Αποκαλυπτικό είναι το δημοσίευμα του απολογισμού του βρετανικού BBC για το 2024 καθώς αποκαλύπτει ότι οι μεγάλοι ηττημένοι του έτους είναι η Δύση με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ ενώ δεν βλέπει να βελτιώνεται κάτι για το νέο έτος.
Σύμφωνα με την ανάλυση του BBC, σε πολλά μέτωπα, ο άνεμος πνέει σε λάθος κατεύθυνση για τα δυτικά συμφέροντα.
Το δημοσίευμα παρουσιάζει τους λόγους που προκάλεσαν αυτό το γεωπολιτικό «τσουνάμι», καθώς και τις πιθανές νέες «εκπλήξεις» στο σκηνικό του 2024.
Ουκρανία
Με εξαίρεση ορισμένες πρόσφατες επιτυχίες στη Μαύρη Θάλασσα, ο πόλεμος δεν βαίνει καλώς για την Ουκρανία. Κατ’ επέκταση, αυτό σημαίνει ήττα τόσο για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, που έχουν χρηματοδοτήσει την πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας και την οικονομία της σε ύψος δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Πέρυσι, οι ελπίδες ήταν μεγάλες στο ΝΑΤΟ ότι, εφοδιασμένος με σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό και εντατική εκπαίδευση στις δυτικές χώρες, ο στρατός της Ουκρανίας θα μπορούσε να κατακτήσει το πλεονέκτημα που είχε αποκτήσει και να απωθήσει τους Ρώσους από μεγάλο μέρος των εδαφών που είχαν καταλάβει. Ωστόσο αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι τώρα.
Σε μεγάλο βαθμό έπαιξε ρόλο το timing. Οι χώρες του ΝΑΤΟ άργησαν να αποφασίσουν εάν θα έστελναν σύγχρονα Main Battle Tanks, όπως το Βρετανικό Challenger 2 και το Leopard 2 της Γερμανίας στην Ουκρανία, σε περίπτωση που προκαλούσε τον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν σε αντίποινα.
Εν τέλει, η Δύση παρέδωσε τα τανκς και ο πρόεδρος Πούτιν δεν έκανε τίποτα. Αλλά τη στιγμή που ήταν έτοιμοι να αναπτυχθούν στο πεδίο της μάχης τον Ιούνιο, οι Ρώσοι διοικητές είχαν κοιτάξει τον χάρτη και είχαν μαντέψει σωστά πού θα ήταν η κύρια προσπάθεια της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία, σκέφτηκαν, θα ήθελε να προχωρήσει νότια μέσω της περιφέρειας Ζαπορίζια προς την Αζοφική Θάλασσα, περνώντας μια σφήνα στις ρωσικές γραμμές, χωρίζοντάς τις στα δύο και αποκόπτοντας την Κριμαία.
Ο ρωσικός στρατός μπορεί να είχε απίστευτη απόδοση στις προσπάθειές του να καταλάβει το Κίεβο το 2022, αλλά εκεί που υπερέχει, είναι στην άμυνα.
Όλο εκείνο το διάστημα που οι ουκρανικές ταξιαρχίες εκπαιδεύονταν στη Βρετανία και αλλού κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, και ενώ τα τανκς μεταφέρονταν ανατολικά προς το μέτωπο, η Ρωσία κατασκεύαζε τις μεγαλύτερες, πιο εκτεταμένες γραμμές αμυντικών οχυρώσεων στη σύγχρονη ιστορία.
Αντιαρματικές νάρκες, αποθήκες, χαρακώματα, παγίδες αρμάτων μάχης, drones και πυροβολικό έχουν συνδυαστεί για να ματαιώσουν τα σχέδια της Ουκρανίας. Η πολύκροτη αντεπίθεσή της απέτυχε.
Η Ουκρανία έχει σοβαρή έλλειψη πυρομαχικών και στρατιωτών και οι δυνάμεις της πρέπει ήδη να περάσουν στην άμυνα. Το Κογκρέσο ανέστειλε τις προσπάθειες του Λευκού Οίκου να προωθήσει ένα πακέτο στρατιωτικής υποστήριξης 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουγγαρία επίσης ανέστειλε το πακέτο βοήθειας των 50 δισ. ευρώ της ΕΕ.
