Ο Ταγίπ Ερντογάν μπροστά στις κάμερες, στάθηκε αλληλέγγυος με τον Ουκρανό ομόλογό του. Ωστόσο, δεν είναι το ταξίδι του στην Ουκρανία που είναι το κλειδί, αλλά τι θα συμβεί πίσω από τις κλειστές πόρτες όταν συνομιλήσει με τον Ρώσο πρόεδρο. Αν η Ρωσία πειστεί και του δώσει το «πράσινο φως».
Σε ρόλο «μεγάλου διαπραγματευτή» έθεσε εαυτόν ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επισκεπτόμενος την περασμένη Πέμπτη την Ουκρανία. Αλλά, δυστυχώς για εκείνον τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περίμενε.
Το Κίεβο φαίνεται πως δεν έκλεισε αλλά και ούτε άνοιξε την «πόρτα» στην τουρκική προσπάθεια διαμεσολάβησης για τη μείωση της έντασης μεταξύ Ουκρανίας-Ρωσίας.
Στόχος και πρόταση του Ταγίπ Ερντογάν στον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντμίρ Ζελένσκι ήταν η άμεση σύγκλιση συνόδου κορυφής στην Κωνσταντινούπολη, αντίστοιχη με αυτή των δύο συνόδων ΕΕ-Ουκρανίας-Ρωσίας στο Μίνσκ (Μίνσκ-1 και Μίνσκ-2).
Επίσημες δηλώσεις στον Τύπο, δεν έγιναν. Ούτε επιτράπηκε η είσοδός του στο προεδρικό μέγαρο της Ουκρανίας. Γεγονός που δείχνει τη σοβαρότητα της έντασης, αλλά και τη κρισιμότητα της επίσκεψης Τ. Ερντογάν.
Δημόσια ο Τούρκος Πρόεδρος έμεινε στο να αρέσκεται λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι η Τουρκία προστατεύει τους τουρκόφωνους Τατάρους της Κριμαίας, αναφέροντας κατ΄ επανάληψη τα χρήματα που έχει δώσει η Τουρκία για την αναστήλωση και τη δημιουργία νέων τεμενών και τα έργα δημιουργίας εστιών για αυτούς.
Κατά τα άλλα, στο προσκήνιο, υπογράφηκαν συμφωνίες που είχαν προαναγγελθεί μήνες τώρα, μεταξύ αυτών τη συμπαραγωγή των τουρκικών UAV Bayraktar-2 στην Ουκρανία. Οι συμφωνίες αυτές ενισχύουν τις ήδη καλές οικονομικές σχέσεις Ουκρανίας-Τουρκίας με τον όγκο του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών να φτάνει τα 7,5 δισεκατομμύρια δολάρια (6,6 δισεκατομμύρια ευρώ) το 2021.
Θα τα καταφέρει ο Τ. Ερντογάν;
Στην ουσία τώρα: Θα μπορούσαν οι διπλωματικές προσπάθειες του Ερντογάν να αποτρέψουν την κρίση; Να εμποδίσει πιθανά μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία; Εξαιρετικά δύσκολο. Έτσι κι αλλιώς οι ελπίδες για διπλωματική επιτυχία της προσπάθειας της τουρκικής διπλωματίας ήταν από την αρχή λίγες.
Αντικειμενικά, είναι δύσκολο για την Άγκυρα να ενεργήσει ως δίκαιος μεσολαβητής, επειδή η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και έχει ήδη de facto και de jure θέση, επίσημη πολιτική, αυτή του ΝΑΤΟ.
Επιπλέον, γνωρίζουμε μέχρι τώρα, ότι η Μόσχα έχει αγνοήσει όλες τις προτάσεις διαμεσολάβησης της Άγκυρας μέχρι σήμερα και δεν ζήτησε ποτέ από την Τουρκία να διαπραγματευτεί για αυτήν. Είναι ένα στοίχημα και ένας αγώνας χειροπάλης, μεταξύ της μεγάλης δύναμης Ρωσίας και της αντίπαλης μεγάλης δύναμης, των ΗΠΑ. Όποιος υποχωρήσει θα χάσει. Σε συμμαχίες, φιλίες και κυρίως σε ισχύ.
Μέσα στην αυλή της, η Ρωσία δεν θα άφηνε κανέναν -και ειδικά την Τουρκία- να αυξήσει την επιρροή της. Η «φιλία» έχει και αυτή τα όριά της. Αυτό έχει φανεί και από τις έντονες διαφωνίες για τη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο Καραμπάχ αλλά και την Κριμαία.
