Πώς θα είναι το ψηφιακό κόμμα του μέλλοντος

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της πολιτικής και των πολιτικών οργανώσεων είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει με αυξανόμενη ένταση τα σύγχρονα πολιτικά συστήματα διεθνώς. Η συζήτηση αυτή διεξάγεται με ζωηρό τρόπο και στην Ελλάδα. Τι, όμως, γνωρίζουμε από τη θεωρία και τι μας διδάσκει η πρακτική εμπειρία; Η διαρκής επίδραση του ψηφιακού μετασχηματισμού στις συλλογικές εκφράσεις της κοινωνικής ζωής, φαίνεται πως επιδρά καταλυτικά και στην οργάνωση των πολιτικών αγώνων.

Τα ερωτήματα είναι πολλά: Ποιες είναι οι δυνατότητες και ποια τα προβλήματα που ανακύπτουν για τα πολιτικά κόμματα από την αξιοποίηση των ψηφιακών μεθόδων; Ποια είναι η κατεύθυνση των αλλαγών σε διάφορα πολιτικά εγχειρήματα υπό την επίδραση του ψηφιακού μετασχηματισμού; Σε ποιο βαθμό και υπό ποιες προϋποθέσεις η ψηφιακή επανάσταση μπορεί να υπηρετήσει στόχους κοινωνικού και πολιτικού μετασχηματισμού;

Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ απευθύνθηκε σε δύο ακαδημαϊκούς, από τους κορυφαίους μελετητές της αλληλεπίδρασης της πολιτικής δράσης και των ψηφιακών τεχνολογιών στην προσπάθεια να τεθεί ένα αφετηριακό πλαίσιο συζήτησης τόσο σε θεωρητικό επίπεδο όσο και στο αντίστοιχο της εφαρμοσμένης πολιτικής.

O Πάολο Γκερμπάουντο, είναι Senior Lecturer Ψηφιακής Κουλτούρας και Κοινωνίας στο King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και Διευθυντής του Κέντρου Ψηφιακής Κουλτούρας του ιδίου πανεπιστημίου. Το τελευταίο βιβλίο του έχει τίτλο “The Digital Party: Political Organisation and Online Democracy” (Pluto Press 2018)

Τι είναι το ψηφιακό κόμμα; Πώς διακρίνετε τα ψηφιακά κόμματα από άλλα κόμματα που χρησιμοποιούν ψηφιακές πρακτικές;

Το ψηφιακό κόμμα μπορεί να περιγράψει το νέο οργανωτικό πρότυπο που παρατηρείται σε αρκετούς νέους πολιτικούς σχηματισμούς που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, από τα κόμματα Πειρατών που προέκυψαν σε πολλές χώρες της Βόρειας Ευρώπης, σε αριστερούς σχηματισμούς όπως οι Podemos στην Ισπανία και η France Insoumise στη Γαλλία, μέχρι και σε νέες οργανώσεις πολιτικών εκστρατειών όπως το Momentum, που οδήγησε στην αύξηση της δημοτικότητας του Εργατικού Κόμματος του Corbyn στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παρά τις προφανείς διαφορές τους, οι διάφοροι αυτοί σχηματισμοί παρουσιάζουν εμφανείς ομοιότητες στον τρόπο με τον οποίο υπόσχονται να διαμορφώσουν μια νέα μορφή πολιτικής υποστηριζόμενη από την ψηφιακή τεχνολογία· ένα είδος πολιτικής που -όπως χαρακτηρίζεται από διαφορετικά στοιχεία- διακηρύσσεται πιο δημοκρατική, πιο ανοικτή στους απλούς ανθρώπους και πιο άμεση, αυθεντική και διαφανής.

Ποιο είναι το κοινό των ψηφιακών κομμάτων;

