Ο Ουμίτ Καρντάς κάνει την καλύτερη και πιο ειλικρινή παρουσίαση του προβλήματος που αντιμετωπίζει η Τουρκία, που είναι ένα πρόβλημα δημοκρατίας, με ένα κράτος να «παράγει» πολίτες έτοιμους να κατασπαράξουν οτιδήποτε είναι διαφορετικό από αυτούς.
- Του Σάββα Καλεντερίδη
Η ανάλυση του Ουμίτ Καρντάς μάς επιτρέπει να βγάλουμε πολύτιμα συμπεράσματα όχι μόνο για το Κουρδικό και τις γενοκτονίες, αλλά και για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, κυρίως εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου. Ακολουθεί το άρθρο:
Είναι μια διαδικασία που αναπαράγεται συνεχώς επί 100 χρόνια, μια διαδικασία αντιδημοκρατική, κηδεμονική, αυταρχική, που λειτουργεί εκτός νόμου και δημιουργεί προβλήματα και εντάσεις. Το γεγονός ότι αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται συνεχώς και επιστρέφει στην αφετηρία κάθε φορά επιβεβαιώνει το αποτέλεσμα κάθε αρχής να ακολουθεί μια κυκλική διαδρομή (φαύλος κύκλος) λόγω των παραγόντων που εμποδίζουν την εξέλιξη και να έρχονται ξανά στο ίδιο σημείο. Η Τουρκία είναι ένα θλιβερό παράδειγμα αυτού του φαύλου κύκλου, στον οποίο η περιπέτεια του εκδημοκρατισμού μπλοκάρεται συνεχώς.
Κάποιοι στην Τουρκία, ρισκάροντας να πληρώσουν ακριβό τίμημα κάθε φορά, αγωνίζονται σκληρά και χαίρονται με την ελπίδα ότι αυτή τη φορά θα έλθουν η ειρήνη και η δημοκρατία, και θα εφαρμοστούν οι νόμοι. Ωστόσο, ενώ έχεις φτάσει σε κάποιο σημείο με χίλιες δυο δυσκολίες, ξαφνικά διαπιστώνεις ότι βρίσκεσαι και πάλι εκεί που ξεκίνησες και μερικές φορές ακόμη και πίσω. Και αυτό αποθαρρύνει εκείνους που τόλμησαν και αυξάνει τον εκφοβισμό.
Η Τουρκία περιστρέφεται συνεχώς σε έναν φαύλο κύκλο. Αντί να συζητά τα θεμελιώδη και δομικά προβλήματά της και να παράγει λύσεις, παλεύει με ρηχές, επιφανειακές συζητήσεις.
Ο πολίτης της Τουρκίας προκαλεί συγκρούσεις και εντάσεις, και απορρίπτει τη συνεργασία και τη συμφιλίωση. Φοβάται να αντιμετωπίσει την αλήθεια, να ελευθερώσει τη συνείδησή του, να εξαγνίσει την ψυχή του. Νομίζει ότι όλοι είναι εχθρικοί μαζί του, ότι όλος ο κόσμος θέλει να τον διχάσει. Το τεντωμένο σκοινί με το οποίο είναι τυλιγμένος γίνεται ένας πρωτόγονος εθνικισμός, που περιγράφεται ως παιδική ασθένεια. Οπως τα ψάρια μπορούν να ζουν μόνο στη θάλασσα, έτσι και τα πολιτικά κόμματα στην Τουρκία μπορούν να υπάρχουν στη θάλασσα του εθνικισμού.
Δεν συζητούν ανοιχτά τα προβλήματα, δεν συμβιβάζονται και δεν συνεργάζονται. Αντίθετα, είναι μια χρόνια συνέχεια να κρατάς τα προβλήματα και την αλήθεια μακριά από τα μάτια και να τα βάζεις κάτω από το χαλί. Εχει γίνει συνήθεια να κάνει τους πάντες όμοιους με μονιστική επιβολή, να περιθωριοποιεί και να επιπλήττει βίαια όσους δεν θέλουν να είναι όμοιοι.
Οταν βλέπουν τον αντιφρονούντα ή εκείνον που έχει άλλη άποψη, έχει γίνει παράδοση να συνωμοτούν εις βάρος του, να εξαπατούν, να τον χτυπούν δόλια στον λαιμό, να μαζεύουν πέντε ή δέκα άνδρες και να προσπαθούν να λιντσάρουν έναν άνθρωπο με ό,τι έχουν στα χέρια τους.
Πώς μπορεί κανείς να εξηγήσει αυτήν την έλλειψη προνοητικότητας που οδήγησε στον θάνατο περισσότερoυς από 55.000 ανθρώπους σε μια ατελείωτη σύγκρουση, όταν υπήρχε η ευκαιρία να αποτραπεί μια σύγκρουση ικανοποιώντας τα δικαιώματα των Κούρδων και ενθαρρύνοντας τη συνεργασία!
