ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ
Ήταν φθινόπωρο του 2011 όταν ο Μουαμάρ Καντάφι βρήκε βίαιο θάνατο στα χέρια ανταρτών, με τη Δύση τότε να χαιρετίζει τη δολοφονία του ως «ορόσημο» στην πορεία της Λιβύης προς τη δημοκρατία και την… ειρήνευση.
Ακριβώς επτά χρόνια μετά, η Λιβύη βρίσκεται παραδομένη στο χάος ενός εμφυλίου και τριχοτομημένη, με δύο κυβερνήσεις, δεκάδες τοπικές φυλές και πολλαπλάσιες ομάδες ενόπλων να μάχονται για τον έλεγχο περιοχών, διαδρόμων (ενεργειακών, εμπορικών, μεταναστευτικών) και πλουτοπαραγωγικών πηγών, υπό το άγρυπνο βλέμμα της διεθνούς κοινότητας που σπεύδει να εκμεταλλευτεί τα κενά ασφαλείας για να διευρύνει την επιρροή της (και) στο χώρο της βόρειας Αφρικής.
- Η πόλη Σύρτη, όπου δολοφονήθηκε το 2011 ο Καντάφι, ο άλλοτε ισόβιος ηγέτης της Λιβύης, τελεί σήμερα υπό τον έλεγχο της Kυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Φαγέζ αλ Σαράζ που έχει αναγνωριστεί και υποστηρίζεται επισήμως από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Το μεγαλύτερο μέρος όμως της υπόλοιπης χώρας βρίσκεται υπό τον έλεγχο των δυνάμεων που πρόσκεινται στον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ ο οποίος έχει με το μέρος του και τον στρατό (τη φυσική συνέχεια των λιβυκών ενόπλων δυνάμεων της εποχής Καντάφι).
Εν έτει 2018, η Λιβύη είναι στην πράξη χωρισμένη στα τρία. Στα δυτικά ελέγχεται από τον διεθνώς αναγνωρισμένο πλην όμως αδύναμο Σαράζ, και στα ανατολικά από τον αμφιλεγόμενο πλην όμως ισχυρό Χάφταρ, ενώ υπάρχει και ένα «ανεξέλεγκτο» κομμάτι γης στα νοτιοδυτικά όπου αυτόκλητοι πολέμαρχοι και αντιμαχόμενες τοπικές φυλές ενόπλων (οι Τουαρέγκ και οι Τούμπου) ερίζουν για τον έλεγχο ενάντια σε ομάδες φανατικών ισλαμιστών και πλιατσικολόγων.
Και όλα αυτά, σε μια χώρα με πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα και κομβική γεωγραφική θέση στην πορεία των προερχόμενων από την Αφρική μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.
Απέναντι στη Λιβύη, η διεθνής κοινότητα στέκεται διχασμένη. H Ρωσία, η Γαλλία, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στηρίζουν τον Χαλίφα Χάφταρ που έχει την έδρα του στο Τομπρούκ στα ανατολικά. H Τουρκία, το Κατάρ, το Σουδάν και η Ιταλία από την άλλη, στηρίζουν την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Φαγέζ αλ Σαράζ που έχει την έδρα της στην Τρίπολη στα δυτικά.
- Ιταλοί και Γάλλοι πρωταγωνιστούν ως κεντρικοί ανταγωνιστές στην κούρσα για τον έλεγχο της Λιβύης, με την Αίγυπτο, το Κατάρ και την Τουρκία να ακολουθούν από κοντά.
Λέγεται, μάλιστα, ότι οι Τούρκοι εκπαιδεύουν ομάδες ενόπλων στα δυτικά σε σύμπραξη με Αδελφούς Μουσουλμάνους επιχειρώντας να εμπλακούν στη σύσταση ένα νέου εθνικού λυβικού στρατού… ενάντια στην Αίγυπτο του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι (ορκισμένου εχθρού των Αδελφών Μουσουλμάνων) που επιχειρεί κάτι ανάλογο στα δυτικά, θέλοντας να κάνει το στρατό του Χάφταρ νέο εθνικό στρατό.
Τούρκοι και Αιγύπτιοι «συγκρούστηκαν» εμμέσως προ ημερών στο πλαίσιο της διεθνούς διάσκεψης για τη Λιβύη που διοργάνωσε η Ιταλία στο Παλέρμο, με αποτέλεσμα η τουρκική αντιπροσωπεία να αποχωρήσει. Από την εν λόγω διάσκεψη έλειπε όμως και η Γαλλία, που είχε διοργανώσει τη δική της σύνοδο για τη Λιβύη τον περασμένο Μάιο.
Από ενεργειακή σκοπιά, υπάρχει ήδη ένας αγωγός ονόματι Greenstream (τον οποίο είχαν εγκαινιάσει οι Μπερλουσκόνι και Καντάφι το 2004) που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη δυτική Λιβύη στη Σικελία υπό την ομπρέλα του ιταλικού ενεργειακού κολοσσού της ENI. Υπάρχουν όμως και ουκ ολίγα τάνκερ που «φορτώνουν» πετρέλαιο με προορισμό την Ευρώπη από τους αγωγούς που καταλήγουν στους τερματικούς σταθμούς στα λιμάνια Ες Σίντερ, Ρας Λανούφ κ.α. στις ακτές της Μεσογείου.
- Η Λιβύη διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα αργού πετρελαίου σε ολόκληρη την Αφρική, αποθέματα τα οποία είναι μάλιστα «εύκολο» και «φθηνό» να εξαχθούν στην Ευρώπη. Τις «καλές» εποχές, επί Καντάφι, η λιβυκή πετρελαϊκή παραγωγή άγγιζε τα 1,8 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Ο εν λόγω αριθμός έμελλε να πέσει κοντά στα 370.000 βαρέλια προ διετίας, εν μέσω εμφυλίου, αλλά πλέον φέρεται να έχει ανακάμψει κινούμενος κοντά στο 1 εκατομμύριο βαρέλια, αυτό βέβαια όταν δεν έρχονται ένοπλες συγκρούσεις, βομβιστικές επιθέσεις και λοιπές… εκρήξεις να «τινάξουν στον αέρα» τις γραμμές παραγωγής όπως είχε συμβεί για παράδειγμα επανειλημμένως το διάστημα από τον Απρίλιο έως και τον Ιούνιο του 2018.
Η εθνική επιχείρηση πετρελαίου της Λιβύης (National Oil Corp.) έχει την έδρα της στην Τρίπολη, σε μια περιοχή που ελέγχεται από τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του Σαράζ.
Οι βασικοί τερματικοί σταθμοί πετρελαίου της χώρας, ωστόσο, βρίσκονται κοντά στη Σύρτη, σε περιοχές που τελούν υπό τον έλεγχο του στρατάρχη Χάφταρ.
…