Δεχόμαστε πως το Καστελόριζο είναι χαμένο όσον αφορά την επήρειά του στην οριοθέτηση της δικής μας ΑΟΖ;
Από τον ΜΑΝΩΛΗ ΚΟΤΤΑΚΗ
«δημοκρατία»
Ο χάρτης που δημοσιεύουμε στο κέντρο του σημειώματός μας σήμερα περιέχει μια ιδιομορφία: Είναι τουρκικός αλλά μοιάζει πολύ με τη γραμμή οριοθέτησης της ΑΟΖ -τμηματικής- που περιέχει και η συμφωνία Ελλάδος – Αιγύπτου. Τέμνει τη Ρόδο στη μέση και αφήνει για το μέλλον την οριοθέτηση της ΑΟΖ του Καστελορίζου ανατολικώς του 28ου μεσημβρινού.
Συμπτωματικώς πρόκειται για τις περιοχές που έχουν δεσμεύσει σήμερα οι Τούρκοι με ΝAVTEX. Συμπτωματικώς, επίσης, πρόκειται για περιοχές που ανήκουν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα μεν, χωρίς όμως να έχουμε προσδιορίσει εκεί το εύρος των χωρικών μας υδάτων, είναι 6 ή 12 μίλια; Πρόκειται για περιοχές για τις οποίες τυπικώς δεν διαθέτουμε τίτλους γιατί η συμφωνία με την Αίγυπτο τα παρέπεμψε στο μέλλον.
Συμπτωματικώς, τέλος, πρόκειται για τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας» που δημοσίευσε τον Φεβρουάριο του 2019 η «Καθημερινή». Επρόκειτο για μια διαρροή τού τότε υπουργού Αμύνης Ευάγγελου Αποστολάκη, προειδοποίηση προς τους Τούρκους να μην επιχειρήσουν έρευνα σε αυτή την περιοχή με αφορμή αεροναυτική τους άσκηση.
Επειτα από όσα συμβαίνουν στην περιοχή το τελευταίο 24ωρο έχω δύο ερωτήματα:
1. Είναι ο 28ος μεσημβρινός το νέο σύνορό μας με την Τουρκία στις θάλασσες της ανατολικής Μεσογείου; Δεχόμαστε πως το Καστελόριζο είναι «χαμένο» όσον αφορά την επήρειά του στην οριοθέτηση της ΑΟΖ μας; Το «δεχόμαστε» προκύπτει ως ερώτημα από την παθητική αντίδρασή μας στις σεισμικές έρευνες που διεξάγει το «Oruc Reis» στην υφαλοκρηπίδα μας. Το «δεχόμαστε» προκύπτει από τη φράση κορυφαίας Ελληνίδας διπλωμάτου που φέρεται ότι είπε «μας δόθηκε μια ευκαιρία με την Αίγυπτο και την πήραμε», άρα ας συμβιβαστούμε με αυτήν στο πλαίσιο της νέας μοιρασιάς;
2. Οδηγούμαστε σε σαλαμοποίηση της διαφοράς για θαλάσσιες ζώνες – χωρικά ύδατα – υφαλοκρηπίδα ώστε να λυθεί τώρα υπέρ των Τούρκων η διαφορά στον 28ο μεσημβρινό, υπέρ ημών νοτίως της Κρήτης και τα θέματα του Αιγαίου να αφεθούν για αργότερα, στη βάση όμως των νέων τετελεσμένων μειωμένης επήρειας των νησιών στη διαμόρφωση της υφαλοκρηπίδας; Με κίνδυνο να «εγκλωβίσουν» -όπως με αυτό το ρήμα προειδοποιούσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τον πατέρα Μπους το 1991 (Αρχεία, τόμος 10)- οι Τούρκοι τα νησιά μας διά της νέας υφαλοκρηπίδας;
Για την ιστορία, δημοσιεύω απόσπασμα από το ρεπορτάζ της «Καθημερινής» του Φεβρουαρίου 2019 για τον 28ο μεσημβρινό (Βασίλης Νέδος). Οι ομοιότητες των χαρτών Μποστάνογλου με τη συμφωνία Ελλάδος – Αιγύπτου βγάζουν μάτια!
