«Είμαστε εδώ για τα δύσκολα», θυμίζει συχνά ο πρωθυπουργός στον κύκλο των στενών συνεργατών του που, χωρίς διακοπή, σε όλα τα μέτωπα και τα επίπεδα, οργανωμένοι σε ομάδες εργασίας, παρακολουθούν τις εξελίξεις, επεξεργάζονται σενάρια και λύσεις και διαμορφώνουν το πλαίσιο εντός του οποίου λαμβάνονται στο ανώτατο επίπεδο οι αποφάσεις.
«Ε, δεν μας έχουν τύχει και λίγα», εκμυστηρεύεται στην «Κ» στέλεχος εκ του περιβάλλοντος του πρωθυπουργού, σχολιάζοντας τις απανωτές κρίσεις που έχει κληθεί να διαχειριστεί η κυβέρνηση ήδη από τον Μάρτιο, με την κρίση στον Εβρο, στη συνέχεια τον κορωνοϊό και μετά τα ελληνοτουρκικά. Η αποστροφή αυτή, διευκρινίζει, ωστόσο, δεν εκφράζει κάποια ενδεχόμενη τάση αναζήτησης «επιείκειας» στην κριτική αντιμετώπιση της κυβέρνησης, αλλά εμπεριέχει τη σιγουριά και την ικανοποίηση από τα αποτελέσματα της έως τώρα διαχείρισης.
Το έργο κάθε άλλο παρά εύκολο είναι: τέσσερα συν δύο μεγάλα και πολυμορφικά προβλήματα προμηνύουν ένα «καυτό» φθινόπωρο και έναν αχαρτογράφητο χειμώνα, μέσα σε περιβάλλον που ανάλογό του δεν φαίνεται να έχει αντιμετωπίσει άλλη κυβέρνηση τις τελευταίες δεκαετίες. Ο κορωνοϊός, η κατάσταση της οικονομίας –που επηρεάζεται τόσο από την πανδημία όσο και από τις χρόνιες και γνωστές ελληνικές αδυναμίες–, τα ελληνοτουρκικά, καθώς και η αντιμετώπιση των ολοένα και συχνότερα εμφανιζόμενων «ακραίων καιρικών φαινομένων», αποτελούν το τετράπτυχο των κύριων προβλημάτων που καθιστούν επιβεβλημένη την κυβερνητική λειτουργία σαν να τρέχεις σε μαραθώνιο με ρυθμούς αγώνα ταχύτητας.
«Αν δεν αντέχεις τη ζέστη, μην μπαίνεις στην κουζίνα», συνηθίζει να επαναλαμβάνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στους συνεργάτες του, δανειζόμενος τη γνωστή αγγλοσαξονική ρήση.
Διορθωτικές δράσεις
Εντός αυτού του περιβάλλοντος, σημειώνεται ιδιαίτερα το στοιχείο των αντανακλαστικών που –όπως σχολιάζεται– έχει επιδείξει το κυβερνητικό στρατηγείο, όχι μόνο μέσω των επιτυχιών, με χαρακτηριστικότερη την πρώτη περίοδο της πανδημίας, αλλά και στις περιπτώσεις των λαθών που αναπόφευκτα γίνονται. «Οπου εντοπίστηκαν λάθη και αστοχίες, διορθώθηκαν», σημειώνουν κύκλοι συνεργατών του, και αυτό από παρατηρητές καταγράφεται ως θετικό, δεδομένης και της άρνησης προηγούμενων κυβερνήσεων στην παραδοχή αντίστοιχων καταστάσεων και, φυσικά, στην ανάληψη διορθωτικών δράσεων, πριν γίνει μεγαλύτερη ζημιά.
Πέραν τούτων, ωστόσο, καταγράφονται δύο παράπλευρα εν δυνάμει προβλήματα, η διαχείριση των οποίων μπορεί να εκτρέψει το κυβερνών κόμμα από τα μείζονα: το πρώτο έχει σχέση με την πολιτική-επικοινωνιακή ανάγκη άμυνας έναντι της κριτικής που ασκεί ολοένα και περισσότερο έντονα και με ιδιαίτερη σκληρότητα πλέον η αντιπολίτευση. Το δεύτερο, ψήγματα του οποίου εντοπίζονται κυρίως στη Βουλή και στις δημόσιες εμφανίσεις κυβερνητικών στελεχών, έχει άμεση αναφορά στην αίσθηση την οποία άφησαν πίσω τους οι εκλογές, ότι δηλαδή η σημερινή κυβέρνηση δεν έχει ουσιαστικά αντίπαλο, καθώς η εμπειρία από την προηγούμενη πολιτική περίοδο των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα αργήσει πολύ να ξεχαστεί από την κοινή γνώμη. Το τελευταίο αυτό στοιχείο οδηγεί αρκετές φορές είτε σε φαινόμενα τουλάχιστον έλλειψης συντονισμού ως προς τον δημόσιο λόγο είτε σε (νομοθετικού χαρακτήρα) επαναλήψεις αρνητικών επιλογών του παρελθόντος – περιπτώσεις προβληματικών πολυνομοθετημάτων και άσχετων τροπολογιών.
