Σοβαρά ερωτήματα προκύπτουν από τις ελλιπείς απαντήσεις των ελληνικών Αρχών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με το εάν η υπόθεση της κατάσχεσης του ρωσικού δεξαμενόπλοιου που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο από την Ελλάδα συνιστά παραβίαση των ευρωπαϊκών κανόνων, όπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η ιστοσελίδα Euractiv.
Η εν λόγω κατάσχεση αποτέλεσε και την αιτία για την οποία οι ναυτικές δυνάμεις των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν(IRGC) κατέλαβαν στις 27 Μαΐου του 2022 δύο ελληνικά πετρελαιοφόρα στον Περσικό Κόλπο λόγω παραβιάσεων που διαπράχθηκαν, σύμφωνα με την ανακοίνωση τους.
Ωστόσο, το ερώτημα που τόσο η Αθήνα όσο και οι Βρυξέλλες αποφεύγουν να απαντήσουν είναι εάν η κατάσχεση του ρωσικού δεξαμενόπλοιου παραβίασε την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Συγκεκριμένα, το Ιράν και το P5+1 (τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών—Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ηνωμένες Πολιτείες— και η Γερμανία) μαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν τον Ιούλιο του 2015 την πολυαναμενόμενη συμφωνία για το Πυρηνικό Πρόγραμμα του Ιράν (JCPOA).
Όμως, τον Μάιο του 2018, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν από το JCPOA καθώς ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύτηκε ότι θα διαπραγματευόταν μια καλύτερη συμφωνία.
Το Νοέμβριο του 2018, οι ΗΠΑ επανέφεραν επισήμως όλες τις κυρώσεις κατά του Ιράν που είχαν άρει πριν από την αποχώρηση των ΗΠΑ από το JCPOA.
Τον Απρίλιο του 2019, οι ΗΠΑ απείλησαν να επιβάλουν κυρώσεις σε χώρες που συνεχίζουν να αγοράζουν πετρέλαιο από το Ιράν μετά τη λήξη της αρχικής εξάμηνης απαλλαγής που ανακοινώθηκε το Νοέμβριο.
Η αποχώρηση των ΗΠΑ και η επιβολή εκ νέου κυρώσεων προκάλεσαν την έντονη δυσαρέσκεια των Βρυξελλών, η οποία αμέσως έλαβε νομοθετική πρωτοβουλία – κανονισμός 2271/96 του Συμβουλίου που αφορά στην προστασία από τις συνέπειες της εξωεδαφικής εφαρμογής ορισμένων νόμων που θεσπίστηκαν από μια τρίτη χώρα, όπως τροποποιήθηκε με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό της Κομισιόν 2018/1100.
Με λίγα λόγια, η Κομισιόν θέλησε να προστατέψει τις εταιρείες της ΕΕ που κάνουν νόμιμες συναλλαγές με το Ιράν από τις επιπτώσεις των εξωεδαφικών κυρώσεων των ΗΠΑ και οι χώρες της ΕΕ δεν πρέπει να ακολουθούν τις κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Τεχεράνης καθώς η Ευρώπη παρέμεινε στη συμφωνία με το Ιράν.
Πώς συνδέεται με την ελληνική υπόθεση
Η υπόθεση της κατάσχεσης του ρωσικού πλοίου και του ιρανικού πετρελαίου φαίνεται να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον παραπάνω κανονισμό του Συμβουλίου.
Τα πλοία Delta Poseidon της εταιρείας Delta Tankers του Διαμαντή Διαμαντίδη και το Prudent Warriorτης εταιρείας Polembros Shipping Limited, συμφερόντων του Σπύρου Πολέμη, ρυμουλκήθηκαν σε ιρανικό λιμάνι, ως αντίποινα για την δέσμευση των ρωσικών συμφερόντων δεξαμενόπλοιο Pegas που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο από τις ελληνικές αρχές.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το υπό ρωσική σημαία πλοίο Pegas που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο και έπλεε στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, παρουσίασε βλάβη και με τη βοήθεια ρυμουλκού κατευθυνόταν προς την Πελοπόννησο.
