Γράφει ο Λάζαρος Καμπουρίδης*
Αντιστράτηγος ε.α.
Ο Ερντογάν την πρώτη δεκαετία της διακυβέρνησης κατάφερε την συνεχή αύξηση των ποσοστών του (ΑΚΡ-Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) και την επικράτηση εναντίον της κεμαλικής ελίτ και του στρατεύματος, επειδή η ρητορική του έδωσε αέρα φιλελευθερισμού και ανανέωσης στην Τουρκία, καθώς μίλησε για ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, ελευθερίες κλπ.
Ο Κ. Κιλιτζντάρογλου στην πρώτη δημοσκόπηση (εταιρία ORC) που διενεργήθηκε και δημοσιεύθηκε αμέσως μετά την ανάδειξή του από την «Συμμαχία των Έξι» ως ο αντίπαλος του Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές, προηγείται του Τούρκου Προέδρου με ποσοστό 13 %. Επίσης και άλλη τελευταία δημοσκόπηση (εταιρία ALF) δίνει ισχυρό προβάδισμα στην αντιπολιτευόμενη συμμαχία.
Εάν λάβουμε υπόψη, ότι ο Κιλιτζντάρογλου είναι Αλεβίτης και διεκδικεί το προεδρικό αξίωμα σε μία κατεξοχήν σουνιτική χώρα, καθώς και το γεγονός ότι ο Ερντογάν τα τελευταία 5 χρόνια έχει βασίσει την πολιτική του επικράτηση μέσα από τη συνεργασία με τους εθνικιστές του Ν. Μπαχτσελί (Πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης-ΜΗΡ) και κατ’ επέκταση το κλείσιμο κάθε πόρτας συνεργασίας με τους Κούρδους, τρία είναι τα κύρια ερωτήματα που προκύπτουν την περίοδο αυτή: Είναι δυνατό να συνδυαστεί η αύξηση των ποσοστών του Προέδρου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP) Κιλιτζντάρογλου, με το άνοιγμα στον κουρδικό παράγοντα και την φημολογούμενη συνεργασία με το φιλοκουρδικό HDP (Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών); Πόσο θα επηρεαστεί η γνώμη και η προτίμηση του μέσου Τούρκου σουνίτη ψηφοφόρου από την αλεβίτικη καταγωγή του Κιλιτζντάρογλου; Πως θα επηρεάσουν τα ποσοστά των δύο αντιπάλων η στάση των εθνικιστών συνοδοιπόρων τους, Μπαχτσελί και Ακσενέρ;
Ο κουρδικός παράγοντας
Λίγο πριν τα ταραχώδη γεγονότα Γκεζί (Μάϊος-Ιούνιος 2013), έγινε γνωστή η εκεχειρία της τουρκικής κυβέρνησης με το ΡΚΚ και η έναρξη της «Διαδικασίας Ειρήνευσης», η οποία έληξε τον Αύγουστο του 2015, δηλαδή αμέσως μετά την τις εκλογές της 08 Ιουνίου 2015, όπου το φιλοκουρδικό HDP εισήλθε στην Εθνοσυνέλευση πετυχαίνοντας για πρώτη φορά το ποσοστό ρεκόρ του 13,1 % το οποίο συνοδεύτηκε από αντίστοιχη μείωση ποσοστών του ΑΚΡ. Ακολούθησε η παύση της εκεχειρίας με το ΡΚΚ και η διακοπή της συνεργασίας με τον κουρδικό παράγοντα, όπου ο Ερντογάν επένδυσε στην εθνικιστική-συντηρητική δεξαμενή και πέτυχε αύξηση των ποσοστών του ΑΚΡ στις πρόωρες εκλογές της 01 Νοεμβρίου 2015.
Μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου 2016, ο Ερντογάν συμμάχησε με του εθνικιστές-ευρασιατιστές και περνώντας στο Προεδρικό Σύστημα μετά από τις εκλογές του Απριλίου του 2017, κέρδισε και τις εκλογές της 24 Ιουνίου 2018. Ακολούθησαν διώξεις Κούρδων πολιτικών παραγόντων καθώς και παύση από τα καθήκοντά τους δεκάδων δημοτικών αρχόντων του HDP, με αντίστοιχο διορισμό Επιτρόπων.
Αλεβιτισμός
Σε σχετική έρευνα που διενεργήθηκε τον Μάιο του 2022 σε 6 νομούς της Τουρκίας, το 86,3% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν αποτελεί αρνητικό σημείο η αλεβίτικη καταγωγή του Προέδρου του CHP για την εκλογή του ως Προέδρου της Τουρκίας. Ας μην ξεχνάμε ότι το φιλοκουρδικό HDP στις εκλογές της 08 Ιουνίου του 2015 κατάφερε να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση με ποσοστό ρεκόρ (13,1 %), καθώς προσέγγισε με το πρόγραμμα του όλες τις μειονότητες αλλά και τους Αλεβίτες στην Τουρκία.
