Ο Αλί Καλτσίκ κάνει τον συνηθισμένο του περίπατο και αγναντεύει, με μία κάποια περηφάνια, την απέραντη, γαλάζια λίμνη Βαν. «Το ένα πέμπτο των καλαμιών της Τουρκίας βρίσκεται εδώ, στην περιοχή αυτή. Οι καλαμιές είναι μια φυσική μονάδα επεξεργασίας λυμάτων στις ακτές, εξ ου και θεωρούνται ο προστάτης της λίμνης Βαν», λέει. Ωστόσο, όπως σημειώνει Καλτσίκ, πρόεδρος μίας οργάνωσης που δραστηριοποιείται υπέρ της προστασίας της λίμνης Βαν και του κλίματος στην περιοχή, η λίμνη έχει ήδη χάσει μεγάλο μέρος των καλαμιών τα τελευταία χρόνια λόγω της τουριστικής ανάπτυξης, της κλιματικής αλλαγής, του καύσωνα και της ξηρασίας.
Τον Ιούλιο, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η μεγαλύτερη λίμνη στην Τουρκία έχασε δύο τετραγωνικά χιλιόμετρα επιφάνειας. Μένει τώρα να φανεί το κατά πόσον η κατάσταση αυτή είναι απλά προσωρινή. Για τους ντόπιους η λίμνη Βαν στα ανατολικά της χώρας δεν λογίζεται απλώς ως «λίμνη», αλλά ως… θάλασσα, καθώς η έκτασή της είναι περίπου 3.700 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η στάθμη του νερού της εξαρτάται κυρίως από τις βροχοπτώσεις.
Σύμφωνα με τις νεότερες πληροφορίες από το Κρατικό Γραφείο Μετεωρολογίας του τουρκικού υπουργείου Περιβάλλοντος, Πόλεων και Προστασίας του Κλίματος, πολλές περιοχές της Τουρκίας υποφέρουν από την ξηρασία από τον Αύγουστο του 2020. Οι περιοχές της Ανατολίας, καθώς και η ανατολική Μεσόγειος, έχουν πληγεί ιδιαίτερα από αυτήν, ενώ η κατάσταση είναι χειρότερη στα νοτιοανατολικά της χώρας. Η περιοχή αυτή είναι εντελώς μαύρη στο χάρτη του υπουργείου – το μαύρο είναι η υψηλότερη κατάταξη στην κλίμακα της ξηρασίας.
Η σημασία της προστασίας των υδάτινων πόρων
Για τον καθηγητή Φαρούκ Αλεντίνογλου από το Πανεπιστήμιο Βαν, οι υπάρχοντες υδάτινοι πόροι θα πρέπει να προστατεύονται, κάτι που όμως δεν συμβαίνει: Όλο και πιο συχνά, οι αγρότες της περιοχής γύρω από τη λίμνη βασίζονται στις υπόγειες υδάτινες πηγές για να τροφοδοτήσουν τα χωράφια και να ποτίσουν τα ζωντανά τους εξαιτίας της λειψυδρίας. Και ο καθηγητής Αλεντίνογλου προειδοποιεί: «Ήδη καταναλώνουμε τα αποθέματα έκτακτης ανάγκης του μέλλοντος».
Η μείωση των βροχοπτώσεων καθιστά την κατάσταση ακόμη πιο επικίνδυνη, τονίζει ο επιστήμονας. Το χιόνι του χειμώνα έχει μετατραπεί σε βροχή, ενώ οι ανοιξιάτικες βροχές συχνά απουσιάζουν εντελώς. Ωστόσο, το νερό είναι απαραίτητο για μια περιοχή που βασίζεται κυρίως στη γεωργία, την αλιεία και τον τουρισμό. Η επαρχία Βαν είναι ήδη μια από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας. Μεταξύ των 81 πόλεων της Τουρκίας, η κατάταξη για το 2020 την τοποθέτησε στην τρίτη χειρότερη θέση όσον αφορά το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι η λίμνη Βαν θα μπορούσε να αποτελέσει όαση όχι μόνο για την περιοχή, αλλά και για τις γειτονικές χώρες, Ιράν και Ιράκ.
Ο Αλί Καλτσίκ απαιτεί να σταματήσει η τουριστική ανάπτυξη, η οποία προσελκύει στη Βαν πολλούς επισκέπτες από το Ιράν κάθε χρόνο. Επισημαίνει επίσης ότι το σύστημα αποχέτευσης δεν θα πρέπει να καταλήγει στη λίμνη. Κάθε μέρα, περισσότερα από 457.000 κυβικά μέτρα λυμάτων καταλήγουν στη λίμνη, αναφέρει αγανακτισμένος. Τα ποτάμια που ρέουν μέσα από τις κατοικημένες περιοχές είναι επίσης μολυσμένα. Αν αυτό συνεχιστεί, μαζί με την ξηρασία, η λίμνη Βαν θα καταλήξει να είναι ένας λασπότοπος, λέει.