Εντονος προβληματισμός επικρατεί στην Αθήνα μετά τη νέα αιφνιδιαστική κίνηση της Αγκυρας στην Αν. Μεσόγειο και την υπογραφή ακόμα ενός μνημονίου (τρίτου) μεταξύ της Τουρκίας και της προσωρινής κυβέρνησης της Τρίπολης, με το οποίο η δεύτερη επιτρέπει τη διεξαγωγή ερευνών και γεωτρήσεων στη «δική» της θαλάσσια περιοχή, με βάση το αυθαίρετο και παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στις δύο χώρες.
Από τον Νικ. Σταυρουλάκι
Η απόσυρση της τροπολογίας Μενέντεζ από το κείμενο του νομοσχεδίου για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ του 2023 (NDAA – National Defense Authorization Act) δεν ανησυχεί τόσο την Αθήνα όσο οι συνέπειες από τη νέα τουρκολιβυκή εξέλιξη. Η τροπολογία Μενέντεζ, η οποία θέτει όρους όσον αφορά το πρόγραμμα αναβάθμισης ή και πώλησης αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία, δεν καθιστά άμεσα δυνατή την ικανοποίηση του τουρκικού αιτήματος. «Θα πάρει χρόνο» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Οικονόμου και, επομένως, η Αθήνα δεν σπεύδει να απογοητευτεί… Ας πανηγυρίζει ο τουρκικός Τύπος για την τροπή των πραμάτων. «Η τροπολογία είναι μόνον ένα από τα εργαλεία στη διαδικασία προώθησης των συμφερόντων των ΗΠΑ στην Αν. Μεσόγειο» δήλωσε ο ίδιος ο γερουσιαστής Μενέντεζ.
Προβληματισμός
Το νέο, όμως, τουρκολιβυκό μνημόνιο παράγει άμεσα αποτελέσματα. Ολοι στην ελληνική κυβέρνηση καταλαβαίνουν πως το νέο αυθαίρετο βήμα της Αγκυρας οριοθετεί περαιτέρω την περικύκλωση της Ελλάδας. Η αναζήτηση ενεργειακών πηγών και οι δήθεν έρευνες εκ μέρους της Τουρκίας στο μαλακό υπογάστριο της Ελλάδας, νοτιοδυτικά της Κρήτης, είναι μόνον πρόσχημα. Και ο προβληματισμός έγκειται στο γεγονός οτι μετά και τις πρώτες διπλωματικές κινήσεις, που ακολούθησαν χρονικά την αναγγελία του νέου τουρκολιβυκού μνημονίου, ο διπλωματικός απολογισμός δεν είναι απολύτως ικανοποιητικός.
Ο Ν. Δένδιας επισκέφτηκε αμέσως, ως όφειλε, τις δύο χώρες της περιοχής που εμπλέκονται γεωγραφικά στα τουρκολιβυκά μνημόνια, την Αίγυπτο και τη Μάλτα (9/10 και 10/10), αλλά δεν απέσπασε ηχηρές αποδοκιμασίες ως προς την τουρκική κίνηση. Η Αθήνα εξασφάλισε, επίσης, καταδικαστικές τοποθετήσεις από διάφορες πρωτεύουσες. Την επομένη της υπογραφής του τουρκολιβυκού μνημονίου στην Τρίπολη ο Ν. Δένδιας επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, αιτούμενος να συνομιλήσουν κατ´ ιδίαν στο Κάιρο, επίσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή (9/10), ενώ δέχθηκε στο γραφείο του και τον Αμερικανό πρέσβη Τζωρτζ Τσούνη. Μετά την επιστροφή του Ν. Δένδια από τις δύο πρωτεύουσες, ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης συγκάλεσε την Τετάρτη (12/10) συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ στο Μέγαρο Μαξίμου. Το μεσημέρι, μόλις τελείωσε η συνεδρίαση, γύρω στη 1.30 μ.μ., ο Αμερικανός πρέσβης πέρασε το κατώφλι της τουρκικής πρεσβείας, που βρίσκεται στην οδό Βας. Γεωργίου Β’, λίγο πιο κάτω από το Μέγαρο Μαξίμου. Χρονική σύμπτωση, ίσως…
Η φιλοξενία προς τον Ελληνα υπουργό στις δύο πρωτεύουσες θερμή, γεγονός, ωστόσο, όχι ικανό να ανακόψει την τουρκική επέκταση. Το Κάιρο ήταν περισσότερο θετικό ως προς τις ελληνικές θέσεις, αλλά η Βαλέτα παρέμεινε σιωπηρή, έως αρνητική. Να σημειωθεί οτι ο Μελιταίος ΥΠΕΞ Ιαν Μπροκ βρέθηκε το Σαββατοκύριακο (8-9/10) στην Αθήνα και ο Ν. Δένδιας ευγενώς προσέφερε φιλοξενία στο υπουργικό αεροσκάφος, προκειμένου να συνταξιδεύσουν στη Μάλτα. Στη διπλωματία η ευγένεια δεν ανταποδίδεται με αλλαγή πλεύσης.