Εν τω μεταξύ, η Μόσχα έχει θέσει την οικονομία της σε πολεμική βάση, αφιερώνοντας το ένα τρίτο του εθνικού της προϋπολογισμού στην άμυνα. Προφανώς αυτή η κατάσταση είναι βαθιά απογοητευτική για την Ουκρανία, η οποία ήλπιζε μέχρι τώρα να είχε ανατρέψει το ρεύμα του πολέμου προς όφελός της. Αλλά γιατί αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Δύση;
Ο λόγος, είναι ότι ο Πρόεδρος Πούτιν, ο οποίος διέταξε προσωπικά αυτήν την επίθεση πριν από σχεδόν δύο χρόνια, χρειάζεται μόνο να κρατήσει το έδαφος που έχει καταλάβει (περίπου το 18% της Ουκρανίας) για να κηρύξει μια νίκη.
Το ΝΑΤΟ από την άλλη, έχει αδειάσει τα οπλοστάσιά του. Όλα δυνητικά καταλήγουν σε αποτυχία του στόχου να ανατραπεί η ρωσική εισβολή. Εν τω μεταξύ, τα κράτη της Βαλτικής – η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, όλα μέλη του ΝΑΤΟ – είναι πεπεισμένα ότι εάν ο κ. Πούτιν καταφέρει να κερδίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα έρθει και για αυτούς μέσα σε πέντε χρόνια.
Βλαντιμίρ Πούτιν
Ο Ρώσος πρόεδρος κατηγορήθηκε από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης τον Μάρτιο του 2023 για εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν κατά παιδιών της Ουκρανίας.
Η Δύση ήλπιζε ότι αυτό θα τον έκανε διεθνή παρία και θα τον απομόνωνε στη χώρα του, χωρίς να μπορεί να ταξιδέψει υπό τον φόβο της σύλληψης. Όμως αυτό δεν συνέβη.
Υστερα από εκείνο το κατηγορητήριο, ο Πρόεδρος Πούτιν έχει μεταβεί στο Κιργιστάν, την Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, δεχόμενος κάθε φορά υποδοχή στο κόκκινο χαλί. Έχει επίσης λάβει μέρος στη σύνοδο κορυφής των Brics στη Νότια Αφρική.
Ακόμα, οι κυρώσεις της ΕΕ υποτίθεται ότι θα «γονάτιζαν» τη ρωσική οικονομία, αναγκάζοντας τον Πούτιν να ανατρέψει την εισβολή του.
Ωστόσο, η Ρωσία έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτική σε αυτές τις κυρώσεις, προμηθεύοντας πολλά προϊόντα μέσω άλλων χωρών όπως η Κίνα και το Καζακστάν. Είναι αλήθεια ότι η Δύση έχει απογαλακτιστεί σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά η Μόσχα βρήκε άλλους πρόθυμους πελάτες, αν και σε μειωμένη τιμή.
Είναι γεγονός, ότι ενώ η επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία είναι απεχθής για τα δυτικά έθνη, δεν ισχύει το ίδιο για τον υπόλοιπο κόσμο σε μεγάλο βαθμό. Πολλά έθνη το βλέπουν αυτό ως πρόβλημα της Ευρώπης, με ορισμένα να ρίχνουν την ευθύνη στο ΝΑΤΟ, λέγοντας ότι προκάλεσε τη Ρωσία, με την επέκτασή του στα ανατολικά. Προς απογοήτευση των Ουκρανών, αυτά τα έθνη φαίνονται να αγνοούν τα ευρείας κλίμακας βασανιστήρια και τις καταχρήσεις που διέπραξαν τα ρωσικά στρατεύματα.
Γάζα
Ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς ήταν σαφώς καταστροφικός για όλους τους πολίτες της Γάζας και για όσους Ισραηλινούς επλήγησαν από τη δολοφονική επιδρομή της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Αποτελεί επίσης ένα μεγάλο πλήγμα για τη Δύση.
Έχει αποσπάσει την παγκόσμια προσοχή από την Ουκρανία και έχει στρέψει την προσοχή των ΗΠΑ μακριά από το Κίεβο, υπέρ του Ισραήλ.
Αλλά πάνω από όλα, στα μάτια πολλών μουσουλμάνων και όχι μόνο σε όλο τον κόσμο, έκανε την Αμερική και το Ηνωμένο Βασίλειο να φαίνονται συνένοχοι στην καταστροφή της Γάζας, προστατεύοντας το Ισραήλ στον ΟΗΕ.
Η κρίση της Γάζας, είναι χαρακτηριστική της παρακμής της Δυτικής ηγεμονίας, καθώς ο υπόλοιπος κόσμος (πλην της Δύσης) ολοένα και περισσότερο «αγκαλιάζει» τη λογική μιας πολυπολικής διεθνούς τάξης και αναζητά νέες προσεγγίσεις, για τις συγκρούσεις που αντανακλούν γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.