Το κοινό είναι πολύ διαφοροποιημένο, όπως και το εκλογικό σώμα αυτών των κομμάτων, το οποίο περιλαμβάνει μαθητές, την αστική μεσαία τάξη, τους νέους επισφαλείς εργαζομένους, αλλά και τους ανέργους, τους εργαζόμενους στη βιομηχανία ακόμη και τους συνταξιούχους. Ωστόσο, το πιο σημαντικό στοιχείο είναι αυτό που περιγράφω στη δουλειά μου ως connected outsiders, οι οποίοι, ενώ συχνά διαθέτουν υψηλό επίπεδο συνδεσιμότητας και τεχνογνωσίας στο Διαδίκτυο, όντας και νεότεροι του μέσου όρου, αντιμετωπίζουν οικονομική ανασφάλεια και μια αντίληψη αποκλεισμού από τις πολιτικές διαδικασίες. Είναι οι άνθρωποι που κερδίζουν τα περισσότερα από τις πολιτιστικές και κοινωνικές καινοτομίες που επιφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες και υπηρεσίες, οι οποίες έχουν βρεθεί στην πιο απομακρυσμένη γωνία της ζωής τους. Ωστόσο, βρίσκονται επίσης στην πρώτη γραμμή των πιο προβληματικών επιπτώσεων αυτής της τεχνολογικής αλλαγής. Βρίσκονται σε κατάσταση ασυμφωνίας μεταξύ των πολιτισμικών και κοινωνικοοικονομικών τους συνθηκών και έχουν ανταποκριθεί ιδιαίτερα στην έκκληση των ψηφιακών κομμάτων.

Η ψηφιοποίηση ενός κόμματος οδηγεί στον εσωτερικό εκδημοκρατισμό του; Ποια είναι η θέση του ηγέτη του εκάστοτε κόμματος;

Το οργανωτικό πρότυπο που εισήγαγε το ψηφιακό κόμμα έχει το πλεονέκτημα να επικαιροποιεί τη μορφή του κόμματος ανάλογα με τις τεχνολογικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής μας. Το ψηφιακό κόμμα έχει επιδείξει την ικανότητα να λειτουργεί αποτελεσματικά παρά τους εξαιρετικά περιορισμένους οικονομικούς πόρους και εισήγαγε νέες μορφές συμμετοχής των μελών, όπως αυτές παρατηρούνται στις διαδικασίες συμμετοχικής νομοθεσίας, στις οποίες οι ιδέες για νέες κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες είναι πολυάριθμες από τα μέλη.

Ωστόσο, αυτή η οργανωτική αναδιάρθρωση δεν έχει ως αποτέλεσμα, όπως ορισμένοι υποστηρικτές ψηφιακών συμβαλλόμενων μερών θα θέλαμε να πιστεύουμε, μια ριζική διάχυση εξουσίας στην οργάνωση, ούτε οδηγεί σε μια κατάσταση στην oποία «ο οποιοσδήποτε αξίζει όσο και ο οποιοσδήποτε άλλος», όπως πρότεινε το σύνθημα του Κινήματος των Πέντε Αστέρων. Αντιθέτως, αντιμετωπίζουμε μια πιο αμφιλεγόμενη τάση, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί ως «κατανεμημένη συγκέντρωση», μέσω της οποίας το άνοιγμα στη βάση του κόμματος συνοδεύεται από μια αυξανόμενη συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια του χαρισματικού ηγέτη του κόμματος, τον οποίο περιγράφω ως υπερ-ηγέτη, και την άμεση ακολουθία του.

Ποιες είναι οι κύριες ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των ψηφιακών στρατηγικών των Podemos και του Κινήματος των Πέντε Αστέρων;

Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων είναι κατά κάποιο τρόπο το βασικό ψηφιακό κόμμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι είναι ο σχηματισμός που έχει πιο ριζικά απαλλαχθεί από την παραδοσιακή κομματική γραφειοκρατία. Έχει αποφύγει τα γραφεία και τα «υποκαταστήματα» του κόμματος, τα οποία θεωρούνται παλιά απομεινάρια των παραδοσιακών κομμάτων. Συγκριτικά, οι Podemos είναι ένα πιο παραδοσιακό αριστερό κόμμα. Διατηρούν πολλά από τα τυπικά όργανα που βρίσκονται στα σοσιαλιστικά και κομμουνιστικά κόμματα, μια κεντρική επιτροπή, έναν γενικό γραμματέα κλπ. Ενώ η ψηφιακή συνέλευση όλων των διαδικτυακά εγγεγραμμένων μελών είναι σημαντικά μεγαλύτερη στους Podemos (500.000 άτομα έναντι 100.000 στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων), στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων στην πλατφόρμα έχει δοθεί μεγαλύτερος συμβολικός ρόλος και έτσι έχει πραγματοποιηθεί πολύ μεγαλύτερος αριθμός διαβουλεύσεων. Πιστεύω ότι ένα αποτελεσματικό και δημοκρατικό κίνημα θα πρέπει να προσπαθήσει να συμβιβάσει το νέο οργανωτικό μοντέλο που βασίζεται σε διαδικτυακή πλατφόρμα με πιο τοπικές δομές συμμετοχής, έτσι ώστε να μπορεί επίσης να επιτελεί ρόλο κοινωνικής ένταξης του μέλους και στην ευρύτερη κοινότητα αναφοράς.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ της πολιτικής ψηφιακού τύπου και της μετασχηματιστικής πολιτικής;