«Στις 30 Μαΐου 2014 ο τότε αρχηγός των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ) Νετσντέτ Oζέλ, μετά το τέλος της αεροναυτικής άσκησης “Beyaz Firtina”, έκανε μια μακροσκελή δήλωση, η οποία, σε δύο σημεία, περιείχε μια φράση που, μέχρι πρότινος, δεν δημιουργούσε κάποιον ιδιαίτερο συνειρμό στο ευρύ ελληνικό κοινό. Πλαισιωμένος από τον τότε αρχηγό του στρατού ξηράς Χουλουσί Ακάρ και τον τότε αρχηγό του τουρκικού ναυτικού Μπουλέντ Μποστάνογλου, ο κ. Οζέλ αναφερόταν δύο φορές στη “Γαλάζια Πατρίδα” (Mavi Vatan). Εναν χρόνο αργότερα ο κ. Ακάρ τον διαδεχόταν στη θέση του αρχηγού των ΤΕΔ, ενώ ο κ. Μποστάνογλου αναλάμβανε να συγγράψει τη ναυτική στρατηγική της Τουρκίας.
Σε αυτήν υπάρχουν διάφορα ενδιαφέροντα στοιχεία. Το πλέον ενδιαφέρον, ωστόσο, εντοπίζεται σε δύο χάρτες. Ο πρώτος απεικονίζει την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Τουρκίας αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας (όπως την αντιλαμβάνεται η Αγκυρα) και ο δεύτερος τη θαλάσσια περιοχή που έχει παραχωρήσει το υπουργικό συμβούλιο στην τουρκική εταιρία πετρελαίων (ΤΡΑΟ). Και οι δύο έχουν ένα δυτικό όριο που λειτουργεί σαν νοητή προειδοποίηση προς την Ελλάδα: τον 28ο μεσημβρινό, ο οποίος βρίσκεται περίπου στο μέσον της Ρόδου και, προφανώς, βρίσκεται πολύ δυτικότερα του Kαστελορίζου.
Εκεί εντοπίζεται το δυτικό όριο των τουρκικών διεκδικήσεων, με το ανατολικό να φθάνει στον 32ο μεσημβρινό, στα ανοικτά της Πάφου. Το νότιο όριο είναι το μέσον της απόστασης ανάμεσα στην Τουρκία και την Αίγυπτο. Παρά το γεγονός ότι η έννοια της στενής σύνδεσης της Τουρκίας με τις τρεις θάλασσες που την περιβάλλουν (Αιγαίο, Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα) δεν είναι νέα και χρονολογείται στα μέσα του 20ού αιώνα, όταν ο γνωστός, στη γειτονική χώρα, Τουρκοκρητικός συγγραφέας Τζεβάτ Σακίρ τόνιζε στα έργα του την άρρηκτη σύνδεση των Τούρκων της Ανατολίας με το απέραντο γαλάζιο, μετά το 2015 ξεκινάει μια συνολική προσπάθεια θωράκισης του 28ου μεσημβρινού.
Ο κ. Μποστάνογλου (στηριγμένος, μεταξύ άλλων, σε μελέτες του απόστρατου ναυάρχου Τσιχάτ Γιαϊτσί, αλλά και του Τσεμ Γκιούρντενιζ) δημιούργησε, πρακτικά, έναν οδικό χάρτη για την ανάπτυξη του τουρκικού ναυτικού. Στα τριάμισι χρόνια που ακολούθησαν το τουρκικό ναυπηγικό πρόγραμμα ακολούθησε απαρέγκλιτα το πρόγραμμα της στρατηγικής Μποστάνογλου, με αποτέλεσμα αυτήν τη στιγμή το ναυτικό της γείτονος να διαθέτει ποικιλία στόλου που δεν περιορίζεται σε πολεμικά, αλλά περιλαμβάνει πλοία για επιστημονικές έρευνες, διάσωσης, ενώ οσονούπω αποκτά και δεύτερο πλωτό γεωτρύπανο.
Ο Μπουλέντ Μποστάνογλου είχε περιγράψει ήδη από το 2015 τη γενική λογική που πρέπει να διέπει το τουρκικό ναυτικό. “Ο τρόπος που μια χώρα χρησιμοποιεί τις ναυτικές δυνάμεις της αποκαλύπτει, επίσης, τα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της” ανέφερε ενδεικτικά. Ηδη από τότε προβλεπόταν με απόλυτη σαφήνεια ότι ανάμεσα στους βασικούς στόχους του τουρκικού ναυτικού περιλαμβάνεται “η ματαίωση παράνομων ερευνών/γεωτρήσεων στις περιοχές ευθύνης μας” και “η υποστήριξη για τις δραστηριότητες έρευνας αλλά και εξόρυξης που έχουν εγκριθεί από την τουρκική κυβέρνηση”»