«Eίναι διαφορετικό να εκφράζεσαι προσεκτικά υπέρ της ειρήνης και διαφορετικό να επικρίνεις ανοικτά τον Ρώσο πρόεδο και να τα βάλεις μαζί του». Αυτή είναι συνοπτικά η κυρίαρχη αντίληψη πολλών «Κρεμλινολόγων», με αφορμή τις αναρτήσεις σε κοινωνικά δίκτυα των υπηρεσιών πληροφοριών της Ουκρανίας, που άφηναν υπόνοιες για σχέδια εξόντωσης του Βλαντίμιρ Πούτιν εκ των έσω ή κάποιο είδος πραξικοπήματος σε βάρος του. Αυτό επισημαίνει αναλυτικό ρεπορτάζ του γερμανικού καναλιού ZDF.
Οι θεωρίες αυτές μιλούσαν για «δηλητηρίαση, ξαφνική ασθένεια ή ατύχημα» του αυταρχικού Ρώσου ηγέτη, που σταδιακά οδηγεί τη χώρα σε ένα νέου τύπου ολοκληρωτισμό. Ενας έμπειρος Γερμανός δημοσιογράφος σημείωνε ότι στα χρόνια που εργάζεται στη Μόσχα ως ανταποκριτής, έχει ακούσει πολλά σενάρια περί εξόντωσης ή απομάκρυνσης του Ρώσου Προέδρου, τα οποία ποτέ δεν επαληθεύτηκαν. Πρόκειται μάλλον για «ευσεβείς πόθους» συγκεκριμένων κύκλων που αγνοούν τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από τους τοίχους του Κρεμλίνου.
Στρατιωτικοί σε δυσμένεια
Σε ένα από τα σενάρια αυτά ως πιθανός διάδοχος φερόταν ο Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ, επικεφαλής της εσωτερικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, επειδή ακριβώς ακούγεται ότι έχει πέσει στη δυσμένεια του Ρώσου προέδρου. Αλλά δεν είναι και ο μοναδικός, στον οποίο έχει συμβεί αυτό. Οι φήμες λένε ότι αρκετοί στρατιωτικοί ή άνθρωποι των μυστικών υπηρεσιών έχουν απομακρυνθεί ή παραμένουν σε περιορισμό κατ’ οίκον, εξαιτίας του εκνευρισμού του Πούτιν για προβλήματα στην επιχείρηση εισβολής στην Ουκρανία.
Η αλήθεια είναι επίσης ότι αρκετοί σύμβουλοι του προέδρου με κορυφαίο το παράδειγμα του οικονομολόγου Ανατόλι Τσουμπάις, ο οποίος μάλιστα παραιτήθηκε, έχουν εκφράσει, έμμεσα κυρίως, την αντίθεσή τους σε αυτήν την άγρια «επιχείρηση». Αλλά κανείς δεν έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει τον εμπνευστή του παράλογου πολέμου, που έχει μπει πλέον στο δεύτερο του μήνα.
Το ίδιο ισχύει και για τους περιβόητους «ολιγάρχες» από τους οποίους άλλωστε πολλοί χρωστούν την… τύχη τους στον Πούτιν. Η Τατιάνα Στανόβαγια από το Thinktank «R.Politik» λέει κάτι που ισχύει τόσο γι αυτούς όσο και για εκατομμύρια απλούς πολίτες της Ρωσίας: «Πολλοί είναι σοκαρισμένοι από αυτά που συμβαίνουν, αλλά δεν είναι σε θέση να κάνουν κάτι». Η Στανόβαγια δεν διαβλέπει κάποια ρήξη στις τάξεις της ρωσικής ελίτ, τους ανθρώπους δηλαδή που βρίσκονται στα κέντρα της εξουσίας και του χρήματος. Κάποιοι ολιγάρχες όπως ο Ολεγκ Ντεριπάσκα ή ο Μίχαελ Φρίντμαν απλώς μίλησαν γενικώς υπέρ της ειρήνης. Ισως για να έχουν ένα άλλοθι, κάποια στιγμή στο μέλλον.
Προς το παρόν ο Πούτιν μάλλον είναι ακλόνητος. Ετσι κι αλλιώς το καθεστώς του έχει εγκατεστημένες πολλαπλές ασφαλιστικές δικλείδες. Ο ίδιος ο πρόεδρος έχει ισχυριστεί ότι έχει επιβιώσει από περίπου δέκα απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Ισως ισχυρίζεται κάτι τέτοιο για να δικαιολογήσει την καχυποψία, που χαρακτηρίζει παραδοσιακά τους δεσποτικούς ηγέτες. Ο Πούτιν έχει συστήσει μια ειδική υπηρεσία ασφαλείας για τον εαυτό του και τρέφεται αποκλειστικά με όσα του σερβίρει ο προσωπικός του έμπιστος μάγειρας. Και φυσικά φροντίζει να απομακρύνει από κοντά του, δηλαδή από τα υψηλά κρατικά αξιώματα, όσους θεωρεί ότι θα μπορούσαν να απειλήσουν την παντοδυναμία του.
Οι ομοιότητες με το Στάλιν
Αυτό αφορά σε μεγάλο βαθμό και την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, κάτι που αποτελεί μια ακόμα ομοιότητά του με τον Στάλιν. Οι μελετητές της σοβιετικής ιστορίας από την εποχή Γκορμπατσόφ και μετά έχουν συμφωνήσει στην εκτίμηση ότι ο τότε Σοβιετικός ηγέτης μπήκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με ένα σαφές στρατιωτικό μειονέκτημα, επειδή είχε αποκεφαλίσει μια σειρά έμπειρους υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Κάτι που κόστισε σε απώλειες ζωών για τον Κόκκινο Στρατό παρά την τελική του νίκη.
Την εκτίμηση αυτή συμμερίζεται για παράδειγμα ο Γερμανός ειδικός σε θέματα μυστικών υπηρεσιών Ερικ Σμιντ Ενμπομ, ο οποίος βλέπει πολλές ομοιότητες στις πρακτικές του Πούτιν με τις συστηματικές εκκαθαρίσεις του Στάλιν. Αυτό τον κάνει να εκτιμά ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα παραμείνει στο αξίωμά του, διαψεύδοντας τους ευσεβείς πόθους πολλών δυτικών αναλυτών, που συχνά μιλούν για αποδυνάμωση του Ρώσου προέδρου με στόχο ίσως να του ενισχύσουν περαιτέρω την έμφυτη ανασφάλειά του. Δεν αποκλείεται πάντως τέτοιες εικασίες, όταν φτάνουν στα αυτιά του ίδιου του Πούτιν να αποβαίνουν μοιραίες για κάποιους ανθρώπους από το στενό του περιβάλλον.