Τα γεγονότα της τρέχουσας συγκυρίας, ωστόσο, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στο Μέγαρο Μαξίμου για ιδιαίτερη ενασχόληση με τα της επικοινωνίας ή της αντιμετώπισης του εσωτερικού πολιτικού μετώπου.
Για λόγους προφανείς, στην κορυφή της ατζέντας του κ. Κυρ. Μητσοτάκη είναι η αντιμετώπιση της πανδημίας, οι χειρισμοί στα ελληνοτουρκικά και η κατάσταση της οικονομίας. Ενδεικτικό της ιεράρχησης των θεμάτων στην καθημερινή στρατηγική της ηγεσίας του κυβερνώντος κόμματος είναι ότι, αύριο Δευτέρα, αφενός στη Βουλή εισάγονται προς επεξεργασία οι συμφωνίες με Ιταλία και Αίγυπτο για τις ΑΟΖ, ενώ ταυτόχρονα προγραμματίστηκε από την υπουργό Παιδείας η ανακοίνωση των τελικών αποφάσεων για το πώς θα λειτουργήσουν όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης μέσα σε ένα περιβάλλον αύξησης των κρουσμάτων COVID-19.
Το μόνο θετικό σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση για την κυβέρνηση είναι πως αμφότερα τα ζητήματα έχουν σαφή διεθνή χαρακτήρα: σε αντίθεση με την κρίση των μνημονίων, είναι προβλήματα που ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας. Ως προς την πανδημία, ο όρος μιλάει από μόνος του, ενώ και το ζήτημα του ρόλου της Αγκυρας και των δραστηριοτήτων της, που έχουν εμφανώς επιθετικό χαρακτήρα έναντι της Ελλάδας, έχει καταστεί σαφές στη διεθνή κοινότητα ότι είναι κάτι που αφορά ευρύτερα την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, τις μεσογειακές χώρες στο σύνολό τους, καθώς και τον αραβικό χώρο.
Οσα συμβαίνουν σε άλλες χώρες του κόσμου όσον αφορά την πανδημία, καθώς και εκείνα που διαδραματίζονται σε μεγάλες πρωτεύουσες αναφορικά με το τουρκικό ζήτημα, απεγκλωβίζουν έως τώρα την Αθήνα από τη δυσχερή θέση μιας «απομόνωσης».
Υφεσιακές πιέσεις
Ανάλογη είναι και η αφετηρία σχετικά με τα οικονομικά θέματα: η ελληνική οικονομία δεν είναι η μοναδική που δέχεται και θα δεχθεί τεράστιες υφεσιακές πιέσεις, ενώ παράλληλα έχουν διασφαλιστεί σημαντικά ευρωπαϊκά κονδύλια στήριξης των προσεχών βημάτων σε αναπτυξιακή κατεύθυνση.
«Ελπίζουμε ότι θα κρατήσουμε τα κρούσματα γύρω από έναν αριθμό που θα μπορούμε εύκολα να τα διαχειριστούμε. Διότι αν παραμείνουν εκεί, δεν θα ήμουν ιδιαιτέρως ανήσυχος για το ενδεχόμενο να δεχθεί πίεση το σύστημα υγείας μας», υπογράμμιζε τις προάλλες ο πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στο CNN. Στην ίδια συνέντευξη, οι αναφορές του στα άλλα μέτωπα, στην οικονομία και στις σχέσεις με την Τουρκία, διακρίνονταν επίσης από την ίδια διάθεση να εκπέμψει μήνυμα ψυχραιμίας και σιγουριάς στον κυβερνητικό βηματισμό. Κάτι το οποίο δεν είναι απλώς επικοινωνιακό, λέει συνεργάτης του: «Ο πρόεδρος διακρίνεται από “στρατηγική ψυχραιμία”, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές. Ποτέ δεν σου μεταδίδει πανικό», λέει χαρακτηριστικά.