Για να προστατευθεί από τη θαλασσοταραχή που συνάντησε κοντά στην Κάρυστο της νήσου Εύβοιας προσέγγισε στις 14 Απριλίου το λιμάνι, όπου οι Λιμενικές Αρχές το δέσμευσαν με εντολή της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.
Η δέσμευση έγινε με την αιτιολογία ότι ανήκε στη ρωσική Promsvyazbank, που υπόκειται σε κυρώσεις από την ΕΕ.
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Αρχής εισαγγελέα Χαράλαμπο Βουρλιώτη, με τον οποίο συνομίλησε η EURACTIV Ελλάδας, τρεις μέρες μετά το πλοίο αποδεσμεύτηκε από την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες καθώς ελέγχθηκε ότι το πλοίο Pegas είχε μεταβιβαστεί στη Transmorflot από τις 17 Μαρτίου, μια εταιρεία που δεν ήταν στην λίστα κυρώσεων της ΕΕ.
Όμως ήδη στις 20 Απριλίου, άγνωστο πώς το έμαθε, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ζήτησε τη δέσμευση του φορτίου του Pegas, με την αιτιολογία ότι τα έσοδα από την πώληση θα χρηματοδοτούσαν την τρομοκρατία, στη βάση της διμερούς δικαστικής συνδρομής Ελλάδας-ΗΠΑ.
Το δικαστήριο της Χαλκίδας, όπου υπάγεται η Κάρυστος, αποδέχτηκε το αίτημα των ΗΠΑ και ο αρμόδιος δικαστής ενέκρινε την μετάγγιση του πετρελαίου από το πλοίο Pegas σε δυο πλοία αμερικανικών συμφερόντων.
Σύμφωνα με πληροφορίες της EURACTIV Ελλάδας, παρόλο που υπήρξαν αντιδράσεις από νομικούς και διπλωματικούς κύκλους για την κατάσχεση του ιρανικού πετρελαίου από το ρωσικό πλοίο και τη μεταφόρτωση του σε άλλα πλοία, η διαδικασία προχώρησε κανονικά.
Σε ερώτηση της EURACTIV Ελλάδας για το αν υπήρξε παραβίαση στον κανονισμό 2271/96 του Συμβουλίου, αξιωματούχος του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κατέστησε σαφές ότι το Λιμενικό Σώμα εκτελεί εντολές και εφαρμόζει δικαστικές αποφάσεις στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
«Δεν εμπλέκεται σε δικαστικές αποφάσεις, απλά τις εκτελεί», τόνισε.
Το Ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Υπουργείο Εξωτερικών, δεν απάντησαν στις ερωτήσεις της EURACTIV, μέχρι την ώρα της δημοσίευσης αυτού του άρθρου.
Η Κομισιόν «δεν έχει πληροφορίες»
Το EURACTIV απευθύνθηκε επίσης και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, χωρίς όμως να λάβει ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με το εάν η Αθήνα παραβίασε τον ευρωπαϊκό κανονισμό.
«Εξετάσαμε λεπτομερώς και φοβάμαι ότι δεδομένου του επιπέδου πληροφοριών που έχουμε αυτή τη στιγμή, δεν έχουμε κάποιο συγκεκριμένο σχόλιο να κάνουμε. Αν αλλάξει αυτό, θα σας ενημερώσουμε», τόνισε Εκπρόσωπος της Κομισιόν.
«Σας προτείνω επίσης να επικοινωνήσετε με τις αρμόδιες ελληνικές αρχές», πρόσθεσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Πάντως πηγή κοντά στο θέμα που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της ξεκαθάρισε ότι καμία διμερής δικαστική συμφωνία δεν μπορεί να υπερισχύσει του κοινοτικού δικαίου.