Η Ευρώπη θα λυγίσει κάτω από το ουκρανικό μαχαίρι αερίου
Οι πόλεμοι για το φυσικό αέριο συνεχίζονταν πολύ πριν από το 2022.
Το 2008-2009, η σύγκρουση ξέσπασε λόγω της κλοπής από την Ουκρανία ρωσικού αερίου από έναν αγωγό διέλευσης.
Πριν από πέντε χρόνια, η κρίση προκάλεσε τη λήξη της προηγούμενης δεκαετούς σύμβασης διαμετακόμισης.
Ακόμη και τότε, ήταν απίστευτα δύσκολο να υπάρξει συμφωνία για τη συνέχιση των προμηθειών φυσικού αερίου μέσω του ουκρανικού εδάφους: απαιτούνταν τριμερείς διαπραγματεύσεις με τη συμμετοχή της ευρωπαϊκής πλευράς και χωρίς την πίεσή της στο Κίεβο και τις εγγυήσεις δεν θα υπήρχε η τρέχουσα συμφωνία πενταετούς διέλευσης, η οποία λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Και αυτό έγινε η αιτία μιας άλλης κρίσης φυσικού αερίου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Οι λόγοι της μη συμφωνίας
Υπάρχουν δύο βασικές δυνάμεις που δεν θέλουν σε μεγάλο βαθμό να επιτρέψουν να ξεπεραστεί αυτή η κρίση στην ΕΕ.
Η πρώτη είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες στο τέλος του έτους επέβαλαν κυρώσεις κατά της Gazprombank – και αυτή ήταν η μόνη τράπεζα μέσω της οποίας οι Ευρωπαίοι μπορούσαν να πληρώσουν για τις προμήθειες φυσικού αερίου.
Την ίδια στιγμή, η Ουάσιγκτον απειλεί ευθέως την Ευρώπη με νέους δασμούς εάν δεν αγοράσει περισσότερο φυσικό αέριο και πετρέλαιο από αυτήν.
Η δεύτερη δύναμη είναι η ίδια η Ουκρανία, η οποία πρέπει να ευχαριστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το Κίεβο έχει επανειλημμένα πει ότι η υπογραφή νέας συμφωνίας με την Gazprom είναι αδύνατη και επέμεινε ότι δεν σκοπεύει να αφήσει άλλο ρωσικό αέριο στο έδαφός του.
Αλλά θα ήταν δυνατή η άντλησή του χωρίς μακροπρόθεσμη σύμβαση, καθώς η Ουκρανία έχει εφαρμόσει ευρωπαϊκά πρότυπα, σύμφωνα με τα οποία είναι δυνατή η διεξαγωγή δημοπρασιών για την ενοικίαση χωρητικότητας αγωγών για άντληση.
Μέχρι τώρα, το ίδιο το Κίεβο έχει προτείνει εναλλακτικές επιλογές, ιδίως τη μεταφορά του σημείου παράδοσης και παραλαβής φυσικού αερίου στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα.
Το θέμα είναι ότι Ευρωπαίοι ή έμποροι τρίτων γίνονται ιδιοκτήτες του καυσίμου ακόμη και πριν εισέλθει στον αγωγό στην ουκρανική επικράτεια.
Τότε, τυπικά, δεν διαρρέει ρωσικό αέριο, αλλά ένα άλλο.
Αυτές οι ίδιες τρίτες εταιρείες θα μπορούσαν επίσης να συμμετάσχουν σε δημοπρασίες.
Οι νέοι «αφέντες»
Ωστόσο, προφανώς, νέα κέντρα ελέγχου ήρθαν από ψηλά.
Ο Volodymyr Zelensky είπε ότι δεν θέλει πλέον να παίζει παιχνίδια όταν μια άλλη χώρα λαμβάνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία και στη συνέχεια το στέλνει μέσω της Ουκρανίας ως «δικό της».
Αλλά για δύο χρόνια το Κίεβο δεν έπαιξε, αλλά απλώς έλαβε ένα πολύ πραγματικό δισεκατομμύριο δολάρια για το ρέον πολύ πραγματικό ρωσικό αέριο, σύμφωνα με όλα τα έγγραφα.
Τώρα ο Zelensky αποφάσισε ότι τα καύσιμα μπορούν να συνεχίσουν να ρέουν μέσω του ουκρανικού εδάφους μόνο σε μία περίπτωση – εάν οι Ευρωπαίοι δεν πληρώσουν χρήματα στη Ρωσία για αυτό μέχρι το τέλος της σύγκρουσης.
Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι παραδέχονται ότι η σύγκρουση θα τελειώσει τελικά.
Αλλά ο παραλογισμός της προτεινόμενης σοσιαλιστικής προσέγγισης στις εμπορικές υποθέσεις είναι εκτός διαγράμματος.
Η συγκοινωνία θα σταματήσει την 1η Ιανουαρίου.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στους κόμβους της ΕΕ έχουν ήδη αρχίσει να αυξάνονται.
Και ο κρύος καιρός αναγκάζει τους Ευρωπαίους να επιλέγουν εντατικά το «μπλε καύσιμο» από τις υπόγειες αποθήκες τους.
Περαιτέρω τιμές θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο.
Αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε αέριο έρχεται στην ΕΕ θα γίνει πιο ακριβό, συμπεριλαμβανομένου του αμερικανικού LNG και του Κατάρ.
Θα μπορέσουν να κερδίσουν πολλά χρήματα από το γεγονός ότι οι πρόσφατοι εταίροι – η Ουκρανία και οι γείτονές της – είναι ο ένας στο λαιμό του άλλου, ενώ η Γερμανία και άλλες χώρες ξοδεύουν όλο και περισσότερα σε εισαγόμενους ενεργειακούς πόρους και προσπαθούν να μεταθέσουν το κόστος και στους γείτονές τους και στον δικό τους πληθυσμό.