Η ψηφιακή πολιτική είναι σε μεγάλο βαθμό στην καρδιά πολλών σύγχρονων μετασχηματιστικών πολιτικών. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα memes, οι ψηφιακές συνομιλίες, τα στιγμιαία μηνύματα που έχουν γίνει ο κύριος δίαυλος για ένα μεγάλο μέρος της νέας πολιτικής οργάνωσης και επικοινωνίας δεν είναι απλώς μια «μόδα», αλλά η πραγματικότητα του καθένα που ασχολείται με τον ακτιβισμό αυτές τις μέρες. Αυτό, ωστόσο, δεν πρέπει να μας οδηγήσει ούτε στην εξύμνηση ούτε στη φετιχοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας. Όπως όλοι γνωρίζουμε καλά, οι ψηφιακές πλατφόρμες ανήκουν στις πιο μεγάλες και «άπληστες» εταιρίες. Αλλά όπως και σε προηγούμενες ιστορικές εποχές, τα κοινωνικά κινήματα δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ασχοληθούν με τους υπάρχοντες χώρους και να τους δεχτούν ως το απαραίτητο πεδίο μάχης, ειδικά εάν κάποιος στοχεύει στην κινητοποίηση των μαζών. Οι ψηφιακές πλατφόρμες είναι ο χώρος όπου εμφανίζονται ορισμένες από τις πιο ελπιδοφόρες, αλλά και πιο απελπιστικές πτυχές της κοινωνίας μας. Είναι όμως επίσης ένα ισχυρό εργαλείο κοινωνικής συνεργασίας που μπορεί εν μέρει να αφαιρεθεί από τα χέρια των κεφαλαιοκρατών ιδιοκτητών της και να μετατραπεί σε όπλο για τις λαϊκές τάξεις.

Ο Άλεξ Ουίλιαμς είναι Λέκτορας Ψηφιακών Μέσων και Κοινωνίας στο University of East Anglia. Το τελευταίο βιβλίο του είναι το “Political Hegemony and Social Complexity: Mechanisms of Power after Gramsci” (Palgrave Macmillan 2019)

Με ποιους τρόπους ο Κόρμπιν χρησιμοποίησε τις ψηφιακές πλατφόρμες για να γίνει ηγέτης του Εργατικού Κόμματος και για να εδραιώσει τη θέση μέσα στο Εργατικό Κόμμα;

Με όρους εσωκομματικής πολιτικής, ο Κόρμπιν και οι σύμμαχοί του έχουν χρησιμοποιήσει μια σειρά από εργαλεία. Καταρχάς, αυτό μεθοδεύθηκε διαμέσου μιας παράλληλης οργάνωσης, του Μομέντουμ, το οποίο αρχικά ήταν η οργάνωσή του στην εκστρατεία για την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος. Στα επόμενα χρόνια το Μομέντουμ μεταλλάχθηκε σε ένα είδος κόμματος μέσα στο κόμμα. Επί της ουσίας εκείνη την περίοδο η οργάνωση αυτή ήταν καθοριστική για να κερδίσει την ηγεσία στο κόμμα του, αλλά και αργότερα για να οργανώνει τις εσωκομματικές και εκλογικές κινητοποιήσεις.

Η πρώτη εκστρατεία του για την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος το καλοκαίρι του 2015 [Jeremy for Leader] ήταν εξαιρετικά προωθημένη ως προς τη χρήση ενός μεγάλου εύρους εργαλείων πολιτικής εκστρατείας σε σχέση με τους άλλους υποψήφιους. Αυτό ίσχυσε ακόμα περισσότερο και στη δεύτερη εκστρατεία του για την ηγεσία του κόμματος το 2016. Χρησιμοποιήθηκε μια σειρά συστημάτων συντονισμού δράσης που ξεκινούσαν από βασικές mailing lists και κατέληγαν στην παραγωγή περιεχομένου για κοινή χρήση. Επίσης επιδιώχθηκε ένας συγχρονισμός με έναν μεγάλο αριθμό σχετικά αυτόνομων διαδικτυακών ενημερωτικών οργανισμών βάσης. Πολλοί από αυτούς ήταν multimedia λογικής
(Novara Media) και κάποιοι άλλοι μπλογκς (The Canary, Evolve Politics, Another Angry Voice και Skwawkbox). Αυτοί οι ενημερωτικοί οργανισμοί κοινοποιούσαν περιεχόμενο συγκινησιακού ύφους διαμέσου του Facebook και του Twitter.

