Η πολιτική σκηνή των ΗΠΑ βρίσκεται σε κομβικό σημείο, καθώς οι προεδρικές εκλογές πλησιάζουν, και η αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνεται.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, με τις αμφιλεγόμενες θέσεις του, είναι ξανά στο προσκήνιο, όπως ήταν αναμενόμενο, έχοντας τη δύναμη να διαμορφώσει τη διεθνή τάξη πραγμάτων.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν προέβλεψε ότι τα επόμενα χρόνια θα βιώσουμε μια «επαναστατική κατάσταση», αναφερόμενος σε μια φράση του Βλαντίμιρ Λένιν από το 1913, λίγο πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αντίστοιχα, ο Κινέζος ομόλογός του, Σι Τζινπίνγκ, βλέπει «αλλαγές που δεν έχουμε δει εδώ και 100 χρόνια».
Αυτές οι δηλώσεις δεν υποδηλώνουν έναν αναπόφευκτο ή πιθανό τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά αναδεικνύουν τη σημασία των αποφάσεων των μεγάλων ηγετών σε στιγμές κρίσης, οι οποίες μπορεί να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια ασφάλεια και στις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στο πλαίσιο αυτό, σχολιάζει το Vox στην ανάλυσή του, η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, μέσω των επικείμενων εκλογών της 5ης Νοεμβρίου, έρχεται σε μια ιδιαίτερα επικίνδυνη εποχή.
Όταν ο Τραμπ έκατσε στο Οβάλ Γραφείο
Το 2016, όταν ο Τραμπ εκλέχθηκε για πρώτη φορά, ο κόσμος βρισκόταν σε αναταραχή, με τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και την εκστρατεία κατά του ISIS να μαίνονται. Ένα μήνα πριν από τις εκλογές, η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε την πιο ισχυρή πυρηνική δοκιμή της μέχρι τότε. Το 2020, οι ΗΠΑ βρέθηκαν σε έναν αστάθμητο πολιτικό και κοινωνικό περίγυρο.
Αν τώρα ο Τραμπ επανεκλεγεί, θα κληρονομήσει μια πολύ πιο επικίνδυνη και απρόβλεπτη διεθνή κατάσταση. Οι πόλεμοι είναι πιο συχνοί και πιο θανατηφόροι, ενώ η σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων, μια ανησυχία που είχε υποχωρήσει μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, είναι ξανά στην ημερήσια διάταξη των μέσων ενημέρωσης και των αναλυτών.
2024: Ένας φλεγόμενος κόσμος
Η κατάσταση στην Ουκρανία, που πριν οκτώ χρόνια ήταν μια «τοπική» σύγκρουση, έχει εξελιχθεί σε έναν μεγάλο εδαφικό πόλεμο στην Ευρώπη, με τον Πούτιν να απειλεί επανειλημμένα για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Παράλληλα, η σύγκρουση στη Γάζα και στον Λίβανο κλιμακώνεται, μια συνθήκη που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια περιφερειακή ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης πιθανής συμπλοκής του Ιράν με τις ΗΠΑ.
Στην ανατολή, η Βόρεια Κορέα φαίνεται να προετοιμάζεται για πόλεμο, ενώ η Ταϊβάν κινδυνεύει να μετατραπεί σε νέο πεδίο σύγκρουσης, με πιθανές καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Οι αναλύσεις υποδεικνύουν ότι αν οι ΗΠΑ επέμβουν, θα μπορούσαν να υποστούν σοβαρές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.
Η Κίνα, η Ρωσία, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν, ομάδες που κάποιοι αποκαλούν «άξονα αναταραχής», συνεργάζονται όλο και περισσότερο, με παραδείγματα όπως η παρουσία στρατιωτών από τη Βόρεια Κορέα που, ενδεχομένως, θα πολεμήσουν στο πλευρό των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία.