Κανένας από τους θεσμούς μας, η πολιτική μας, η γραφειοκρατία μας, ο στρατός μας, η αστυνομία μας, τα σχολεία μας, τα πανεπιστήμιά μας, η οικογένειά μας δεν μπορεί να παράγει δημοκρατική κουλτούρα και νοοτροπία. Εχουμε λίγους έως καθόλου διανοουμένους. Ο διανοούμενός μας μιλάει και γράφει μέσα στις κόκκινες γραμμές της εξουσίας ή των ιδεολογικών εμμονών. Οι ακαδημαϊκοί και οι δικηγόροι μας βρίσκονται πάντα υπό την επιρροή και τον φόβο της κυκλικής εξουσίας.
Η κοινωνία των πολιτών μας δεν είναι «των πολιτών», η υπάρχουσα είναι αδύναμη. Επαγγελματικές οργανώσεις, σύλλογοι, ιδρύματα συνδέονται με την εξουσία από συμφέρον ή ιδεολογικά. Για τον λόγο αυτό δεν υπάρχει περιβάλλον «δημόσιας συζήτησης». Η Τουρκία διέπεται από έναν αυστηρό συγκεντρωτισμό που ελέγχεται από ένα σκληρό κέντρο, κάτι που είναι σπάνιο στον κόσμο.
Η «Δημοκρατία» επέβαλε ένα καθεστώς βασισμένο στην «κυριαρχία του κράτους» με το πρόσχημα της «κυριαρχίας του λαού». Η κυβέρνηση του AKP, που ήρθε από το περιθώριο στο κέντρο με ισλαμικές αναφορές, συνάντησε τα παραδοσιακά σκληρά ανακλαστικά αποκλεισμού της παλιάς δημοκρατίας και πέρασε την περίοδο 2002-2010 με αγώνες και εντάσεις. Ωστόσο, με τις συμμαχίες που έχει σχηματίσει από το 2014, συνέχισε τη νοοτροπία και τις πρακτικές της παλιάς δημοκρατίας, που δεν είναι γνήσια.
Η κυβέρνηση, ειδικά ο πρόεδρος Ερντογάν, με μια ορισμένη πλειοψηφία, μετέτρεψε τη λαϊκή βούληση, που είναι η βάση της δημοκρατίας, σε εργαλείο της αυταρχικής του διοίκησης και βάση μιας παράνομης συμπεριφοράς.
Άλλη μια φορά έγινε κατανοητό ότι δεν υπάρχει αυτό που λένε «βαθύ κράτος». Το ίδιο το κράτος είναι βαθιά εδραιωμένο και αυτή η δομή στέκεται όρθια με όλη της την ιδεολογία, τους θεσμούς και τη νοοτροπία της. Οποιος καταλαμβάνει την εξουσία ύστερα από λίγο γίνεται ο ίδιος βαθιά εξουσία. Αν δεν ήταν έτσι, είναι δυνατόν το Σύνταγμα του 1982 να είναι ακόμα ζωντανό με το αρχικό του κείμενο, τη φιλοσοφία και τους θεσμούς που τροφοδοτούσαν αυτή τη βαθιά δομή;
Είναι δυνατόν να εξισορροπήσεις και να ελέγξεις την εξουσία με μια τέτοια νοοτροπία; Δεν είναι δυνατόν να αποτραπεί ο αυταρχισμός χωρίς να μοιραζόμαστε την κυριαρχία με το κοινό με μια συμμετοχική προσέγγιση.
Δυστυχώς, αυτό το ζήτημα δεν γίνεται αντιληπτό ως ένα ζήτημα δημοκρατίας, αλλά ως ένα πρόβλημα, επειδή το απαιτούν μόνο οι Κούρδοι, και πιστεύουν ότι η απαίτηση για περισσότερη δημοκρατία θα προκαλέσει διαμελισμό της χώρας. Ωστόσο, αυτό το θέμα αφορά κυριολεκτικά τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Η τουρκική πολιτική, η ακαδημαϊκή κοινότητα και η κοινωνία των πολιτών δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει πόσο ζωτικής σημασίας είναι το ζήτημα της αποκέντρωσης της εξουσίας για μια πλουραλιστική και συμμετοχική δημοκρατία.
Θα μπορέσει η κοινωνία να ανασυγκροτηθεί από μόνη της και να αναδείξει τους ανθρώπους και τις οργανώσεις που θα εξασφαλίσουν τη συμφιλίωση και τη συνεργασία; Εάν δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, θα συνεχίσουμε να βλάπτουμε ο ένας τον άλλον σε ένα αυταρχικό καθεστώς με τάση προς τον φασισμό και δεν θα μπορέσουμε να επιτύχουμε πολιτική ενότητα και κοινωνική ειρήνη.