Το Μομέντουμ χρησιμοποίησε παρόμοια εργαλεία στα συνέδρια του Εργατικού Κόμματος για να προωθήσει την ατζέντα του. Τέλος, το Μομέντουμ διαθέτει και τη δική του μονάδα παραγωγής περιεχομένου, δημιουργώντας πρωτότυπα βίντεο και κλιπάκια (με αποσπάσματα από τον λόγο του Κόρμπιν και άλλων κορυφαίων στελεχών του Εργατικού Κόμματος) για κοινοποίηση στα κοινωνικά δίκτυα. Παράλληλα με τα παραπάνω υπήρχε μια πλατφόρμα στιγμιαίων μηνυμάτων από κύκλους συμβούλων, που περιλάμβαναν ακτιβιστές, δημοσιογράφους, φιλικούς καθηγητές πανεπιστημίου και επιστήμονες και η οποία συντόνιζε μηνύματα και στρατηγικές προτάσεις τους προς τα πάνω. Αυτοί οι «συνοδοιπόροι» του κόμματος συχνά εμφανίζονταν στα ΜΜΕ ως σχολιαστές για να προωθήσουν τη γραμμή του Κόρμπιν, έχοντας την υποστήριξη μιας αόρατης ψηφιακής υποδομής. Επιπλέον, υπάρχουν προγραμματιστές και συλλογικότητες προγραμματιστών, που λειτουργούν στο στενό και στον ευρύ κύκλο του Εργατικού Κόμματος του Κόρμπιν, κατασκευάζοντας πλατφόρμες προς βοήθεια του εν λόγω πολιτικού ρεύματος. Πρόκειται για πρωτοβουλίες όπως το Common Knowledge, το οποίο προσπαθεί να μειώσει τα κόστη οργάνωσης του ακτιβισμού σε τοπικό επίπεδο. Πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες είναι ακόμα πρώιμες, αλλά είναι πιθανό να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο μέλλον.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα αυτής της πολιτικής πρακτικής; Υπήρχαν κάποια μειονεκτήματα;

Τα πλεονεκτήματα είναι τα εξής: Ανάπτυξη της ικανότητας για τη μέγιστη δυνατή χρήση της μεγάλης βάσης μελών, δυνατότητα μεταφοράς του ανθρώπινου δυναμικού σε περιοχές που είναι αναγκαία μια έντονη εκστρατεία και η γρήγορη και αποτελεσματική διάδοση των κομματικών μηνυμάτων. Όλα αυτά βοήθησαν μια εναλλακτική μιντιακή σφαίρα να αντικρούσει τα πολύ αρνητικά και προκατειλημμένα ρεπορτάζ από τα υπάρχοντα ΜΜΕ – συμπεριλαμβανομένων εφημερίδων και τηλεοπτικών ενημερωτικών εκπομπών.

Υπήρχαν επίσης και ουσιώδη μειονεκτήματα. Το ένα είναι ότι σε ένα μη γραμμικό και αποκεντρωμένο σύστημα μηνυμάτων, είναι δυσκολότερο να επιβληθεί πειθαρχία στην ακριβή διάδοση των μηνυμάτων του κόμματος. Αυτό είναι κάτι που μπορούν να το εκμεταλλευθούν οι εχθροί σου και οι ιδεολογικοί σου αντίπαλοι – φερ’ ειπείν καθημερινοί άνθρωποι μπορεί να πουν πράγματα που το ίδιο το κόμμα δεν εγκρίνει ή ακόμα και να διολισθήσουν σε επιθετικό λόγο. Παρομοίως, οι προσεγγίσεις των «συνοδοιπόρων», όπως για παράδειγμα κάποια φιλικά και μη συμβατικά διαδικτυακά μίντια, μπορεί να μην ευθυγραμμίζονται με την οπτική του κόμματος και αυτό να το εκμεταλλεύονται οι αντίπαλοι.