Ιδιαίτερα μετά τη δήλωση υποστήριξης της Τουρκίας στην Ουκρανία μέσω της οποίας προειδοποίησε τη Ρωσία να μην «τολμήσει εισβολή», όποιες αμφιβολίες στη ρωσική διπλωματία για το «διπλό παιχνίδι» Ερντογάν, διαλύθηκαν, με τον Σεργκέι Λαβρόφ να τονίζει με αυστηρό τόνο ότι η Τουρκία υποστηρίζει υπερβολικά το Κίεβο, καλώντας την Άγκυρα να επανεκτιμήσει την εξωτερική της πολιτική. Φράσεις που είχε επαναλάβει μερικές εβδομάδες πριν και ο Ρώσος Πρόεδρος.
Είναι απόλυτα ξεκάθαρο, ότι οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας είναι περίπλοκες.
Η τουρκική οικονομία έρμαιο της Ρωσίας
Από την άλλη, οι δύο χώρες διατηρούν καλές οικονομικές σχέσεις και η Τουρκία εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το ρωσικό αέριο. Η Τουρκία εισάγει σχεδόν όλη την ενέργειά της από το εξωτερικό. Από την ετήσια κατανάλωση των 48,1 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων (1,7 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια), η Τουρκία αγοράζει 33,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα από τη Μόσχα.
Την περασμένη εβδομάδα, ο βαθμός στον οποίο η Τουρκία εξαρτάται από την εισαγόμενη ενέργεια έγινε ολοφάνερος όταν ένα τεχνικό πρόβλημα ανάγκασε το Ιράν να σταματήσει τις παραδόσεις καυσίμων. Το αποτέλεσμα: Η τουρκική βιομηχανική παραγωγή έπεσε στο 9,8% (!).
Αυτός τελικά είναι ο λόγος για τον οποίο φαίνεται ότι ο Τ. Ερντογάν αγωνιά: Οι οικονομικές επιπτώσεις μιας σύγκρουσης, ακόμη και αν είναι περιορισμένης κλίμακας μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας.
Αν ξεσπάσουν στρατιωτικές εμπλοκές και η κρίση κλιμακωθεί, η Ρωσία αναμένεται πως σε μια πρώτη κίνηση αντιποίνων, θα κλείσει το φυσικό αέριο προς Δυσμάς και οι τιμές θα εκτοξευθούν στα ύψη. Τότε είναι μονόδρομος για την Τουρκία να στραφεί στο ακριβότερο υγροποιημένο αέριο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ήδη ασθμαίνουσα οικονομία και κοινωνία. Και φυσικά για την ηγεσία του Τούρκου Προέδρου που ήδη κλονίζεται.
Αλλά δεν είναι μόνο η ενέργεια που κάνει την Τουρκία τόσο εξαρτημένη από τη Ρωσία, αλλά και η τουριστική βιομηχανία της η οποία υποδέχεται εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες, συν το γεγονός ότι η Ρωσία είναι επίσης η βασικότερη αγορά πωλήσεων για τα τουρκικά γεωργικά προϊόντα.
Όμως στη γεωπολιτική τα χρήματα είναι απλά το μέσο. Η στρατηγική έχει πάντα τον πρώτο λόγο. Και σε αυτό, οι σχέσεις Άγκυρας-Μόσχας είναι ασύγκριτα ισχυρότερες από αυτές της Τουρκίας με την Ουκρανία. Γι’ αυτό και η Άγκυρα προσπαθεί απεγνωσμένα να εμποδίσει οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση της κρίσης.
Η ήδη ταλαιπωρημένη οικονομία της χώρας θα μπορούσε να καταρρεύσει και να στείλει στα τάρταρα τα σχέδια διάσωσης του Τούρκου Προέδρου, που είναι η προσέλκυση μαζικών και μεγάλων σε όγκο ξένων επενδύσεων με την προσφορά χαμηλών επιτοκίων.
Ο Τ. Ερντογάν μπροστά στις κάμερες, στάθηκε αλληλέγγυος με τον Ουκρανό ομόλογό του. Ωστόσο, δεν είναι το ταξίδι του στην Ουκρανία που είναι το κλειδί, αλλά τι θα συμβεί πίσω από τις κλειστές πόρτες του «Λευκού Παλατιού» στην Άγκυρα, όταν συνομιλήσει με τον Ρώσο πρόεδρο. Δηλαδή, αν ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι τελικά διατεθειμένος (και κυρίως πεισμένος) να δώσει στην Τουρκία την ευκαιρία να μεσολαβήσει. Και το κυριότερο: Αν ναι, με ποιο τίμημα;