Ιράν
Το Ιράν βρίσκεται υπό την υποψία ότι ανέπτυξε μυστικά πυρηνικό οπλοστάσιο, πράγμα το οποίο αρνείται. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες της Δύσης, απέχει πολύ από το να είναι απομονωμένο, αφού έχει επεκτείνει τα στρατιωτικά του πλοκάμια στο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο, την Υεμένη και τη Γάζα, μέσω πολιτοφυλακών που χρηματοδοτεί, εκπαιδεύει και εξοπλίζει.
Φέτος, επιχειρεί να σφυρηλατήσει μια ολοένα στενότερη συμμαχία με τη Μόσχα, στην οποία παρέχει μια φαινομενικά ανεξάντλητη προμήθεια drones Shahed για εκτόξευση στις ουκρανικές πόλεις.
Εχει χαρακτηριστεί ως απειλή από πολλά δυτικά έθνη, ενώ έχει ωφεληθεί από τον πόλεμο της Γάζας, τοποθετώντας τον εαυτό του στη Μέση Ανατολή, ως υπέρμαχο της παλαιστινιακής υπόθεσης.
Κίνα
Σε κάποιο βαθμό, το 2023 σημειώθηκε χαλάρωση της έντασης μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον, με μια αρκετά επιτυχημένη Σύνοδο Κορυφής μεταξύ των Προέδρων Τζο Μπάιντεν και Σι Τζινπίνγκ στο Σαν Φρανσίσκο.
Ωστόσο, ο γίγαντας της Ασίας δεν έχει δείξει κανένα σημάδι υποχώρησης στις διεκδικήσεις του για το μεγαλύτερο μέρος της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, εκδίδοντας έναν νέο «τυποποιημένο» χάρτη, που επεκτείνει τις αξιώσεις του σχεδόν μέχρι τις ακτές αρκετών χωρών του Ειρηνικού.
Ακόμα, δεν έχει παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της επί της Ταϊβάν, την οποία έχει δεσμευθεί να «πάρει πίσω», με τη βία αν χρειαστεί.
Υπάρχουν περιθώρια αισιοδοξίας;
Σε αυτό το ζοφερό σκηνικό για τη Δύση, είναι ίσως δύσκολο να δει κανείς περιθώρια ελπίδας. Αλλά το θετικό, είναι πως η συμμαχία του ΝΑΤΟ έχει ξεκάθαρα ξαναβρεί τον αμυντικό της σκοπό, γύρω από τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, σημειώνει το δημοσίευμα του BBC. Η δυτική ομοφωνία που επιδείχθηκε μέχρι τώρα ήταν έκπληξη για πολλούς, αν και πλέον αρχίζουν να γίνονται εμφανείς κάποιες «ρωγμές».
Στη Μέση Ανατολή υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη δυνατότητα βελτίωσης. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην τρομακτική κλίμακα των γεγονότων που έχουν εκτυλιχθεί και στις δύο πλευρές των συνόρων Γάζας-Ισραήλ.
Πριν από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, η αναζήτηση λύσης στο ζήτημα ενός μελλοντικού παλαιστινιακού κράτους είχε σε μεγάλο βαθμό εγκαταλειφθεί. Στις συναλλαγές του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους είχε κυριαρχήσει μια κάποια αυταρέσκεια ότι αυτό ήταν ένα πρόβλημα που μπορούσε να αντιμετωπιστεί με κάποιο τρόπο μέσω μέτρων ασφαλείας, χωρίς να χρειάζεται να κάνουν σοβαρές κινήσεις για να τους προσφέρουν ένα δικό τους κράτος.
Αυτή η πεποίθηση έχει πλέον αποδειχθεί ότι είναι μοιραία ελαττωματική. Ο ένας παγκόσμιος ηγέτης μετά τον άλλο έχει διακηρύξει ότι οι Ισραηλινοί δεν θα μπορούν να ζήσουν με την ειρήνη και την ασφάλεια που τους αξίζει, εκτός εάν οι Παλαιστίνιοι μπορούν να κάνουν το ίδιο.
Η εύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης σε ένα πρόβλημα που εκτείνεται πολύ πίσω στην ιστορία, θα είναι απίστευτα δύσκολη και θα περιλαμβάνει ενδεχομένως επώδυνους συμβιβασμούς και θυσίες και από τις δύο πλευρές, εάν πρόκειται να πετύχει. Αναμφίβολα πάντως, έχει τώρα την προσοχή του κόσμου.