Η διαφθορά που διατρέχει το σύστημα εξουσίας στη Μάλτα έχει επιτρέψει στην Τουρκία να εξαγοράζει συνειδήσεις, διασφαλίζοντας τα συμφέροντά της στην περιοχή. Για τον σκοπό αυτόν έχει φροντίσει να διατηρεί ισχυρή διπλωματική παρουσία το νησί. Η τουρκική διπλωματική αποστολή στην πρωτεύουσα είναι υπερδιπλάσια της αντίστοιχης ελληνικής. Η ελληνική πρεσβεία στη Βαλέτα αριθμεί μόλις έξι άτομα προσωπικό, έναντι 15-20 της τουρκικής.
Επαφές Δένδια
Στην πρωτεύουσα της Μάλτας ο Ν. Δένδιας εξέφρασε ενώπιον του ομολόγου του Ιαν Μπροκ στις σύντομες κοινές δηλώσεις (μετά την κατʼ ιδίαν συνάντηση και τις διευρυμένες συνομιλίες) την ικανοποίησή του για την απόφαση της Ε.Ε. και πολλών άλλων χωρών να αποκηρύξουν την πρόσφατη υπογραφή του «μνημονίου», αναφέροντας ονομαστικά τις χώρες που αντέδρασαν: Κύπρο, Ην. Πολιτείες, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Αίγυπτο. Η Μάλτα δεν υπήρχε ανάμεσα σε αυτές. Διπλωματική πηγή χαρακτήριζε τη στάση της Βαλέτας παρόμοια με αυτήν της Ρώμης. Ο υπουργός Εξωτερικών είχε μαζί του και παρουσίασε στους συνομιλητές του στη Μάλτα χάρτες που αποδεικνύουν το παράλογο του τουρκολιβυκού μνημονίου, που υπεγράφη το 2019, το οποίο συνιστά σαφέστατη παραβίαση θεμελιωδών κανόνων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (ΔΔΘ), καθώς αγνοεί την επήρεια μεγάλων ελληνικών νησιών στη θάλασσα, μεταξύ των οποίων και της Κρήτης. Εισέπραξε «κατανόηση», αλλά μέχρι εκεί.
Ωρολογιακή βόμβα στην ανατολική Μεσόγειο
Στη συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ διαπιστώθηκε με επιχειρήματα η νέα κατάσταση. Διαπιστώθηκε, επίσης, οτι ούτε οι αποδοκιμασίες της Ε.Ε. και μεμονωμένων χωρών πτοούν τον Ερντογάν ως προς τα σχέδιά του για την Αν. Μεσόγειο και, επομένως, πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα ασφάλειας. Ουσιαστικά, με τρεις κινήσεις στην Αν. Μεσόγειο (όσα και τα παράνομα τουρκολιβυκά μνημόνια) η Τουρκία έχει μπλοκάρει την ευρύτερη ανατολική περιοχή της Μεσογείου, μην αφήνοντας χώρο στην Ελλάδα να… αναπνεύσει. Παράλληλα, οι εξελίξεις στη Λιβύη δεν επιτρέπουν κλίμα αισιοδοξίας για αλλαγή στάσης της Τρίπολης απέναντι στην Ελλάδα.
Η ελληνική πλευρά καταδίκασε τις δηλώσεις του επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης Αμπντουλχαμιντ Ντμπεϊμπά, ο οποίος μετά την υπογραφή του «μνημονίου» δήλωσε οτι «η Λιβύη θα πραγματοποιήσει έρευνες στη βάση του τουρκολιβυκού μνημονίου» και ότι η χώρα του δεν θα παραχωρήσει «δικαιώματα της Λιβύης». Δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στη «διαφορά» που έχει η Λιβύη με την Ελλάδα όσον αφορά τον καθορισμό της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. «Ατυχείς» οι δηλώσεις, ανέφερε διπλωματική πηγή, αλλά αυτές είναι, και αποτυπώνουν το ευρύτερο κλίμα. Η δύσκολη εξίσωση της Λιβύης είναι ο διαρκής εφιάλτης για τον Νίκο Δένδια και το διπλωματικό επιτελείο του. Τα δύσκολα βρίσκονται μπροστά και οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε πλήρη και επικίνδυνη κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας.