, το πρόβλημα του δημόσιου χρέους δεν έχει επιλυθεί, ενώ η απειλή για νέα πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Μπαϊρού είναι πλέον πιο πραγματική από ποτέ.
Αυτή είναι η πραγματικότητα για το σύγχρονο γαλλογερμανικό άξονα, που φαίνεται να έχει χάσει τη δυναμική του. Αν και κάποια κράτη-μέλη, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, βρίσκονται σε σχετικά καλύτερη οικονομική κατάσταση, τα θετικά νέα παραμένουν αποσπασματικά και δεν αρκούν για να εξισορροπήσουν την γενικότερη ζοφερή εικόνα της Ευρώπης. Η Ισπανία αναπτύσσεται με ταχύτερους ρυθμούς από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και η Ιταλία έγινε, το φθινόπωρο, ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο.
Αναγκαία μια νέα κατεύθυνση για την Ευρώπη
Ωστόσο, τα μεμονωμένα αυτά θετικά στοιχεία δεν μπορούν να καλύψουν την απουσία στρατηγικής δράσης στην Ε.Ε. Το παραγωγικό μοντέλο της Ευρώπης χρειάζεται επανεξέταση λόγω των δομικών αλλαγών που υφίσταται, ενώ η ενεργειακή ανασφάλεια και οι πληθωριστικές πιέσεις εξακολουθούν να πλήττουν τα κράτη-μέλη άνισα. Η Ε.Ε. απαιτεί μια νέα, δυναμική κατεύθυνση, κυρίως για να ανταγωνιστεί τις μεγάλες εμπορικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ.
Ακόμα και αν η διάγνωση Ντράγκι για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής έτυχε ευρείας αποδοχής, η εφαρμογή των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων παραμένει ένα δύσκολο εγχείρημα. Χρειάζεται μια ενισχυμένη πολιτική βούληση και στρατηγική ενότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να καταστεί η Ε.Ε. πιο ανταγωνιστική και παραγωγική.
Τον Οκτώβριο η Ευρωπαϊκή Ένωση βρήκε τον τρόπο για να επιβάλει δασμούς έως και 45% στα ηλεκτρικά οχήματα από την Κίνα, απειλώντας μια ευρύτερη εμπορική σύγκρουση με το Πεκίνο, το οποίο έχει ήδη «ορκιστεί» να προστατεύσει τις εταιρίες του με δικούς του δασμούς στα ευρωπαϊκά γαλακτοκομικά προϊόντα, το κονιάκ, το χοιρινό κρέας και την αυτοκινητοβιομηχανία. Όμως λίγες εβδομάδες αργότερα οι συζητήσεις και οι διαπραγματεύσεις γύρω από τη συμφωνία Mercosur, που βάζει ταφόπλακα στην ευρωπαϊκή γεωργία και κτηνοτροφία, σημαδεύτηκαν από τη σθεναρή αντίθεση της Γαλλίας που πλήττεται άμεσα, υπενθυμίζοντας τη δυσκολία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο.
Ο πολιτικός κατακερματισμός εντός της Ε.Ε. δυσχεραίνει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, απόρροια της κοινωνικής δυσαρέσκειας που δεν αντιμετωπίζεται και τροφοδοτείται από τη στασιμότητα των μισθών και την κατάργηση σημαντικών για την επιβίωση κοινωνικών παροχών και δομών, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ενότητα της Ένωσης.
Η πολιτική ανικανότητα και ο κοινωνικός κατακερματισμός
Η έλλειψη ενότητας και η πολιτική κατακερματισμένη κατάσταση στην Ε.Ε. εμποδίζουν τις αποφάσεις και την ικανότητα της Ένωσης να ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανησυχίες. Η δυσαρέσκεια των πολιτών τροφοδοτείται από την οικονομική στασιμότητα, την κατάργηση κοινωνικών παροχών και τις συνεχείς αντιφάσεις στους κυβερνητικούς χειρισμούς, επιδεινώνοντας την αμφισβήτηση της συνοχής της Ε.Ε.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την πανδημία: Aποδυναμωμένη και αναποφάσιστη
Αν και μετά την πανδημία υπήρξε μια προσπάθεια για επαναβιομηχανοποίηση και μια κοινή ευρωπαϊκή στάση απέναντι στην Ουκρανία, η στρατηγική της Ε.Ε. δυσκολεύεται να μεταφραστεί σε πράξη. Η Ε.Ε. έχει χάσει την αποφασιστικότητα και την δυναμική που είχε πριν από μερικά χρόνια, και βρίσκεται σε μια περίοδο αβεβαιότητας που τη θέτει σε αδύναμη θέση.
Με τις εντάσεις να κλιμακώνονται στην Ουκρανία και τις πολεμικές συγκρούσεις να πλησιάζουν τα ευρωπαϊκά σύνορα, η Ε.Ε. πρέπει να προετοιμαστεί για τις προκλήσεις που θα προκύψουν από μια ενδεχόμενη νέα θητεία του Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσινγκτον, ο οποίος μπορεί να αναζωπυρώσει έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, αφήνοντας την Ε.Ε. να υποστεί τις συνέπειες.
Η κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σήμερα είναι πιο αδύναμη από ποτέ. Αντί να είναι ενωμένη και ισχυρή, όπως θα έπρεπε να είναι σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές, παραμένει κατακερματισμένη και αναποφάσιστη, με την αβεβαιότητα να τη συνοδεύει σε κάθε βήμα της.