Να κατευθύνει τα βήματα του Αχμέντ αλ Σάρα της Συρίας επιχειρεί η Άγκυρα, που επιμένει σε μία ολοκληρωτική νίκη έναντι των Κούρδων και ρισκάρει το μέλλον της Συρίας μετά την πτώση του Άσαντ.
Της Εύης Απολλωνάτου
Η σχέση της Τουρκίας με την οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (ΧΤΣ) ήταν καλές τα τελευταία χρόνια και πλέον είναι πιο στενές από ποτέ. Ήδη ο Ασάαντ Χάσαν αλ Σιμπάνι, ο οποίος θεωρείται εξαιρετικά φιλικός και έχει σπουδάσει στην Τουρκία, διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών.
«Ξεκάθαρα (σ.σ. η ΧΤΣ) ήταν μία δύναμη στο Ιντλίμπ που οι Τούρκοι έπρεπε να διαπραγματευτούν μαζί της. Νομίζω ότι είναι αδύνατον να ενεργείς πλήρως στην επαρχία Ιντλίμπ χωρίς κάποιου είδους στήριξη της τουρκικής κυβέρνησης. Οπότε ξεκάθαρα είχαν καλές σχέσεις με τους Τούρκους», λέει στο enikos.gr η καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Μέλανι Κάμετ.
Πράγματι τις τελευταίες ημέρες υπάρχουν δημοσιεύματα για την μεγάλη βοήθεια που προσέφερε η Τουρκία στην Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ για να κινηθεί εναντίον του Άσαντ και να καταλάβει την Δαμασκό χωρίς αιματοχυσία. Οι Τούρκοι φαίνεται ότι έχουν προσφέρει καθοδήγηση στον de facto ηγέτη της Συρίας, ο οποίος σε χρόνο ρεκόρ πέταξε τα στρατιωτικά ρούχα και έβαλε κοστούμι και γραβάτα.
«Η ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ ήταν αρκετά έξυπνη»
«Φαίνεται ότι η ηγεσία της ΤΧΣ ήταν αρκετά έξυπνη υπό την έννοια ότι ‘διάβασε’ τις αλλαγές στην περιοχή με μεγάλη ακρίβεια και έκανε την κίνηση της ακριβώς την σωστή στιγμή. Είμαι σίγουρη ότι αυτό βρισκόταν στα σκαριά εδώ και λίγο καιρό και πιθανώς υπήρχαν παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις που γίνονταν με την Τουρκία, η οποία ξεκάθαρα είναι ένας μεγάλος νικητής από αυτή την σειρά εξελίξεων», αναφέρει η Μέλανι Κάμετ.
Τώρα η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ πρέπει να αποδείξει ότι είναι σε θέση να λειτουργήσει συμπεριληπτικά με όλες τις διαφορετικές μειονότητες της Συρίας για να πετύχει δύο ζωτικής σημασίας στόχους για την διατήρηση της στην εξουσία. Πρώτον χρειάζεται να πείσει την Δύση ότι έχει αποκηρύξει το ισλαμιστικό παρελθόν της ώστε οι δυτικές χώρες να άρουν τις κυρώσεις σε βάρος της χώρας που εμποδίζουν την ανοικοδόμηση της. Δεύτερον μέσω της συμπεριλήψης θα αποφύγει μία νέα στρατιωτική σύγκρουση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν εμφύλιο αντίστοιχο με αυτόν της Λιβύης μετά την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι.
Η Μέλανι Κάμετ εξηγεί ότι το σενάριο της Λιβύης είναι «αναμφίβολα μία πιθανότητα» αλλά θα εξαρτηθεί από το πώς θα κινηθεί η νέα ηγεσία στην Συρία. «Φαίνεται ότι έχουν μάθει πολλά από τις αποτυχίες της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ. Έτσι ξέρουν ότι το να αποσυναρμολογήσουν την κυβέρνηση που λειτουργούσε υπό τον Άσαντ, τις δημόσιες υπηρεσίες είναι κάτι επικίνδυνο που μπορεί να οδηγήσει σε κενό εξουσίας και σε έναν πόλεμο», αναφέρει η καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων του Χάρβαρντ.
Και συνεχίζει: «Γι’ αυτό ήταν πολύ έξυπνοι και συνεργάστηκαν με τον πρωθυπουργό υπό τον Άσαντ για να ηγηθεί αυτής της μετάβασης».
«Αν συνεχίσουν να το κάνουν αυτό τότε είναι ένα θετικό βήμα που μπορεί να αμβλύνει μία μεγάλη έκρηξη. Πρέπει να προσέχουμε αν θα υιοθετήσουν μία συμπεριληπτική προσέγγιση στην διακυβέρνηση. Θα είναι πολύ έξυπνοι εάν δεν μονοπωλήσουν όλες τις κρατικές θέσεις και δεχτούν να μοιραστούν την εξουσία» αναφέρει η Μέλανι Κάμετ.
Ωστόσο εάν κινηθούν εναντίον άλλων δυνάμεων που ελέγχουν περιοχές μέσα στην Συρία τότε αναμφίβολα η χώρα θα οδηγηθεί σε εμφύλιο και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει μία επανεμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο ακόμη ελέγχει μικρούς θύλακες μέσα στην Συρία.
