Η αναστολή μείωσης των συντάξεων και οι δικαστικές αποφάσεις που έκριναν αντισυνταγματικές προηγούμενες περικοπές τους αποτελούν τον σημαντικότερο δημοσιονομικό κίνδυνο μεσοπρόθεσμα, δήλωσε ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας.
Μιλώντας στην παρουσίαση βιβλίου για το ασφαλιστικό, ο κεντρικός τραπεζίτης σημείωσε: «Σύμφωνα με την πρώτη έκθεση αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας , η αναστολή των περικοπών δεν απειλεί τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Ωστόσο, η αναστολή του μέτρου οδηγεί σε αυξημένες δαπάνες γήρανσης μέχρι το 2040. Επιπλέον, η εφαρμογή των αποφάσεων της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες έκριναν αντισυνταγματικές προγενέστερες περικοπές στις συντάξεις, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης της συνταξιοδοτικής δαπάνης, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι οι εξελίξεις αυτές συνδυαστικά, αποτελούν το σημαντικότερο δημοσιονομικό κίνδυνο μεσοπρόθεσμα και δρουν επιβαρυντικά στην ανάλυση βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους».
Ο κ. Στουρνάρας σημείωσε ότι οι νομοθετικές παρεμβάσεις για το ασφαλιστικό σύστημα, που επισπεύστηκαν από το 2010 και μετά, φαίνεται να αποδίδουν. «Όπως επισημαίνεται και στην πιο πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γήρανση του πληθυσμού , παρά τις δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις, οι μεταρρυθμίσεις που επιτεύχθηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία έτη οδήγησαν στη μεγαλύτερη προβλεπόμενη, μεταξύ κρατών-μελών της ΕΕ, μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης για την περίοδο 2016-2070, η οποία μάλιστα το 2070 αναμένεται να καταλήξει χαμηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ».
Η μετάβαση στο παρόν ασφαλιστικό τοπίο δεν ήταν όμως ομαλή, πρόσθεσε. «Η έντονη μεταρρυθμιστική προσπάθεια συνοδεύτηκε από τάσεις αναβλητικότητας, πλημμελούς εφαρμογής και παλινδρόμησης, υπονομεύοντας άλλους στόχους του συνταξιοδοτικού συστήματος, όπως η διαφάνεια και η προβλεψιμότητα για ασφαλιστικό προγραμματισμό και η ίση μεταχείριση των πολιτών».
Ο κεντρικός τραπεζίτης στη συνέχεια περιέγραψε το σύστημα τριών πυλώνων που περιγράφουν οι συγγραφείς του βιβλίου, σημειώνοντας ότι έχει αναπτυξιακή δυναμική. Ειδικότερα:
• Ο πρώτος πυλώνας παραμένει κρατικός και υποχρεωτικός και παρέχει τις κύριες συντάξεις σε διανεμητική βάση: Δηλαδή, τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές χρησιμοποιούνται για την πληρωμή συντάξεων των υφισταμένων συνταξιούχων. Βασίζεται όμως πλέον στη λειτουργία Ατομικών Λογαριασμών Νοητής Κεφαλαιοποίησης: Οι ασφαλιστικές εισφορές που πληρώνει κάθε ασφαλισμένος πιστώνονται «νοητά» στον ατομικό λογαριασμό του και κεφαλαιοποιούνται με τεχνικό επιτόκιο που εξαρτάται από την μέση αύξηση του ΑΕΠ, προσαρμοσμένη για μεταβολές του εργαζόμενου πληθυσμού. Το συσσωρευμένο κεφάλαιο είναι νοητό και δεν υπάρχουν αποθεματικά.
• Ο δεύτερος πυλώνας είναι επίσης κρατικός και υποχρεωτικός – παρέχεται ωστόσο δικαίωμα εθελοντικής απεμπλοκής σε όσους συμμετέχουν, με ισοδύναμη κάλυψη, σε Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης –και αποδίδει επικουρικές συντάξεις μέσω ενός νέου ενιαίου πλήρως κεφαλαιοποιημένου ταμείου. Οι εισφορές κάθε ασφαλισμένου (6% σύμφωνα με την πρόταση) πιστώνονται στον Ατομικό Λογαριασμό του, συσσωρεύοντας το ασφαλιστικό κεφάλαιο που θα χρηματοδοτήσει τη συνταξιοδότησή του. Σε πρώτη φάση, η διαδικασία των επενδύσεων των αποθεματικών του ταμείου ανατίθεται υποχρεωτικά στην ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών με στόχο τη δημιουργία εναλλακτικών διαχειριστών, υπό καθεστώς εποπτείας, σε βάθος χρόνου.
• Ο τρίτος πυλώνας είναι ιδιωτικός και προαιρετικός. Στηρίζεται στη λειτουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), τα οποία οργανώνονται και χρηματοδοτούνται από τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους και εργοδότες με βάση το ισχύον νομικό πλαίσιο (Ν.3029/2002). Τα υφιστάμενα Ταμεία Εφάπαξ μετατρέπονται υποχρεωτικά σε ΤΕΑ. Το ποσοστό ασφαλιστικών εισφορών που προτείνεται είναι της τάξεως του 3-4%.