Τις πολλές κοινές προκλήσεις, ανάμεσά τους οι συγκρούσεις στην Μέση Ανατολή, συζητούν σήμερα στην Αίγυπτο περίπου 40 ηγέτες, οι οποίοι μετέχουν στην πρώτη κοινή σύνοδο κορυφής ΕΕ και Αραβικού Συνδέσμου. Η σύνοδος γίνεται στην σκιά των εξελίξεων στην Συρία, της έντασης στο Παλαιστινιακό και του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Ρωσίας και άλλων περιφερειακών δυνάμεων για την διατήρηση σφαιρών επιρροής στην περιοχή.
Η σύνοδος άρχισε την Κυριακή στην παραθαλάσσια αιγυπτιακή πόλη Σαρμ ελ Σέιχ, κάτω από αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Στην Αίγυπτο άλλωστε, κυρίως στην περιοχή του Σινά, γίνονται συχνα συγκρούσεις ανάμεσα στις δυνάμεις της τάξης και τζιχαντιστές, αλλά και βομβιστικές επιθέσεις τρομοκρατών.
Με την σύνοδο του Σαρμ ελ Σέιχ οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν να ενθαρρύνουν την περαιτέρω ενίσχυση των συνεργασιών με χώρες του Αραβικού Κόσμου. Απώτερος στόχος τους είναι βεβαίως να δημιουργήσουν εκείνες τις συνθήκες που θα επιφέρουν την ανάσχεση της διείσδυσης στην περιοχή της Κίνας και της Ρωσίας. Από την πλευρά τους οι Άραβες επιδιώκουν μια νέα εκκίνηση των σχέσεών τους με την Ενωμένη Ευρώπη.
Οι επιδιώξεις των Ευρωπαίων
Στο πλαίσιο αυτό, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, εκτίμησε ήδη από την πρώτη ημέρα ότι οι δύο γειτονικές περιοχές, η ΕΕ δηλαδή και ο Αραβικός Κόσμος, θα πρέπει να συνεργαστούν «προς όφελος των λαών τους» και να μην αφήσουν τις εξελίξεις στα χέρια «παγκόσμιων δυνάμεων που βρίσκονται μακριά από την περιοχή».
Εκτός από τις περιφερειακές συγκρούσεις, οι ηγέτες της ΕΕ και του Αραβικού Συνδέσμου αναμένεται να συζητήσουν και ζητήματα που αφορούν την μετανάστευση, την ασφάλεια και την τρομοκρατία, την κλιματική αλλαγή και την οικονομική ανάπτυξη.
Ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος έθεσε και το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκφράζοντας την ανησυχία του για την κατάσταση που επικρατεί σε πολλές αραβικές χώρες. Με το βλέμμα στην Σαουδική Αραβία κυρίως, και σε μια προσπάθεια να μην προκληθούν αντιδράσεις, αναφέρθηκε στο θέμα και ο Γιούνκερ, σημειώνοντας ότι δεν πρέπει «να υπερβάλλουμε στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όμως δεν πρέπει και να το υποτιμάμε».
Από την πλευρά των Αράβων
Το μη αραβικό Ιράν, όπως ήταν αναμενόμενο, αλλά και η Τουρκία βρέθηκαν στο στόχαστρο των Αράβων ηγετών, στις πρώτες αναφορές τους για τις εστίες έντασης στην Μέση Ανατολή. Μάλιστα, ο γενικός γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου, Άχμεντ Αμπούλ Γάιτ, μιλώντας για την Συρία, την Υεμένη και τη Λιβύη έκανε λόγο για «ξένα χέρια» που εμπλέκονται στην σύρραξη, με σαφείς αναφορές στην Τεχεράνη και την Άγκυρα.
Για την αναγκαιότητα να βρεθεί πολιτική λύση στην Υεμένη, την Συρία και την Λιβύη μίλησε και ο οικοδεσπότης της συνόδου, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι, σημειώνοντας ότι όλοι θα λογοδοτήσουν γι αυτό στις επόμενες γενιές.
Από την πλευρά του, ο βασιλιάς Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας επικέντρωσε την ομιλία του στην Υεμένη, καταγγέλλοντας το Ιραν για την στήριξη που παρέχει στους σιίτες αντάρτες Χούτι. Θα πρέπει βεβαίως να σημειωθεί ότι το Ριάντ ηγείται συνασπισμού, ο οποίος επεμβαίνει στην Υεμένη από το 2015 και μετά τον αποκλεισμό έχει μεγάλο μέρος ευθύνης για την ανθρωπιστική κρίση στην φτωχότερη χώρα του Αραβικού Κόσμου.
Προσδοκίες και προβλήματα
Οι χώρες του Αραβικού Συνδέσμου, παρά τα διαφορετικά μεταξύ τους συμφέροντα και τις αντικρουόμενες σχέσεις τους με διεθνείς παίκτες, αποσκοπούν, μέσω της συνόδου, έναν επαναπροσδιορισμό των συνεργασιών τους με την ΕΕ.
Η Αίγυπτος αποτελεί την σημαντικότερη πύλη προς αυτήν την κατεύθυνση, κάτι που επισήμανε και ο πρόεδρος Σίσι. Ο πρόεδρος της Αιγύπτου τόνισε επίσης ότι «η αυξημένη συμμετοχή» στη σύνοδο αποτελεί ένδειξη της επιτυχίας της χώρας, ειδικά μετά την πολιτική και οικονομική αστάθεια που ακολούθησε την εξέγερση του 2011 και την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ.
Το Κάιρο βλέπει την σύνοδο ως μια «καλή επιχείρηση για την Αίγυπτο» και για τον λόγο αυτό υιοθέτησε και το σύνθημα «επενδύστε στην σταθερότητα». Παραλλήλως, όπως εκτιμούν διπλωματικές πηγές, επιδιώκει μια δυναμική επιστροφή «στο προσκήνιο της διπλωματικής σκηνής». Η κομβική θέση της Αιγύπτου και η συμμετοχή της σε ομάδες κρατών της περιοχής, ανάμεσά τους Ελλάδα, Κύπρος και άλλες μεσογειακές ευρωπαϊκές χώρες) συμβάλλουν άλλωστε καθοριστικά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Τα αγκάθια ωστόσο είναι γνωστά και δεν περιορίζονται στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αφορούν κυρίως τις περιφερειακές συγκρούσεις σε χώρες του Αραβικού Συνδέσμου, στις οποίες εμπλέκονται και οι διεθνείς παράγοντες. Πρόκειται κυρίως για την κατάσταση στην Υεμένη, στην Συρία και στην Λιβύη, αλλά και το περίπλοκο ζήτημα της σύγκρουσης Ισραήλ – Παλαιστινίων, τα οποία απασχόλησαν την σύνοδο σε μια κεκλεισμένων των θυρών συζήτηση.