Θετικής υποδοχής έτυχε από Κομισιόν και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) για τιτλοποίηση «κόκκινων» δανείων, με μέσο εγγύησης μέρος από τις υφιστάμενες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις των τραπεζών.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, η πρόταση της TτΕ κρίθηκε από το Εποπτικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ως ενδιαφέρουσα βάση συζήτησης για να επιτευχθεί ο στόχος επιθετικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures – NPEs) των εγχώριων τραπεζών.
Ακόμη και η «σιδηρά» κυρία του SSM, Ντ. Νουί, η οποία ολοκληρώνει τη θητεία της, εκφράστηκε θετικά για το concept της πρότασης καθώς στοχεύει στην άμβλυνση δύο ταυτόχρονα στρεβλώσεων: των υψηλών NPEs και της υψηλής συμμετοχής του αναβαλλόμενου φόρου στα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών.
Ακόμη πιο θετική ήταν, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η αντιμετώπιση από την Κομισιόν, η οποία πιέζει για εμπροσθοβαρή εξυγίανση στους ισολογισμούς των ελληνικών τραπεζών, ώστε να απελευθερωθεί ρευστότητα για τη χρηματοδότηση της οικονομίας.
Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, η πρόταση της TτΕ δείχνει να προτάσσεται από τους θεσμούς, έναντι αυτής που επεξεργάζεται για λογαριασμό της κυβέρνησης, πλέον, η JP Morgan και αποτελεί μια παραλλαγή του ιταλικού μοντέλου παροχής απευθείας κρατικής εγγύησης επί των senior ομολόγων τιτλοποιήσεων.
Προς το παρόν, δεν έχει βρεθεί τρόπος αντιγραφής του ιταλικού μοντέλου με λειτουργικό τρόπο. Η κρίσιμη διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι οι εκδόσεις της Ιταλικής Δημοκρατίας διαβαθμίζονται πιστοληπτικά ως επενδύσιμες (investment grade) ενώ της Ελληνικής όχι.
Η παραπάνω διαφοροποίηση καθιστά δύσκολη εξίσωση να βρεθεί ένα αποδεκτό για τις τράπεζες κόστος, που θα καταβάλλεται στο Δημόσιο έναντι της εγγύησης, και την ίδια στιγμή να αντανακλά το ρίσκο χώρας και τραπεζών, ώστε να μη θεωρηθεί έμμεση κρατική ενίσχυση.
Αν δεν βρεθεί λύση στο παραπάνω αδιέξοδο, η πρόταση της TτΕ αποτελεί μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική όπως αναφέρουν ανεπίσημα υπουργοί της κυβέρνησης. Η αποδοχή του προτεινόμενου μηχανισμού από την κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση αποτελεί βασική προϋπόθεση καθώς το Δημόσιο αποτελεί τον εγγυητή των εκδόσεων τιτλοποίησης και τον βασικό ιδιοκτήτη της εταιρείας ειδικού σκοπού (SPV).
Οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι θα χρειαστούν κάποιοι μήνες για την επεξεργασία των τεχνικών λεπτομερειών, σημειώνοντας ότι ο προτεινόμενος μηχανισμός αποτελεί ένα ακόμη «εργαλείο» για την υποβοήθηση της προσπάθειας των τραπεζών να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους από τα NPEs και ως εκ τούτου δεν πρέπει να θεωρείται ανταγωνιστικό με το σχέδιο του ΤΧΣ για παροχή κρατικής εγγύησης με βάση το ιταλικό μοντέλο (APS Scheme).
Πώς λειτουργεί ο μηχανισμός
Το σχέδιο προβλέπει τη σταδιακή (το χρονικό βάθος μένει να καθοριστεί) δυνατότητα των τραπεζών να μεταβιβάσουν σε εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV) μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην καθαρή λογιστική τους αξία (σ.σ. μετά την αφαίρεση προβλέψεων) μαζί με τις εξασφαλίσεις τους.
Επομένως, οι τράπεζες δεν θα γράψουν από τη μεταβίβαση των δανείων ζημιά. Τα εποπτικά τους κεφάλαια θα μειωθούν, όμως, επειδή θα υποχρεωθούν να διαγράψουν τις αναλογούσες στις συσσωρευμένες προβλέψεις των μεταβιβαζόμενων δανείων αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred tax credits -DTCs).
Μέσω απαραίτητης νομοθετικής ρύθμισης, το ποσό του DTC, που θα διαγραφεί, θα αναγνωριστεί από το Δημόσιο ως αμετάκλητη υποχρέωση προς το SPV με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής (σύμφωνα με τη διάρκεια του σχήματος).
Το χρονοδιάγραμμα θα προκύψει μετά την αποτίμηση των μεταβιβαζόμενων χαρτοφυλακίων από τους συμβούλους της τιτλοποίησης ή και τρίτους εκτιμητές και τον προσδιορισμό των αναμενόμενων χρηματοροών.
Το DTC θα λειτουργήσει στην πραγματικότητα ως «μαξιλάρι» για τη διαφορά που θα προκύψει μεταξύ της καθαρής λογιστικής αξίας, στην οποία θα μεταβιβάσουν τα δάνεια στο SPV, και της αποτίμησης του τιτλοποιούμενου χαρτοφυλακίου.
Για την κάλυψη του τιμήματος της μεταβίβασης, το SPV θα προχωρήσει σε τιτλοποίηση εκδίδοντας ως και τρεις τάξεις τίτλων (senior, mezzanine, junior/equity). H κατώτερη τάξη τίτλων (equity) θα καλυφθεί από τις τράπεζες και το Ελληνικό Δημόσιο, που θα είναι και οι μέτοχοι του SPV. Το Δημόσιο θα κατέχει 80,01% και οι τράπεζες το υπόλοιπο ποσοστό, ώστε να μην προκύπτει υποχρέωση ενοποίησης.
Η δυνατότητα απορρόφησης πρόσθετων ζημιών από τη συμμετοχή του Δημοσίου (μέσω του μετασχηματισμού της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης σε αμετάκλητη απαίτηση του SPV) ενισχύει σημαντικά την πιθανότητα αποπληρωμής των senior και δευτερευόντως των mezzanine τίτλων.
Όπως έχουν ενημερωθεί, άτυπα, οι τράπεζες, το πεδίο μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο της τιτλοποίησης με τον παραπάνω μηχανισμό είναι τα καταγγελμένα δάνεια καθώς διαθέτουν τις υψηλότερες προβλέψεις μεταξύ όσων συμπεριλαμβάνονται στα NPEs.
Η εν λόγω κατηγορία δανείων ανερχόταν στα 41,16 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου 2018 και ακολουθούν καθοδική τάση, λόγω των διαγραφών από τις τράπεζες.
Η πρόταση της TτΕ προβλέπει τη μετατροπή DTC, ύψους ως 7,4 δισ. ευρώ, σε μέσο εγγύησης για τις τιτλοποιήσεις, ενώ εισηγείται την αναστολή της ενεργοποίησης του νόμου Χαρδούβελη για τις ζημιές που θα προκύψουν στις τράπεζες από τη συμμετοχή τους σε έναν τέτοιο μηχανισμό τιτλοποίησης.
Σημειώνεται ότι οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις ανέρχονταν τον περασμένο Ιούνιο σε 16 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 57% των εποπτικών κεφαλαίων των τραπεζών.