Η τουρκική κουλτούρα είναι απολύτως συνδεδεμένη με την υπερβολή του θεάματος. Πουθενά καλύτερα δεν διακρίνεις το «ενσωματωμένο θεαματικό» να είναι τόσο λειτουργικό και τόσο αποδεκτό στο σύνολο του.
Το θέαμα στην τουρκική κουλτούρα δημιουργεί ένα διαρκές παρόν μια συνεχή επανάληψη και εμφανίζεται ως ιστορική μνήμη. Θυμηθείτε την κάθοδο του Μπεηζάνη (πρίγκιπα) Δράμαλη στην Ελλάδα, πως έρχεται με 500 καμήλες, με 30.000 μουλάρια, με 10.000 ιππείς και 20.000 τακτικό στρατό. Με επιβλητικότητα και έπαρση, με επίδειξη δύναμης και με δεδομένη νίκη. Το ίδιο συνέβη και με την ναυαρχίδα του Καπουδάν Πασά καρά Αλή που έφερνε το όνομα «Μπουρλότα Σαϊμάζ» (δηλαδή το πλοίο που αψηφά τα πυρπολικά) με 84 κανόνια μέσα στη χλιδή φωτιζόταν τα βράδια από το φεγγάρι σαν απόλυτος κυρίαρχος έξω από την Χίο.
Η τουρκική κουλτούρα πιστεύει πολύ καλά στην παθητικότητα του θεάματος. Όσο πιο δυνατό είναι το θέαμα τόσο θεωρεί η τουρκική κουλτούρα ότι καθηλώνεις τον υπήκοο σου και τον εχθρό σου. Ο Ερντογάν από νέος, είχε μαθητεύσει στον προσκοπισμό της στάθμης του θεάματος. Το θέαμα ήταν ο τζόγος του αέρα, για τους Τούρκους πολιτικούς και εκείνος υπήρξε τζογαδόρος του θεαματικού παιχνιδιού, έτσι εξελέγη και ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Επιπλέον με την αδιάλυτη ναρκισσευόμενη προσωπικότητά του είχε βυθιστεί στα φορμάικα όνειρά του, ήθελε τα παπούτσια του να πατάνε τα κόκκινα χαλιά, να πιάνει πόμολα της πόρτας και εκείνα να είναι από ελεφαντόδοντα. Έφτιαξε το λευκό σαράι τέσσερις φορές μεγαλύτερο από το παλάτι των Βερσαλλιών στη Γαλλία. Ως πρόεδρος είναι φανατικός εικονολάτρης, ζει μέσα στον ίλιγγο της θεαματικής ακροβασίας. Τρέφεται από μουσουλμανικούς αμανέδες, και από τουρκικά σήριαλ πλουμιστά από τη πλαστή δόξα της τουρκικής ιστορίας. Θεωρεί τον εαυτό του πιστό μισθοφόρο του τουρκικού πεπρωμένου, και είναι γεμάτος από φλογερή πίστη και «εκρήξεις» να δει την πατρίδα του να ξαναγίνεται αυτοκρατορία.
Ξέρει να παίζει με τους δυνατούς του πλανήτη, στα μανίκια του έχει κρυφούς άσους για να αιφνιδιάσει τους αντιπάλους του. Σκηνοθετεί γεγονότα, στήνει κλιμακώσεις και αποχρώσεις, κατέχει τη τέχνη της ματσαράγκας. Ο Μιτεράν έλεγε κάποτε ότι πολιτική είναι η τέχνη του συμβόλου και ο Ερντογάν λέει ότι πολιτική είναι η τέχνη να σκέπτεσαι σαν μικρός δεκανέας (δηλαδή με την απόλυτη πίστη) και να λειτουργείς ως διάβολος στις λεπτομέρειες.
Τι κάνει τις τελευταίες μέρες ο Ερντογάν; Εορτασμούς για το ότι μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί, καλώντας μουσουλμάνους στη τελετή από όλο τον πλανήτη θέλοντας έτσι να δείξει ότι οθωμανικός ισλαμισμός και παντουρκισμός πορεύονται μαζί και αποτελούν ισχυρά και υπολογίσιμα κάστρα. Παράλληλα σύμφωνα με δηλώσεις της τουρκικής πλευράς θα βγάλει το ωκεανογραφικό Oruc Reis στα ελληνικά χωρικά ύδατα συνοδευόμενο από το μεγαλύτερο μέρος του τουρκικού στόλου. Το θέαμα του τουρκικού στόλου γίνεται συμπλήρωμα του πραγματικού και άμεση κατανάλωση δύναμης. Τι μας λέει «ό,τι φαίνεται είναι το πραγματικό. Ό,τι είναι πραγματικό φαίνεται». Παίζει με άλλα λόγια με την επιφανειακή θεαματική. Έτσι η πραγματικότητα του τουρκικού στόλου μετατρέπεται σε μια κατ’ εικόνα δύναμη. Το θέαμα είναι εκείνο που επιλέγει τη πραγματικότητα και την καθιστά τεχνικό περιεχόμενο του.
Στην ίδια γραμμή κινήθηκαν και οι δικοί μας γλυκομεσονύχτιοι. Έβγαλαν τον ελληνικό στόλο πέριξ του Καστελόριζου. Ναι το θέαμα είναι ο φρουρός της δύναμης, τώρα πια το κατάλαβαν και οι νεοέλληνες πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες. Το ζήτημα είναι αν το θέαμα των δύο στόλων δεν παραμείνει εικονικό άλλοθι δύναμης αλλά έρθει σε βαλλόμενη αντιπαράθεση.
Ο Ερντογάν σαφώς και δεν θα το διακινδυνεύσει, έχει μια οικονομία σε κακό χάλι, εστίες ανοιχτές από παντού που μπορούν να πυροδοτήσουν εστίες έντασης, όμως θα επιδιώξει να βρεθεί κοντά στο τριεθνές εκεί δηλαδή που αναγνωρίζει και η αιγυπτιακή πλευρά μια μικρή ισχύ της τουρκικής κυριαρχίας. Και το ερώτημα τι θα κάνει η ελληνική πλευρά; Επιπλέον αν η Γερμανία ως διαμεσολαβητική δύναμη δεχτεί την μικρή τουρκική κυριαρχία πως θα απαντήσει η ελληνική πλευρά;
Ερωτήματα με αποχρώντα λόγο που ακόμη οι καλαμαράδες της διεθνολογίας δεν έχουν αναφέρει αλλά στέκονται στα επιφανειακά και μας καταθέτουν ληγμένες αναλύσεις.
Απόστολος Αποστόλου
Δρ. Φιλοσοφίας