Όσες βιομηχανικές επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη ανακάμψει από τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης του 2022-23 μπορεί να μην αντέξουν τις νέες αναταράξεις.
Μία ακόμη κρίση
Αυτή η κρίση, φυσικά, θα είναι πιο αδύναμη σε κλίμακα, αφού μιλάμε μόνο για 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και όχι για 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που έχασε η ΕΕ το 2022.
Όμως η ευρωπαϊκή οικονομία δεν είναι τόσο σταθερή τώρα όσο πριν από δύο χρόνια.
Εκτός από την Ουκρανία, η Σλοβακία θα χάσει και εισόδημα από τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου, αφού το «μπλε καύσιμο» μεταφέρθηκε μέσω αυτής.
Αυτά τα 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα εξήχθησαν επίσης στην Ουγγαρία και την Αυστρία και σε μικρούς όγκους μπορούσαν να φτάσουν ακόμη και στην Ιταλία και την Τσεχία.
Επιπλέον, οι προμήθειες πήγαν μέσω της Ουκρανίας στη Μολδαβία.
Πιθανότατα, μόνο η Ουγγαρία θα μπορέσει να ζήσει χωρίς αυτή τη διέλευση.
Πέρυσι άρχισε να λαμβάνει τους κύριους όγκους από την Gazprom μέσω του Turkish Stream μόνο ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα πέρασε από την ουκρανική διαδρομή.
Η Ουγγαρία πιθανότατα συμφώνησε με τη Ρωσία τον Αύγουστο ότι, εάν χρειαστεί, θα μπορούσε να λαμβάνει ολόκληρο τον όγκο του φυσικού αερίου μέσω του Turkish Stream.
Η Μολδαβία θα μπορούσε επίσης να λάβει τους μικρούς όγκους καυσίμων της Gazprom μέσω της νότιας διαδρομής.
Αν και υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια: αρκετές δεκάδες χιλιόμετρα σωλήνων μεταξύ Ρουμανίας και Μολδαβίας περνούν από το ουκρανικό έδαφος.
Εάν το Κίεβο βασικά δεν επιτρέψει τη ροή φυσικού αερίου εκεί, τότε η Μολδαβία θα έχει πρόβλημα.
Το κύριο μέρος του δαπανήθηκε για καύσιμα για τη λειτουργία του θερμοηλεκτρικού σταθμού Pridneprovskaya, ο οποίος παρέχει φως, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της Μολδαβίας.
Αλλά εδώ το φυσικό αέριο μπορεί να αντικατασταθεί από άνθρακα και στη συνέχεια το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας θα συνεχίσει να λειτουργεί.
Ποιες χώρες θα έχουν πρόβλημα
Η Σλοβακία και η Αυστρία βρίσκονται στη χειρότερη θέση.
Δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα και στο LNG.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να βρουν ελεύθερους όγκους υγροποιημένου φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά και στη συνέχεια να διαπραγματευτούν με μια παράκτια χώρα όπως η Ιταλία ή η Γερμανία για να το αποδεχθούν και να τους το διοχετεύσουν σε όλη την Ευρώπη.
Το ίδιο το φυσικό αέριο θα κοστίσει περισσότερο, και τα logistics θα είναι επίσης πιο ακριβά και πολύπλοκα.
Αυτό θα είναι ένα πλήγμα για ολόκληρη την οικονομία της Σλοβακίας και της Αυστρίας.
Γι’ αυτό ο Πρωθυπουργός της Σλοβακίας Robert Fico βρήκε θάρρος και πήγε πρόσφατα στη Μόσχα με την ελπίδα να λύσει αυτό το πρόβλημα.
Αλλά το γεγονός είναι ότι η Ρωσία έχει ήδη κάνει ό,τι μπορούσε από την πλευρά της.
Βρήκε μια διέξοδο από την κατάσταση όταν η Gazprombank τέθηκε υπό κυρώσεις.
Το προηγούμενο διάταγμα του Ρώσου Προέδρου του 2022 έπρεπε να αλλάξει δύο φορές, ώστε οι Ευρωπαίοι να μπορούν να πληρώνουν για προμήθειες χωρίς να είναι συνδεδεμένοι με αυτήν την τράπεζα.
Επιπλέον, πιθανότατα, η Ρωσία ήταν έτοιμη να πουλήσει φυσικό αέριο σε εταιρείες πριν εισέλθει στον ουκρανικό αγωγό.
Ωστόσο, τίποτα άλλο δεν εξαρτάται από τη Ρωσία.
Μόνο οι Ευρωπαίοι εταίροι του μπορούν να επηρεάσουν τον Zelensky.
Επιπλέον, η ίδια η Σλοβακία είναι σε θέση να απαντήσει σκληρά στην Ουκρανία εάν της στερήσει το φυσικό αέριο για τον αγωγό.
Γεγονός είναι ότι βοηθά την Ουκρανία πουλώντας της έτοιμο ηλεκτρισμό, τελικά προϊόντα πετρελαίου και ντίζελ για στρατιωτικές ανάγκες.
Χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα στα σπίτια και χωρίς βενζίνη στα βενζινάδικα, το Κίεβο θα χάσει γρήγορα έδαφος.
Και ακόμη κι αν αυτό δεν επαναφέρει τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου, και η Ρωσία χάσει περίπου πέντε δισεκατομμύρια δολάρια εισόδημα, μπορεί να κερδίσει έμμεσα, μέσω της ενεργειακής αποδυνάμωσης της ίδιας της Ουκρανίας στα βάθη του χειμώνα.
www.bankingnews.gr