Η κατάσταση αυτή δεν υποβαθμίζει τις προηγούμενες απειλές και συγκρούσεις, ούτε την επιδραστικότητα της πανδημίας Covid-19 στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, η πιθανότητα συγκρούσεων μεταξύ κρατών, ακόμη και μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, είναι κάτι πολύ διαφορετικό από τους πολέμους κατά τρομοκρατικών οργανώσεων. Σε αυτή την τρομακτική εξίσωση, υπάρχουν τώρα δύο επιπλέον παράγοντες: η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και η τεχνητή νοημοσύνη, που καθιστούν τις μελλοντικές συγκρούσεις πιο απρόβλεπτες και δυνητικά καταστροφικές.
Το ρίσκο μιας δεύτερης θητείας Τραμπ
Ανεξάρτητα από τις ανησυχίες σχετικά με τον χαρακτήρα και την ηγετική ικανότητα του Ντόναλντ Τραμπ, καθώς και από τις προειδοποιήσεις αξιωματούχων της εθνικής ασφάλειας από την προηγούμενη διοίκησή του που πιστεύουν ότι είναι επικίνδυνα ακατάλληλος για την προεδρία, υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μια νέα θητεία Τραμπ θα ενίσχυε την «επαναστατική κατάσταση» στον κόσμο αντί να τη μετριάσει, σχολιάζει το Vox.
Πρώτον, ο Τραμπ δεν δίνει μεγάλη σημασία στην έννοια της εδαφικής ακεραιότητας. Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει ήδη αμφισβητήσει το «ταμπού» της αλλαγής συνόρων δια της βίας. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, ο Τραμπ φέρεται να είπε σε άλλους παγκόσμιους ηγέτες ότι η Κριμαία, που καταλήφθηκε παράνομα από τη Ρωσία το 2014, ανήκει δικαίως στη Ρωσία επειδή οι κάτοικοι μιλούν ρωσικά. Επιπλέον, αναγνώρισε την κυριαρχία του Ισραήλ στα Υψίπεδα του Γκολάν, αντιστρέφοντας δεκαετίες πολιτικής των ΗΠΑ και διεθνούς συναίνεσης.
Δεύτερον, ο Τραμπ δεν εκτιμά τις συμμαχίες. Η απουσία Ρωσικής επίθεσης σε γειτονικές χώρες της Ουκρανίας οφείλεται εν μέρει στην ύπαρξη του NATO, που θα μπορούσε να επιφέρει στρατιωτική αντίδραση σε περίπτωση επίθεσης. Ο Τραμπ, ωστόσο, έχει δείξει αντιπάθεια προς το NATO και έχει απειλήσει να αποσύρει τις ΗΠΑ από αυτή τη συμμαχία.
Τέλος, η στάση του Τραμπ απέναντι στα πυρηνικά όπλα είναι ανησυχητική. Αν και, ως Πρόεδρος των ΗΠΑ, δεν χρησιμοποίησε κάποιο πυρηνικό όπλο σε πόλεμο, φέρεται να έχει συζητήσει τη χρήση πυρηνικών όπλων κατά της Βόρειας Κορέας και έχει αποσύρει σημαντικές συνθήκες ελέγχου τέτοιων προγραμμάτων. Οι πρόσφατες δηλώσεις του σχετικά με την ανάγκη νομικής ασυλίας για να μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα χωρίς νομικές συνέπειες ενισχύουν τους φόβους.
Η επιτυχία της διεθνούς κοινότητας στη μείωση του αριθμού των πυρηνικών δυνάμεων έχει διατηρήσει τα πυρηνικά προγράμματα σε χαμηλό επίπεδο. Ωστόσο, μια νέα παγκόσμια συνθήκη, με περισσότερους πυρηνικούς παράγοντες στο τραπέζι των «μεγάλων», είναι πιθανό να οδηγήσει σε χρήση πυρηνικών όπλων, εάν οι σύμμαχοι δεν πιστεύουν ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας είναι αξιόπιστες.