Η καθημερινότητα και η εξέλιξη που θα καταγράφεται σε κάθε ένα από τα μεγάλα μέτωπα θα θέτουν διαρκώς σε δοκιμασία αντοχής αυτό το αποδιδόμενο στον κ. Μητσοτάκη χαρακτηριστικό.
Το τρίπτυχο της μάχης κατά του κορωνοϊού
Οι επισημάνσεις που έκανε ο πρωθυπουργός κατά την τακτική τηλεδιάσκεψη της Παρασκευής, πως η κυβέρνηση «πάντα με απόλυτη ευθύνη και με απόλυτη διαφάνεια θα ενημερώνει την ελληνική κοινωνία για το τι πρόκειται να κάνει, για τις εξελίξεις, για τα δεδομένα, είτε αυτά είναι θετικά είτε αυτά είναι αρνητικά», καθώς και ότι «είμαστε πάντα έτοιμοι να αναλάβουμε την ευθύνη διορθωτικών κινήσεων, που ενδεχομένως να πρέπει να γίνονται, όταν αντιμετωπίζουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση», είναι ενδεικτικές του κλίματος που επικρατεί στην ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος για την κατάσταση στη χώρα μας, όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας.
Οπως σημειώνουν κυβερνητικά στελέχη, «η επιτυχής πορεία της χώρας στην πρώτη φάση έχει ανεβάσει ψηλά τον πήχυ, και στο Μέγαρο Μαξίμου πιστεύουν ότι μπορεί η επιτυχία αυτή να καταγραφεί και το φθινόπωρο».
Το τρίπτυχο «Εγκαιρος σχεδιασμός – Συνέχιση της θωράκισης του εθνικού συστήματος υγείας με εξοπλισμό και προσωπικό – Εγκυρη ενημέρωση των πολιτών» θεωρείται συνταγή επιτυχίας, που όπως αποδείχθηκε αποτελεσματικό στην πρώτη φάση της πανδημίας, έτσι θα λειτουργήσει θετικά και τώρα, παρά το γεγονός ότι η κατάσταση είναι πρωτόγνωρη για ολόκληρο τον πλανήτη και ο ερχόμενος χειμώνας είναι απρόβλεπτος για όλους.
Παρά το ότι παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων, κορυφαία κυβερνητικά στελέχη που έχουν τακτική επικοινωνία και διαβούλευση με τον κύκλο των έγκυρων επιστημόνων που μελετούν το φαινόμενο και εισηγούνται δράσεις αντιμετώπισής του, σημειώνουν ότι «ήταν αναμενόμενο να υπάρξει αύξηση των κρουσμάτων ανά ημέρα, από τη στιγμή που αποφασίστηκε το άνοιγμα της οικονομίας και του τουρισμού. Σε καμία περίπτωση πάντως», προσθέτουν, «δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για “έξαρση”, καθώς στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ένας υπερβολικά επιθετικός όρος».
Τα ίδια στελέχη επικαλούνται, προς επιβεβαίωση της εκτίμησης αυτής, επίσημα στοιχεία «τα οποία δείχνουν ότι η επιδημιολογική εικόνα της χώρας μας ήταν καλύτερη στην πρώτη φάση της πανδημίας, έναντι των περισσότερων άλλων χωρών και εξακολουθεί να είναι καλύτερη και στη δεύτερη φάση της». Μεταξύ άλλων, και παρά την έξαρση που παρατηρείται ξανά τις τελευταίες εβδομάδες διεθνώς, σημειώνεται ότι «ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο ο μέσος όρος κρουσμάτων είναι 2.831 ανά 1.000.000 κατοίκους, στη χώρα μας ανέρχονται σε 693 ανά 1.000.000 κατοίκους. Και ενώ ο μέσος όρος θανάτων παγκοσμίως είναι 100/1.000.000 κατοίκους, στην Ελλάδα είναι 22/1.000.000, δηλαδή περίπου πέντε φορές μικρότερος. Ετσι, η χώρα μας κατατάσσεται στην 132η θέση ως προς τα κρούσματα του κορωνοϊού και στην 108η θέση ως προς τους θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους».
Η συγκριτικώς για την Ελλάδα καλύτερη εικόνα, προστίθεται, δεν είναι παρά το αποτέλεσμα σωστών χειρισμών, με την προσοχή ειδικά αυτή την περίοδο να επικεντρώνεται περισσότερο στην καταπολέμηση πλέον του κλίματος χαλάρωσης και εφησυχασμού, που αποτελούν τον νέο και δυσκολότερο «αντίπαλο» στη μάχη κατά του κορωνοϊού.