«Δεν θα έχει καλό τέλος εάν οι Τούρκοι επιμείνουν να νικήσουν τους Κούρδους»
Το ερώτημα, που εύλογα προκύπτει λοιπόν είναι πώς o Αχμέντ αλ Σάρα θα ισορροπήσει τις στενές σχέσεις με την Τουρκία με μία πολιτική συμπερίληψης έναντι των Κούρδων, τους οποίους η Άγκυρα αποκαλεί «τρομοκράτες» και απειλεί να τους επιτεθεί.
«Αυτή είναι μία ευαίσθητη ισορροπία. Προφανώς (σ.σ. η ΤΧΣ)απολαμβάνει την τουρκική στήριξη έμμεσα αν όχι άμεσα και η Τουρκία θα ήθελε να απωθήσει τους Κούρδους αλλά κυριολεκτικά δεν μπορούν εύκολα να καταλάβουν το κουρδικό θύλακα. Είναι (σ.σ. οι Κούρδοι) εξαιρετικά καλά οργανωμένοι και έχουν ενεργήσει με την υποστήριξη των Αμερικανών», σημειώνει η Μέλανι Κάμετ.
Μάλιστα αποκαλεί «συνταγή καταστροφής» εάν η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ αποφασίσει να συγκρουστεί στρατιωτικά με τις κουρδικές δυνάμεις. «Πρέπει να υπάρξει κάποιου είδους συμφωνία επειτα από διαπραγματεύσεις και να ελπίζουμε ότι η Τουρκία θα μπορέσει να κάνει ένα βήμα πίσω από τους στόχους της να νικήσει πλήρως τους Κούρδους πράγμα που καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολη υπόθεση. Αλλά δεν θα έχει καλό τέλος εάν οι Τούρκοι επιμείνουν να κάνουν μία στρατιωτική επιχείρηση και να νικήσουν τους Κούρδους, οι οποίοι δεν θα ηττηθούν εύκολα», εξηγεί η καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων του Χάρβαρντ.
Μνημειώδεις οι επιπτώσεις στην Μέση Ανατολή από την πτώση του Άσαντ
Η πτώση του Άσαντ έχει αναμφίβολα επιφέρει μία αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων της περιοχής. Η αποδυνάμωση του Ιράν είναι μία από αυτές τις μεγάλες αλλαγές.
«Η ιρανική πρόσβαση στην περιοχή είναι ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό της περιφερειακής πολιτικής και της γεωπολιτικής σε όλη την Μέση Ανατολή οπότε αυτό (σ.σ. η πτώση του Άσαντ) αντιπροσωπεύει την αποδυνάμωση, για να το θέσω ήπια, της φιλοιρανικής πρόσβασης στην περιοχή», λέει η καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων του Χάρβαρντ.
«Η Συρία ήταν η ζωτικής σημασίας ‘γέφυρα’ στο έδαφος μεταξύ του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Αυτό πλέον έχει φύγει από το τραπέζι. Γνωρίζουμε ότι η ΧΤΣ πραγματικά δεν ενδιαφέρεται να επιτρέψει την ιρανική επιρροή στην Συρία και αυτό είναι μνημειώδες για την περιοχή. Άρα αυτή είναι μία τεράστια στροφή», αναφέρει η Μέλανι Κάμετ.
Στο κενό εξουσίας που δημιουργήθηκε εξαιτίας της αποδυνάμωσης του φιλοϊρανικού Άξονα της Αντίστασης, δηλαδή ενός σιιτικού άξονα επιρροής της του Ιράν, διαγκωνίζονται τώρα Τουρκία και Ισραήλ.
Το ενδεχόμενο της δημιουργίας ενός σουνιτικού άξονα επιρροής στην Μέση Ανατολή που θα τον ελέγχει η Τουρκία δεν κάθεται καλά στα αυτιά του Ισραήλ. «Το Ισραήλ είναι πραγματικά στην αντεπίθεση. Κερδίζει περιοχές, κάνει επίδειξη δύναμης στην περιοχή και εκμεταλλεύεται την αποδυνάμωση στην Συρία. Οι Τούρκοι έχουν ξεκάθαρα κυριαρχήσει σε ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή και είναι σε ισχυρή θέση κάτι που είναι απειλητικό για τους Κούρδους στην Συρία. Υπάρχουν πολλές μνημειώδεις αλλαγές που συντελούνται», σημειώνει η Μέλανι Κάμετ, που αναφέρει ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η κυβέρνηση Τραμπ να αποσύρει τους Αμερικανούς στρατιώτες από την Συρία.
Παράλληλα θεωρεί ανησυχητική την κατάληψη εδαφών στην Συρία από τον ισραηλινό στρατό. «Προς το παρόν η ΧΤΣ λέει ότι δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να πολεμήσει με το Ισραήλ αλλά σε κάποια στιγμή θα πει ότι αυτό πρέπει να σταματήσει, είναι παραβίαση εθνικής κυριαρχίας. Απλώς δεν είναι επαρκώς δυνατοί για να τα βάλουν με το Ισραήλ αυτή τη στιγμή», τονίζει η Μέλανι Κάμετ.