Ξεχάστε το δόγμα «όπου γειτονιά και τραπεζικό κατάστημα» που γνωρίζαμε ως το 2010. Eξαφανίζονται τα τραπεζικά καταστήματα από τις γειτονιές. Ο νέος στόχος των τραπεζών είναι να υπάρχει ένα κατάστημα ανά 20.000 πληθυσμού.
Tα προβλήματα είναι ήδη σοβαρά σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, όπου ηλικιωμένοι άνθρωποι θα πρέπει να μετακινούνται από χωριό σε χωριό όπου υπάρχει ΑΤΜ για να πάρουν τη σύνταξη. Οι εθελούσιες έξοδοι στις τράπεζες μετασχηματίζουν αναγκαστικά τον τραπεζικό κλάδο προς μικρότερα σχήματα, που δεν θα βασίζονται στην εξυπηρέτηση στο κατάστημα. Το νέο δόγμα του ψηφιακού μετασχηματισμού έχει γίνει αποδεκτό από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες και εξαιτίας της κεφαλαιακής πίεσης και εποπτείας που ασκεί ο SSM σε όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Οι τράπεζες έκαναν τον μεγαλύτερο ψηφιακό μετασχηματισμό απ’ όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους. Επένδυσαν σωρευτικά πάνω από 5 δισ. ευρώ από το 2008-2020 προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες. Ωστόσο, οι πελάτες και ειδικά συνταξιούχοι και μεγαλύτεροι σε ηλικία, όπως ήταν εύλογο, δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Επίσης η ωρίμανση της κερδοφορίας από τη συρρίκνωση του λειτουργικού κόστους δεν έχει φανεί ακόμη στο σύνολο της αγοράς. Για να αποσβεστούν τα κεφάλαια που δόθηκαν στις εθελούσιες απαιτείται τουλάχιστον μία πενταετία από την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Αρα οι εθελούσιες που έγιναν από το 2016 και μετά δεν έχουν «ωριμάσει» ακόμη.
4.000 εθελούσιες
Οι εθελούσιες έξοδοι που ξεκίνησαν από το 2012 ως σήμερα έχουν οδηγήσει πάνω από 4.000 τραπεζικούς υπαλλήλους σε έξοδο. Οι πρώτες ήταν αρκετά «γενναιόδωρες» και ουσιαστικά έδιναν σε πενηντάρηδες υπαλλήλους με πάνω από 25 χρόνια προϋπηρεσία πάνω από 200.000 ευρώ έκαστο. Καλά λεφτά για μια Ελλάδα σε κρίση. Οι επόμενες έξοδοι πλήρωναν για την ίδια κατηγορία υπαλλήλων κάτω από 200.000 ευρώ.
Αποτέλεσμα της διαδικασίας είναι ότι πλέον το 50% των εργασιών γίνεται μέσα από e-banking, γεγονός που έχει μειώσει το λειτουργικό κόστος σημαντικά. Μάλιστα, οι διοικήσεις των τραπεζών αναμένεται να σπεύσουν να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκές για μείωση προσωπικού ειδικές συνθήκες εν μέσω πανδημίας (τηλεργασία, ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών), αλλά και την αυξημένη ρευστότητα, ώστε να
«σπρώξουν» το συντομότερο όσο γίνεται περισσότερους τραπεζοϋπαλλήλους.
Φεύγουν ακόμη 3.000
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών παραγόντων, στόχος είναι η απομάκρυνση άνω των 3.000 εργαζομένων εντός του 2021, προκειμένου ο συνολικός αριθμός να πέσει γύρω στους 30.000. Βασικό μέσο θα αποτελέσουν τα προγράμματα εθελούσιας εξόδου, τα οποία ο Γ. Χαντζηνικολάου χαρακτήρισε «χρυσωμένα», παραλείποντας ωστόσο να αναφέρει ότι στην τράπεζά του (Πειραιώς) υπήρξαν και 25 απολύσεις στα τέλη του 2019.
Οι νέες εθελούσιες εκτιμάται ότι θα ξεδιπλωθούν ακόμα και εντός του πρώτου εξαμήνου του τρέχοντος έτους. Το 2020 υπολογίζεται ότι γύρω στους 3.700 τραπεζοϋπαλλήλους τέθηκαν εκτός τραπεζών. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό απομακρύνσεων των τελευταίων χρόνων, ο οποίος ξεπέρασε το 10% του συνόλου των τραπεζοϋπαλλήλων, που σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών στα τέλη του 2019 ήταν 36.663. Μετά τις απομακρύνσεις του 2020, το σύνολο των τραπεζοϋπαλλήλων περιορίστηκε γύρω στις 33.000. Δηλαδή, έχουν μείνει οι μισοί από το 2009, που ανέρχονταν σε 65.682 (στοιχεία της ΤτΕ)!
Ηλεκτρονικά οι συναλλαγές στη νέα εποχή…
Τα καταστήματα των τραπεζών θα «απελευθερωθούν» από όλες τις παραδοσιακές εργασίες και συναλλαγές που διενεργούσαν εδώ και πολλές δεκαετίες, όπως καταθέσεις, αναλήψεις, μεταφορές, ενημερώσεις βιβλιαρίων, πληρωμές λογαριασμών κ.ά. και θα… αναβαθμιστούν σε κέντρα εξυπηρέτησης και πώλησης νέων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας προς τους πελάτες των τραπεζών.
Ηδη τα βιβλιάρια καταθέσεων περνούν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας: από 20.000 βιβλιάρια καταθέσεων που άνοιγαν κάθε μήνα οι τράπεζες το 2017 σήμερα δεν ξεπερνούν τα 1.500 τον μήνα, με προοπτική να προσεγγίσουν το μηδέν την επόμενη διετία. Χωρίς τυμπανοκρουσίες οι συστημικές τράπεζες έχουν ξεκινήσει εδώ και χρόνια την προσπάθεια σταδιακής κατάργησης των βιβλιαρίων: όλοι οι νέοι τραπεζικοί λογαριασμοί είναι ηλεκτρονικοί και δεν παρέχεται βιβλιάριο καταθέσεων, παρά μόνο αν το απαιτήσει ο πελάτης. Η ενημέρωση των λογαριασμών γίνεται με μηνιαίο statement, το οποίο αρχικά αποστέλλονταν σε χάρτινη μορφή, αλλά πλέον υπάρχει ενεργή ενθάρρυνση των καταθετών, ακόμα και με την παροχή κινήτρων, προκειμένου οι πελάτες να λαμβάνουν το μηναίο stetament μέσω e-mail.
Ηδη στα ΑΤΜs των τριών συστημικών τραπεζών της Eurobank, της Alpha Bank και της Πειραιώς ξεκίνησε η ενημέρωση για την κατάργηση των φυσικών βιβλιάριων από την 1η Ιουλίου 2021. Αντίθετα η Εθνική Τράπεζα θα παρατείνει την κατάργηση των βιβλιαρίων, αφού έχει μεγάλο αριθμό ηλικιωμένων – συνταξιούχων.
Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, περισσότερο από το 50% των συναλλαγών που πραγματοποιούνταν τα προηγούμενα χρόνια στα τραπεζικά γκισέ πλέον διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά μέσω ψηφιακών καναλιών. Το άνοιγμα λογαριασμού ή η απόκτηση χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας μπορεί να γίνει σε λίγα λεπτά, ενώ η υποβολή απαιτούμενων εγγράφων για ανανέωση νομιμοποίησης επιχειρήσεων ή επικαιροποίηση στοιχείων φυσικών προσώπων γίνεται μέσω e-banking και ολοκληρώνεται σε λίγες ώρες.