Οι λόγοι που, σύμφωνα με τον Τραμπ, τον καθιστούν κατάλληλο Πρόεδρο
Ο Ντόναλντ Τραμπ υποστηρίζει ότι η επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως είναι ο λόγος που θα πρέπει να επιστρέψει στην προεδρία των ΗΠΑ. Έχει επανειλημμένα διατυπώσει -χωρίς αποδείξεις- ότι η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 κατά του Ισραήλ, δεν θα είχαν συμβεί αν εκείνος ήταν Πρόεδρος.
Παράλληλα, έχει ισχυριστεί -ψευδώς- ότι δεν υπήρξαν τρομοκρατικές επιθέσεις και πόλεμοι κατά τη διάρκεια της θητείας του, παραλείποντας τις σημαντικές στρατιωτικές κλιμακώσεις σε Ιράκ, Συρία και Σομαλία, καθώς και ριψοκίνδυνες ενέργειες όπως η δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, που προκάλεσε Ιρανικές επιθέσεις σε Αμερικανικές δυνάμεις.
Ο Τραμπ υποστηρίζει ότι κατάφερε να κυβερνήσει τον κόσμο μέσω του φόβου. Σε πρόσφατη συζήτηση με την Αντιπρόεδρο Καμάλα Χάρις, ανέφερε τον Ούγγρο πρωθυπουργό, Βίκτορ Όρμπαν, λέγοντας ότι οι χώρες «φοβούνταν» τον Τραμπ και ότι οι αντίπαλοι των ΗΠΑ, όπως η Κίνα και η Βόρεια Κορέα, ένιωθαν την ίδια απειλή.
Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν οι αντίπαλοι των Αμερικανών επηρεάστηκαν από την επιθετική στάση του Τραμπ.
Οι επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης επανεκλογής Τραμπ
Αυτή τη στιγμή, η παγκόσμια πολιτική σκηνή φαίνεται να βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής, καθώς οι ηγέτες αποφεύγουν να λάβουν σημαντικές αποφάσεις μέχρι να δουν τα αποτελέσματα των Αμερικανικών προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, με βάση το παρελθόν του, είναι πιθανό να ασκήσει ακόμα λιγότερη πίεση από την κυβέρνηση Μπάιντεν για να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός στη Γάζα ή για να επιτραπεί η είσοδος μεγαλύτερης ανθρωπιστικής βοήθειας στον παλαιστινιακό θύλακα.
Επιπλέον, πιθανή νίκη του Τραμπ θα μπορούσε να ενισχύσει τους υποστηρικτές της προσάρτησης της Γάζας στο Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου του ολοένα και πιο ηχηρού κινήματος υπέρ της επανακατάληψης της Γάζας με ισραηλινούς εποίκους
Σχετικά με την Ταϊβάν, ο Τραμπ έχει προτείνει ότι το νησί είναι πολύ μικρό και ασήμαντο για να αξίζει την υπεράσπισή του, μια ρητορική που θα μπορούσε να επηρεάσει τις υπολογισμούς της Κίνας για μια πιθανή εισβολή.
Όσον αφορά την Ουκρανία, ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να τερματίσει αμέσως τη σύγκρουση. Ωστόσο, σύμφωνα με δηλώσεις του Τζέι Ντι Βανς, αυτό θα δημιουργούσε έντονη πίεση στην Ουκρανία να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία και να αποδεχθεί την ουδετερότητά της, χωρίς εγγυήσεις ασφάλειας — μια κατάσταση που πλησιάζει τον επιθυμητό στόχο του Πούτιν.
Σχετικά με την Κίνα, η προοπτική είναι περισσότερο απρόβλεπτη, καθώς ο Τραμπ αυτοπαρουσιάζεται ως ο «απόλυτος σκληρός» κατά της, εκτός εάν μια τέτοια στάση θα μπορούσε να βλάψει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες.