Επέκταση, επανεξέταση-βελτίωση και λειτουργία «αποθετηρίου αξιών» προβλέπει το σχέδιο καθορισμού νέων τιμών στα ακίνητα που παρουσίασε η κυβέρνηση στους τέσσερις αξιωματούχους των δανειστών στο πλαίσιο της τέταρτης μεταπρογραμματικής αξιολόγησης.
Το σχέδιο, το οποίο αναμένεται να φέρει τα πάνω κάτω στις τιμές και στους φόρους ακινήτων το 2020, «άρεσε» στα υψηλόβαθμα στελέχη των θεσμών, ανάβοντας έτσι το πράσινο φως στην ελληνική πλευρά για να το προχωρήσει.
Βασικότερη αλλαγή που περιλαμβάνει το σχέδιο είναι η επέκταση του αντικειμενικού συστήματος σε 7.000 περιοχές που βρίσκονται εκτός σχεδίου. Οπως έχει ήδη αποκαλύψει η «Εφ.Συν.», πρόκειται για περιοχές-φιλέτα σε Μύκονο, Σαντορίνη, ακόμα και στην Αττική, οι οποίες παραμένουν μέχρι σήμερα εκτός αντικειμενικού συστήματος, με αποτέλεσμα βίλες και πολυτελείς εξοχικές κατοικίες να φορολογούνται ελάχιστα μόνο και μόνο γιατί βρίσκονται σε οικισμούς στους οποίους δεν υπάρχουν τιμές ζώνης.
Η διαφορά μεταξύ εμπορικής και αντικειμενικής τιμής των εκτός σχεδίου ακινήτων είναι χαοτική. Ετσι, ο ΕΝΦΙΑ που επιβαρύνει τους κατόχους των πολυτελών ακινήτων είναι ασήμαντος, καθώς οι κατοικίες έχουν χτιστεί σε αγροτεμάχια για τα οποία ο ΕΝΦΙΑ ανέρχεται σε 1 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ ταυτόχρονα εξαιρούνται από τον συμπληρωματικό φόρο, ο οποίος επιβαρύνει πολλαπλάσια την εντός σχεδίου αστική ιδιοκτησία.
Η εικόνα αυτή σύντομα θα αλλάξει. Μέσα στο επόμενο έτος, μαζί με τη νέα αναπροσαρμογή των τιμών ζώνης, το αντικειμενικό σύστημα υπολογισμού της αξίας των ακινήτων θα επεκταθεί σε όλη τη χώρα.
Τα ακίνητα που βρίσκονται στις 7.000 περιοχές θα αποκτήσουν νέες, υψηλότερες αξίες, οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ και των υπόλοιπων φόρων μεταβίβασης. Οι τιμές θα κάνουν άλμα και οι φόροι θα τραβήξουν την ανηφόρα.
Αυξημένοι φόροι
Συνεπώς, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών, έστω και αν πρόκειται για μικρού πληθυσμιακού μεγέθους, θα κληθούν να πληρώσουν αυξημένους φόρους σε περίπτωση που μεταβιβάσουν ή κληρονομήσουν ακίνητα ή προβούν σε γονική παροχή. Επίσης, με βάση τις νέες αντικειμενικές τιμές θα υπολογιστεί από το νέο έτος και ο ΕΝΦΙΑ.
Οι τιμές που λαμβάνει σήμερα υπόψη της η Εφορία για τον προσδιορισμό της φορολογητέας αξίας των ακινήτων που βρίσκονται εκτός αντικειμενικού συστήματος είναι ιδιαίτερα χαμηλές σε σχέση με ό,τι ισχύει για τα ακίνητα που βρίσκονται εντός αντικειμενικού συστήματος. Στην περίπτωση του ΕΝΦΙΑ, οι τιμές είναι επίτηδες «τεχνητά συμπιεσμένες», ώστε ο ετήσιος «λογαριασμός» του φόρου να διατηρείται σε λογικά επίπεδα.
Πιο συγκεκριμένα, η αξία των εκτός σχεδίου κτισμάτων υπολογίζεται με βάση ένα σύστημα κατά το οποίο λαμβάνονται υπόψη τιμές αφετηρίας κόστους ανά είδος κτιρίου.
Οι τιμές αφετηρίας αυξάνονται ή μειώνονται με την εφαρμογή συντελεστών που προσδιορίζουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τού υπό εκτίμηση κτιρίου, όπως το μέγεθος, η ποιότητα κατασκευής, η παλαιότητα και άλλα. Το σύστημα αυτό οδηγεί σε πολύ χαμηλότερη τιμή από την αντίστοιχη αντικειμενική τιμή που ισχύει στα όρια του ίδιου δήμου.
Τελευταία φορά που επεκτάθηκε το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων ήταν τον Δεκέμβριο του 2010, με την ένταξη 4.500 περιοχών από συνολικά 25 νομούς της χώρας. Υπολείπεται ένα ποσοστό 15% που δεν έχει ακόμη ενταχθεί στον «αστερισμό» των αντικειμενικών αξιών.
Στόχος του υπουργείου Οικονομικών είναι μετά την επέκταση και την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών τιμών να δημιουργηθεί μια αξιόπιστη βάση δεδομένων, ένα «αποθετήριο αξιών», στο οποίο θα συγκεντρώνονται στοιχεία από διάφορους φορείς (Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ), έτσι ώστε η διαδικασία της αναπροσαρμογής να γίνει αυτοματοποιημένη.
Επίκειται η διαμόρφωση πρότασης για πραγματοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης που έχουν προταθεί από την τεχνική βοήθεια των θεσμών, οι οποίες διαθέτουν προηγμένα συστήματα μαζικής εκτίμησης αξιών ακινήτων. Αυτά για την απόκτηση τεχνογνωσίας για τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές στον τομέα αυτό.