Ένα άλλο, λιγότερο εμφανές, ρίσκο είναι ότι αυτού του είδους η πολιτική είναι εξαρτημένη για τη διάδοσή της από τις μεγάλες πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων. Το Facebook βελτίωσε τους αλγορίθμους του σε ό,τι αφορά τις κοινοποιήσεις από τις εκλογές του 2017 και έπειτα, κάτι που μπορεί να σημαίνει ότι το είδος των «οργανικού τύπου κοινοποιήσεων» που τροφοδότησαν τα user-generated media να μη γίνεται τόσο εύκολα viral. Θα απαιτηθεί περισσότερη έρευνα για το πως θα μπορέσουμε να επωφεληθούμε από ένα σύστημα το οποίο θα είναι λιγότερο εύκολο να χειραγωγηθεί με συγκινησιακό περιεχόμενο και μια μαζική βάση ακτιβιστών.

Τέλος, υπήρχαν όρια στην ψηφιοποίηση του ευρύτερου κόμματος. Αυτό συνέβη σε πολύ μεγάλο βαθμό λόγω της σύνθετης εσωτερικής αντιπαράθεσης ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες – συμπεριλαμβανομένων των υπολειμμάτων των παλιών μπλερικών και των συνδεόμενων με αυτούς βουλευτών, αλλά και των μεγάλων και μη ριζοσπαστικών συνδικάτων. Συνεπώς, οι προσπάθειες της ψηφιοποίησης ματαιώθηκαν λόγω της καθυστέρησης της εσωτερικής διαδικασίας της «Δημοκρατικής Αναθεώρησης» [σ.σ. ολοκληρώθηκε πριν από ένα χρόνο], η
οποία είχε ως στόχο τη μεταρρύθμιση της εσωτερικής λειτουργίας του κόμματος.

Είναι σαφές ότι εάν η ψηφιοποίηση είχε εισαχθεί καθολικότερα στα επίπεδα της εσωκομματικής δημοκρατίας και της ανάπτυξης κομματικών πολιτικών στο σύνολο του Εργατικού Κόμματος, αυτό θα ήταν κάτι που θα βοηθούσε για την ευκολότερη κυριαρχία του Μομέντουμ. Επιπλέον, ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζουν και οι εντάσεις που υπάρχουν στον κύκλο του Κόρμπιν και του Μομέντουμ γύρω από συγκεκριμένα πεδία πολιτικής (π.χ. γύρω από το βαθμό εχθρότητας απέναντι στο Brexit). Πολλά από τα τεχνικά εργαλεία που προαναφέρθηκαν έπρεπε να αναπτυχθούν έξω από το ίδιο το Εργατικό Κόμμα, καθώς οι τεχνικές ομάδες εντός της κομματικής οργάνωσης παραμένουν υπό τον έλεγχο των γραφειοκρατών, οι οποίοι ως ενός σημείου είναι απομεινάρια της περιόδου του Μπλερ, ευρισκόμενοι είτε σε ιδεολογική αντίθεση προς τη σημερινή ηγεσία του κόμματος είτε όντας μη ικανοί, με παρωχημένες γνώσεις.

Ποιες είναι οι προοπτικές για την «πολιτική της πλατφόρμας» στα επόμενα χρόνια; Μπορεί να υπηρετήσει μετασχηματιστικούς στόχους;

Σε αυτήν τη συγκυρία η πολιτική γενικά είναι εν μέρει «πολιτική πλατφόρμας». Ωστόσο, οι προοπτική της εξαρτάται από το τι είδους κόμμα ή κίνημα την εργαλειοποιεί. Για κόμματα που χρηματοδοτούνται από επιχειρήσεις, η «πολιτική πλατφόρμας» σημαίνει ακόμα μεγαλύτερα διαφημιστικά έξοδα και πιο έντονη ενσωμάτωση σε μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων. Σημαίνει, επίσης, την έμφαση σε διαφημίσεις που απευθύνονται σε εξειδικευμένα κοινά-στόχους (microtargeted) με αυτοματοποιημένο Α/Β testing [σ.σ. πείραμα αποκλειστικού μεταελέγχου], οι οποίες επιτρέπουν την ταχεία ανάπτυξη ενός ιδιαίτερα πειστικού υλικού για τις προεκλογικές εκστρατείες, με μια αυξανόμενα εθνικο-λαϊκιστική τάση (η εκστρατεία του Τράμπ το 2016 είναι το «σημείο μηδέν» αυτής της προσέγγισης).