Ρόλοι Μπαχτελί και Ακσενέρ
Το θέμα έχει ενδιαφέρον εάν εξεταστεί και από την πλευρά της στάσης των δύο εθνικιστών ηγετών κομμάτων, Μπαχτσελί και Ακσενέρ, οι οποίοι ηγούνται των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων που συμμαχούν με Ερντογάν και Κιλιτζντάρογλου αντίστοιχα. Οι πρωτοβουλίες Ερντογάν περιορίζονται για πιθανό άνοιγμα σε κάθε μειονοτικό παράγοντα και ακόμη περισσότερο στους Κούρδους, ενώ η Ακσενέρ δεν φαίνεται να ενοχλείται από μία στήριξη της «Συμμαχίας των Έξι» και από τους Κούρδους, αρκεί αυτή να μην έχει θεσμικά χαρακτηριστικά. Αυτό το σημείο είναι πολύ κρίσιμο καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος καλείται να αυξήσει τα ποσοστά εντός δύο μηνών, ποντάροντας στο συναίσθημα του μέσου Τούρκου ο οποίος είναι οργισμένος λόγω της ολιγωρίας της κρατικής μηχανής να ανταποκριθεί στις ανάγκες των σεισμοπαθών. Επίσης, ο Ερντογάν φαίνεται ως υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει και το εθνικιστικό χαρτί του εξωτερικού εχθρού για να συσπειρώσει τη μεγάλη δεξαμενή των συντηρητικών όπως έχει πράξει πολλές φορές, όμως αυτή τη φορά δεν διαθέτει την ελευθερία ελιγμών που διέθετε στο παρελθόν αφού έχει άμεση ανάγκη την οικονομική στήριξη της Δύσης, λόγω του σεισμού.
Συμπερασματικά γίνεται φανερό ότι:
Η απόκλιση του Ερντογάν από βασικές δημοκρατικές Αρχές που προέβαλλε αρχικά και η σύγκρουση με τους Κούρδους, τον έστρεψε στους εθνικιστές με τους οποίους συνεργάστηκε για να επικρατήσει στις εκλογικές αναμετρήσεις που ακολούθησαν την απόπειρα του πραξικοπήματος του 2016.
Η εξέλιξη αυτή ανάγκασε τον Ερντογάν να δαιμονοποιήσει κάθε δημοκρατική φωνή και έδωσε χώρο στις απαιτήσεις των εθνικιστών με κύριο σύνθημα την ασφάλεια του Έθνους – Κράτους και την διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας. Αυτό συνοδεύτηκε από στροφή προς την Ευρασία, απομάκρυνση από τη σκιά της Δύσης, μείωση της δυναμικής του ενόψει των επερχόμενων εκλογών και σκλήρυνση της στάσης και στα εθνικά μας θέματα.
Οι σεισμοί αύξησαν τη λαϊκή δυσφορία όχι όμως και περαιτέρω μείωση των ποσοστών του κυβερνώντος κόμματος, καθώς η κυβέρνηση στην Τουρκία πάντα διατηρούσε την πρωτοβουλία αλλαγής της δυναμικής των εξελίξεων όχι μόνο επειδή διαθέτει τα μέσα, το προσωπικό και τις υπηρεσίες για να επηρεάσει την κοινή γνώμη αλλά επειδή είναι στην ιδιοσυγκρασία του τουρκικού λαού σε περιόδους κρίσεων να συσπειρώνεται στον ισχυρό πόλο, δηλαδή στην εκάστοτε κυβέρνηση.
Τα κρίσιμα ερώτημα που προκύπτουν και αφορούν άμεσα και την Ελλάδα είναι:
Αρκούν οι κυβερνητικές εξαγγελίες και η επένδυση του Ερντογάν στον συναισθηματικό παράγοντα για να ανατρέψουν τον «αέρα νίκης» που διαθέτει πλέον ο Κιλιτζντάρογλου;
Σε τι μεθόδους θα καταφύγει ο Ερντογάν για να ανεβάσει και πάλι τα ποσοστά του και να αποκτήσει χαρακτηριστικά νικητή το κόμμα του, με δεδομένο ότι είναι πολύ μικρό το χρονικό διάστημα μέχρι τις εκλογές και οι οποίες είναι οι κρισιμότερες στην πολιτική καριέρα του Τούρκου Προέδρου;
Τι πρωτοβουλία ελιγμών διαθέτει ο στριμωγμένος Ερντογάν, για να συσπειρώσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους αφού δεν μπορεί να προσβλέπει σε στήριξη των μειονοτήτων και σίγουρα των Κούρδων αλλά και στη στήριξη του δυτικού παράγοντα;
- Δημοσιεύεται στο «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής».