Αρμενία 2020, όπως Σερβία 1999;

Αρμενία 2020, όπως Σερβία 1999;

Η συμφωνία της 9ης Νοεμβρίου 2020, για την κατάπαυση του πυρός στον πόλεμο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, είχε έναν μεγάλο ηττημένο, την Αρμενία, και νικητή το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και την Τουρκία.

Η Ρωσία κράτησε για τον εαυτό της το ρόλο του επιδιαιτητή, του διαμεσολαβητή και του ειρηνοποιού. Άλλωστε ο Καύκασος είναι ζωτικής σημασίας χώρος για τη Μόσχα και τα στρατηγικά της συμφέροντα στη Μέση Ανατολή.

Φαίνεται πως η Ρωσία έχει προκρίνει μια ειδική συνεργασία με την Τουρκία σε διάφορα μέτωπα (Συρία, Ναγκόρνο Καραμπάχ, ακόμη και στη Λιβύη), παρά τις παραδοσιακά εχθρικές σχέσεις των δύο χωρών.

Η Μόσχα θεωρεί πως η Άγκυρα, καθώς απομακρύνεται από την Ε.Ε. και τη Δύση, δημιουργεί συνεχώς προβλήματα στο Δυτικό μπλοκ π.χ. Ανατολική Μεσόγειος, Λιβύη κ.ά. και αυτό είναι ευπρόσδεκτο για τα ρωσικά γεωπολιτικά συμφέροντα. Μπορεί να ανεχθεί λοιπόν ακόμη και το κόστος του να θυσιάσει ή να εγκαταλείψει κάποια επιμέρους «πιόνια» της, όπως π.χ. η Αρμενία, προκειμένου η «Μεγάλη Εικόνα», δηλαδή η αποδυνάμωση της Δύσης, να προχωρά και να έχει απτά αποτελέσματα σε χώρους ρωσικού ενδιαφέροντος, όπως η Μέση Ανατολή.

Γιατί ηττήθηκε η Αρμενία;

Είναι αλήθεια ότι η Αρμενία έχασε τον πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, κυρίως λόγω της πολύ κακής αξιολόγησης των πληροφοριών, των λαθών στην εξωτερική της πολιτική, επειδή περίμενε πιο συγκεκριμένη βοήθεια από τους συμμάχους της (Ρωσίας) και λόγω της υπεροχής του Αζερμπαϊτζάν στον αέρα, που οφειλόταν και στα τουρκικά drones.

Αρμενία 2020, όπως Σερβία 1999;

 

Η ειρηνευτική συμφωνία, η οποία τελικά υπεγράφη στις 9 Νοεμβρίου και από τις δύο πλευρές (Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν), με την εγγύηση του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, έδειξε ποιο είναι το ενδιαφέρον της Μόσχας.

Οι Αρμένιοι, πολεμώντας ουσιαστικά μόνοι τους, εναντίον της στρατιωτικής υπεροχής του Αζερμπαϊτζάν, ηττήθηκαν στο πεδίο και τελικά περίμεναν να εμφανιστούν οι παγκόσμιοι γεωπολιτικοί παίκτες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ώστε να τερματιστεί ο πόλεμος.

Τα κέρδη του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας

Αν και η συμφωνία της 9ης Νοεμβρίου δεν αναφέρει επίσημα την Τουρκία ως «ειρηνευτική δύναμη», εντούτοις η Άγκυρα προσπαθεί να επιβληθεί ως ισότιμος εγγυητής ειρήνης με τη Μόσχα, ενισχύοντας έτσι την επιρροή της στον Καύκασο.

Ταυτόχρονα το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα την αποστολή ενός ειρηνευτικού σώματος, το οποίο πιθανότατα θα αναπτυχθεί μαζί με τις ρωσικές δυνάμεις στο Κοινό Παρατηρητήριο έξω από το έδαφος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στα πρόσφατα ανακτηθέντα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.

Αποδεχόμενο τους προσφερόμενους όρους το Αζερμπαϊτζάν φρόντισε να μην θέσει σε κίνδυνο τα ρωσικά συμφέροντα στον Καύκασο.

Έτσι, η Ειρηνευτική Συμφωνία έδωσε πίσω στο Μπακού όλα τα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν που είχαν καταλάβει οι Αρμένιοι στον πόλεμο του 1992-1994, εκτός από ένα σημαντικό μέρος του εδάφους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τον «διάδρομο του Λατσίν», αλλά και το δικαίωμα να κατασκευάσει έναν διάδρομο, μέσω της νότιας Αρμενίας, που θα το συνδέει με την αυτόνομη περιοχή του Ναχιτσεβάν.

Αν και ο πρόεδρος Πούτιν τόνισε επίσης ότι το οριστικό καθεστώς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν έχει επιλυθεί, η διαπραγματευτική θέση του Αζερμπαϊτζάν είναι πλέον αρκετά ισχυρότερη.

Αρμενία 2020, όπως Σερβία 1999;

Η όλη κατάσταση θυμίζει αρκετά το τέλος του πολέμου στη Σερβία το 1999, όταν τα μηνύματα από τη Μόσχα είχαν τον ίδιο τόνο και όταν τα ρωσικά στρατεύματα τοποθετήθηκαν πρώτα γύρω από το αεροδρόμιο Σλάτινα για δήθεν προστασία των Σέρβων του Κοσόβου.

Ωστόσο τα ρωσικά στρατεύματα αποσύρθηκαν από το Κόσοβο σε λιγότερο από τρία χρόνια, εγκαταλείποντας τους Σέρβους στη μοίρα τους.

Όπως δείχνουν πράγματα, το τελικό καθεστώς του Ναγκόρνο-Καραμπάχ θα επιλυθεί όχι άμεσα, αλλά τις επόμενες δεκαετίες για να υπάρχει πάντα εξάρτηση από έναν εξωτερικό παράγοντα, εν προκειμένω τη Ρωσία.

Η πολυπλοκότητα των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας παραμένει και ο νότιος Καύκασος αντιπροσωπεύει ένα μόνο τμήμα από το ευρύτερο πλαίσιο τους.

Παρά τα συχνά συγκρουόμενα συμφέροντα τους, Μόσχα και Άγκυρα συνεργάστηκαν για να αποτρέψουν την επιρροή τρίτων χωρών στον Καύκασο, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία, οι οποίες, μέσω της Ομάδας του Μινσκ του ΟΑΣΕ, επιδίωξαν να βρουν μια μόνιμη λύση αλλά δεν τα κατάφεραν.

Γιατί δεν ενεργοποιήθηκε το άρθρο 4 του «ρωσικού ΝΑΤΟ»;

Παράλληλα αποδείχθηκε η αναξιοπιστία του CSTO (Οργανισμός της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας), δηλαδή του «ρωσικού ΝΑΤΟ», στον οποίο συμμετέχουν η Ρωσία, η Λευκορωσία, η Αρμενία, το Καζακστάν, το Κιργιζιστάν και το Τατζικιστάν.

Αυτός δεν μπόρεσε να προσφέρει το βασικό του προϊόν στα μέλη του, και εν προκειμένω στην Αρμενία, δηλαδή την συλλογική ασφάλεια.

Αντίθετα ένα από τα έξι μέλη του, η Λευκορωσία, παρείχε το 2018 στο Αζερμπαϊτζάν πυραύλους 300mm για τον αυτοκινούμενο εκτοξευτή πολλαπλών πυραύλων Polonaise.

Εξόπλισε δηλαδή τον βασικό εχθρό ενός από τα ιδρυτικά του μέλη.

Σύμφωνα με το άρθρο 4 της Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας του 1992, ο CSTO είχε την υποχρέωση να αντιληφθεί την επιθετικότητα εναντίον της Αρμενίας ως επιθετικότητα εναντίον όλων των μελών της CSTO.

Αρμενία 2020, όπως Σερβία 1999;

 

Δεν το έπραξε όμως αυτό, με επιλογή της Μόσχας. Όταν ένα αρμενικό αεροπλάνο SU-25 καταρρίφθηκε από ένα τουρκικό F-16, 60 χλμ. μέσα στον αρμενικό εναέριο χώρο, και στις 14 Οκτωβρίου, το Μπακού ανακοίνωσε επίσημα ότι είχε βομβαρδίσει δύο θέσεις πυραύλων μέσα στην Αρμενία, η Μόσχα δεν μπήκε στον κόπο να ενεργοποιήσει το άρθρο 4 περί συλλογικής ασφάλειας της CSTO.

Άφησε την Αρμενία μόνη της.

Τελικά, ο καθένας για τον εαυτό του;

Ακόμη κι όταν ένα ρωσικό ελικόπτερο Mi-24 καταρρίφθηκε πάνω από την αρμενική επικράτεια από αζερικό πύραυλο, σκοτώνοντας δύο Ρώσους πιλότους και τραυματίζοντας έναν τρίτο, η αντίδραση της Μόσχας ήταν πάλι χλιαρή.

Δεν θεωρήθηκε ότι κι αυτό ήταν αρκετό για να ενεργοποιήσει το άρθρο 4 της Συλλογικής Συμφωνίας Ασφαλείας.

Η Μόσχα αποδέχθηκε απλώς τη συγνώμη και την άμεση οικονομική αποζημίωση που προσέφερε το Μπακού και συνέχισε την ίδια στάση στη σύγκρουση, καθώς είχε άλλα, δικά της σχέδια, τα οποία παρέβλεπαν εκείνα της Αρμενίας παρότι ήταν μέλος του «ρωσικού ΝΑΤΟ».

Αποδείχθηκε λοιπόν ότι όλα τα κράτη μέλη της CSTO, πρωτίστως η Ρωσία, έθεσαν τα εθνικά και ακόμη και τα οικονομικά τους συμφέροντα, πάνω από τις υποχρεώσεις συλλογικής άμυνας και άφησαν την Αρμενία κυριολεκτικά μόνη της και να ηττηθεί.

Ο καθένας ήταν απλά για τον εαυτό του.