Αυτό μπορεί να συνδυαστεί με μια αυξανόμενη χρήση εσκεμμένης ψηφιακής παραπληροφόρησης, η οποία είναι σχεδιασμένη για να απο-κινητοποιεί τους αντιπάλους και υπολογιστικής προπαγάνδας με «φάρμες» πολιτικών τρολ και social media bots, ως μέρος μιας προσπάθειας να εξαγοραστεί η ψηφιακή-πολιτική δημόσια σφαίρα. Για τα κόμματα και τα κινήματα της ευρύτερης Αριστεράς, η «πολιτική πλατφόρμας» εξαρτάται από τη συνέχιση της καινοτομίας και του σχεδιασμού νέων μορφών τεχνολογίας, οι οποίες θα ταιριάζουν τόσο με το διαφορετικό μας στρατηγικό προφίλ, καθώς συχνά υπάρχει η ανάγκη να παρακαμφθούν τα παραδοσιακά μίντια που αντιτίθενται σε σύγχρονες σοσιαλιστικές πολιτικές και σε συναφή κινήματα, όπως οι ριζοσπάστες πράσινοι, όσο και με τις διακριτές πήγες πόρων μας –πολύ συχνά με μεγάλες πηγές ανθρώπων και ακτιβιστών, αλλά και με μια μικρότερη ικανότητα αγοράς διαφημιστικού χώρου σε μεγάλες πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων. Σταδιακά θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην κατασκευή των δικών μας ειδικά σχεδιασμένων εργαλείων για τους συγκεκριμένους σκοπούς που επιδιώκουμε, πέρα από την απλή χρήση των παραδοσιακών πλατφορμών. Υπ’ αυτήν την έννοια και μόνο, οι τεχνολογικές πλατφόρμες μπορούν να διαμορφωθούν έτσι ώστε να υπηρετούν μετασχηματιστικούς στόχους.Ταυτόχρονα, η Αριστερά στην εξουσία πρέπει σε κάθε περίπτωση να θεωρήσει τη μεταρρύθμιση στις μεγάλες πλατφόρμες των κοινωνικών μέσων δικτύωσης έναν κεντρικό στόχο, για να μπορέσει να περιορίσει τη στρατηγική ικανότητα των δεξιών αντιπάλων της, ιδίως σε ό,τι αφορά την αδιόρατη μετατροπή των χρημάτων που προέρχονται από δωρεές σε καμπάνιες στοχευμένης επιρροής.

Στο πιο πρόσφατο βιβλίο σου εισηγήθηκες μια θεωρία «πολυσύνθετης ηγεμονίας» (complex hegemony). Μπορείς να προσδιορίσεις τα βασικά σημεία αυτής της θεωρίας;

Η θεωρία της πολυσύνθετης ηγεμονίας είναι μια προσέγγιση που επινόησα προσπαθώντας να καταλάβω τις γενικές λειτουργίες της εξουσίας στο σύγχρονο κόσμο. Αυτή η θεωρία ορίζει την εξουσία ως την ικανότητα μετασχηματισμού των διαφορετικών συστημάτων (κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, πολιτισμικών) και των εγγενών δυνατοτήτων τους να οργανώνουν και να αναδιοργανώνουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η εξουσία είναι, επομένως, η ικανότητα να μετασχηματιστούν εκείνα τα συστήματα τα οποία με τη σειρά τους καθιστούν κάποια πράγματα ή καταστάσεις περισσότερο πιθανό να συμβούν και κάποια άλλα όχι. Υπ’ αυτήν την έννοια, για παράδειγμα, θέτει τις τεχνολογικές πλατφόρμες σαν ένα καθοριστικό νέο πεδίο πολιτικής πάλης, στο οποίο οι βασικές λειτουργίες των κοινωνικών μέσων δικτύωσης (ανάμεσα σε άλλες τεχνολογικές υποδομές) σχηματοποιούν το πλαίσιο των δυνατοτήτων εν γένει για την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Ως εκ τούτου, η εξουσία δεν εντοπίζεται μόνο στους εντυπωσιακούς διαδρόμους της κυβέρνησης, αλλά σε όλα τα κέντρα της εξουσίας των υποδομών αλλά και της επικοινωνιακής εξουσίας. Μια μετασχηματιστική αριστερή πολιτική θα πρέπει να δώσει έμφαση όχι μόνο στο να κερδίσει την κρατική-κυβερνητική εξουσία, αλλά και στο να μετασχηματίσει τις τεχνο-κοινωνικές υποδομές.

* Ο Κώστας Ελευθερίου είναι Συντονιστής Κύκλου Πολιτικής Ανάλυσης ΕΝΑ

Πηγή: ΕΝΑ Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών