Του Στέφανου Μυτιληναίου απο τη Νεα Σελίδα
Οχι σε πολλές, σε μόλις είκοσι σελίδες εκτείνεται η πρόταση της Αθήνας προς τα Σκόπια και τα βασικά σημεία της είναι επτά: όνομα, erga omnes, ταυτότητα, γλώσσα, συντμήσεις, εμπορικές χρήσεις και αλυτρωτισμοί. Σχεδόν στο σύνολό της η ελληνική πρόταση έχει τεθεί ήδη σε δημόσιο διάλογο και στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποια «μυστική διπλωματία» να αποκαλυφθεί.
Μία σύνθετη, αμετάφραστη λέξη
Στο ζήτημα της ονομασίας η ελληνική κυβέρνηση προτείνει μία λέξη σύνθετη, αμετάφραστη και για όλες τις χρήσεις (erga omnes). Για παράδειγμα, η χώρα μπορεί να λέγεται «Gornamakedonija» (Γκορναμακεντόνια) και όχι «Gorna Makedonija» (Γκόρνα Μακεντόνια), δηλαδή δύο λέξεις. Αξιο αναφοράς είναι ότι η Ακαδημία Αθηνών, σε κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίασή της στις 11 Νοεμβρίου 2004, αποφάσισε να εισηγηθεί τη σύνθετη ονομασία σε μία λέξη αμετάφραστη και, όπως δημοσιεύτηκε το 2008, είχε προτείνει την ονομασία «Novοmakedonija» (Νοβομακεντόνια). Ως εκ τούτου, όπως η Ελλάδα διεθνώς έχει τη σύντμηση «GR» από το «Greece», η ΠΓΔΜ θα μπορούσε να έχει το «GO» ή το «GM». Το «GO», μάλιστα, εκπέμπει και μια ευοίωνη προοπτική επανεκκίνησης για τον αποτελματωμένο βόρειο γείτονά μας. Πάντως, όπως μας τονίστηκε χαρακτηριστικά, τη σύντμηση «M» ή «ΜΚ» που χρησιμοποιείται σήμερα η Αθήνα δεν την αποδέχεται.
Ταυτότητα – αλυτρωτισμός
Σε ό,τι αφορά στην ταυτότητα των πολιτών της πολυεθνικής χώρας, θα μπορούν να αυτοπροσδιορίζονται ως «πολίτες της Γκορναμακεντόνια», ώστε έτσι καμία εθνοτική ομάδα να μην αισθάνεται ότι «καπελώνεται» ή παραβιάζονται τα δικαιώματά της. Σε ό,τι αφορά στον σφετερισμό και τη διαστρέβλωση της αρχαίας μακεδονικής ταυτότητας αλλά και στον αλυτρωτισμό που πηγάζει από αυτή, ο Νίκος Κοτζιάς σε πρόσφατη συνέντευξή του ήταν σαφής:
«Η πλευρά των Σκοπίων θα ήθελε να κρατήσει το σκέτο “Δημοκρατία της Μακεδονίας”. Καταλαβαίνει ότι γεωγραφικά η Μακεδονία δεν είναι σκέτη δική τους. Η πλειονότητα της Μακεδονίας είναι σ’ εμάς. Πρέπει να μετακινηθεί από τον αλυτρωτισμό, που σημαίνει ότι κατανοεί ότι το έθνος τους δεν προέρχεται από τη Μακεδονία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από την αρχαιότητα, και ότι αυτή είναι κληρονομιά μόνο της Ελλάδας. (…) Το 1913 ο γεωγραφικός χώρος της Μακεδονίας, όχι της αρχαίας Μακεδονίας, αλλά της τότε Μακεδονίας, χωρίστηκε ανάμεσα στη Μακεδονία του Πιρίν που πήγε στη Βουλγαρία, το 1/3 της Μακεδονίας γεωγραφικά που πήγε στην ΠΓΔΜ και το μεγαλύτερο κομμάτι, πάνω από το 50%, που ήρθε στην Ελλάδα. Αυτή είναι η γεωγραφία της Μακεδονίας. (…) Δύο πράγματα έχουμε με τους Σκοπιανούς. Πρώτον, ότι δεν είναι το όλον της γεωγραφικής οντότητας της Μακεδονίας και, δεύτερο και κυριότερο, ότι η δική τους γεωγραφική οντότητα δεν τους δίνει ιστορικά πολιτισμικά δικαιώματα πάνω στην ελληνική κληρονομιά. Αν αυτοί θέλουν να αποδεχτούν ότι είναι ελληνική κληρονομιά και να τη θεωρήσουν μεγαλείο που τους αρέσει… χαρά μου!».
Ο Νίκος Κοτζιάς σαφέστατα διαχωρίζει την αρχαία Μακεδονία, δηλαδή την ελληνική, από τη γεωγραφική περιοχή που καθιερώθηκε να ονομάζεται Μακεδονία από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά. Τονίζει επίσης ότι και από το σύνολο της νεότερης Μακεδονίας το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών ανήκει στην Ελλάδα. Αρα, ακόμα και ψυχρά γεωγραφικά να το δει κανείς, τα Σκόπια δεν μπορούν να ονομάζονται σκέτο «Μακεδονία», αφού καταλαμβάνουν μόλις 25.333 τ.χλμ. από το σύνολο των 65.982 τ.χλμ. της νεότερης Μακεδονίας.
Η Αθήνα ζητά όμως και την εκρίζωση του αλυτρωτισμού από τα σχολικά βιβλία της ΠΓΔΜ και δέχεται να κοιτάξουν οι γείτονες τα δικά μας, διαβεβαιώνοντας εκ προοιμίου ότι στη δική μας διδακτέα ύλη δεν καλλιεργείται αλυτρωτισμός προς τη μεριά τους.
«Εύκολη λύση» θέλουν τα Σκόπια
Η Ελλάδα επιδιώκει συνολική λύση του Σκοπιανού, ενώ οι γείτονες θα ήθελαν μια «εύκολη λύση», σαν την ενδιάμεση συμφωνία, δηλαδή με ένα όνομα για διεθνή χρήση, αλλά στο εσωτερικό και στις διμερείς εξωτερικές τους σχέσεις να συνεχίσουν ως «Μακεδονία». Γι’ αυτό και ο Ζόραν Ζάεφ αντιστέκεται στο erga omnes. Για την Αθήνα, ωστόσο, δεν μπορεί να υπάρξει μόνιμη και βιώσιμη λύση με ημίμετρα και επίσης θεωρεί τον σφετερισμό του ονόματος της Μακεδονίας αλυτρωτισμό, γι’ αυτό και πρέπει να αλλάξει με γνώμονα τον σεβασμό στην αλήθεια, στην ιστορία, στη γεωγραφία και στην ειρηνική συνύπαρξη των εθνών.
Ο Ζόραν Ζάεφ προσπαθεί να αποφύγει και την αμετάφραστη ονομασία, ισχυριζόμενος ότι αυτό δεν ισχύει σε καμία άλλη χώρα. Ο Σκοπιανός πρωθυπουργός προσποιείται τον ανήξερο περί τα διεθνή δεδομένα, καθώς πάνω από 80 χώρες του ΟΗΕ, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, η Σρι Λάνκα, η Μπουρκίνα Φάσο και το Μαυροβούνιο (Μοντενέγκρο το λένε διεθνώς) κ.ο.κ., έχουν αμετάφραστες ονομασίες.
Τα Σκόπια επίσης νομίζουν ότι το ΝΑΤΟ… άνοιξε και τους περιμένει, ενώ η αλήθεια είναι ότι δεν είναι όλες οι χώρες-μέλη της Συμμαχίας θετικές στην είσοδό τους. Δηλαδή, ακόμα κι αν τα βρουν με την Ελλάδα, είναι αβέβαιο ότι όλοι οι υπόλοιποι θα ψηφίσουν υπέρ της ένταξής τους.
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 39 της εφημερίδας «Νέα Σελίδα», 4/3/2018