Αυτά όσον αφορά τις απαρχές της θρησκείας, όμως υπάρχουν φορές που έχουμε ακούσει ανθρώπους να ισχυρίζονται πως όλες οι θρησκείες είναι το ίδιο και πως όλες οδηγούν στον ίδιο θεό από διαφορετικές οδούς. Για να στηρίξουν τις θέσεις τους αυτές, φέρνουν ορισμένα επιχειρήματα, όπως για παράδειγμα ότι πολλές θρησκείες έχουν κοινά στοιχεία στις παραδόσεις τους, δηλαδή κάποιους κοινούς ιερούς αριθμούς, την νηστεία, την προσευχή, την θυσία στον θεό. Μάλιστα, έχει υπάρξει και η άποψη πως οι θρησκείες μεταξύ τους έχουν και ορισμένες κοινές διηγήσεις ιερών προσώπων, κάτι για το οποίο έχει κατηγορηθεί ο Χριστιανισμός, ότι δηλαδή έχει λάβει δάνεια για την ζωή του Χριστού από μύθους και παραδόσεις άλλων θρησκευμάτων.
Κατ’ αρχάς να αναφέρουμε, πως όντως οι παραπάνω παρατηρήσεις είναι αληθείς, όμως πρέπει να εξηγήσουμε πως έχουν τα πράγματα. Για παράδειγμα, όντως κάποιοι ιεροί αριθμοί στον Χριστιανισμό ταυτίζονται με αριθμούς άλλων θρησκειών, όπως και μερικές διηγήσεις της Π. Διαθήκης ομοιάζουν με αρχαίους ελληνικούς μύθους, όπως ο κατακλυσμός του Νώε και ο αντίστοιχος του Δευκαλίωνος. Γιατί λοιπόν συμβαίνουν αυτά; Για να απαντήσουμε δανειζόμαστε τα λόγια του Σεβ. Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως κ. Ιερεμίου, ο οποίος σε μία ομιλία του αναφέρει, πως η διήγηση της δημιουργίας του κόσμου όπως περιγράφεται στην Γένεση, έχει πολλά κοινά με εκείνη των Βαβυλωνίων. Αυτό συμβαίνει, διότι η Βαβυλώνα ήταν η πρώτη κοιτίδα της ανθρωπότητος.[5] Είναι γνωστό από την διήγηση του Πύργου της Βαβέλ στην Π. Διαθήκη, ότι υπήρχε κάποτε μία εποχή στον κόσμο, που οι άνθρωποι δεν ήταν χωρισμένοι σε έθνη. Αργότερα, οι τρεις απόγονοι του Νώε δημιούργησαν τις φυλές της Γης, από τις οποίες προέκυψαν όλοι οι λαοί.[6] Επομένως, οι πρώτες απόπειρες του ανθρώπου να βρει τον Θεό, δημιουργώντας θρησκείες, έγιναν πριν τον χωρισμό των εθνών, από τους πρώτους κιόλας απογόνους του Αδάμ και της Εύας. Όταν μετέπειτα αυτοί κατακυρίευσαν την Γη και βρέθηκαν οι άνθρωποι σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, μετά και τον κατακλυσμό του Νώε, η κάθε ομάδα ανθρώπων έφτιαξε δικό της πολιτισμό, επομένως και τις δικές της θρησκείες.
Όμως, κάποιες παραδόσεις διατηρήθηκαν στον χρόνο και πέρασαν στις μεταγενέστερες θρησκείες που ίδρυσαν οι άνθρωποι, λόγω της κοινής τους αφετηρίας. Γι’ αυτό βλέπουμε σε όλες τις θρησκείες να υπάρχουν οι πρακτικές της θυσίας, της λατρείας, της προσευχής, του εξαγνισμού και της νηστείας (που ήταν και η πρώτη εντολή του Θεού στον Παράδεισο), που αποτελούσαν ενέργειες για να προσεγγίσει ο άνθρωπος τον Θεό. Αυτός είναι επίσης ο λόγος που και πολλές παραδόσεις λαών έχουν πολλά όμοια σημεία, όπως η παραδοχή που ήθελε την γυναίκα κατώτερη του άνδρα. Γιατί να θωρείται η γυναίκα σε τόσες πολλές παραδόσεις κατώτερη; Μήπως γιατί σε εκείνη κάποτε έπεσε το βάρος της ευθύνης της πτώσεως του ανθρώπου, όπως αναφέρεται στην Γένεση, και πέρασε σε κάθε λαό αυτή η παράδοση με διαφορετικούς τρόπους; Φυσικά, η υποτίμηση της γυναίκας σταμάτησε με την γέννηση του Χριστού, όταν ο Κύριος κατέστησε Θεοτόκο την Παρθένο Μαρία, όπως και αργότερα με την εμφάνισή Του μετά την Ανάσταση στις Μυροφόρες. Επίσης, άλλες σημαντικές ομοιότητες είναι η πεποίθηση στην μετά θάνατον ζωή, την ύπαρξη της ψυχής, την κρίση με την ανταμοιβή των δικαίων και την τιμωρία των αδίκων και η διάκριση του καλού και του κακού, κάνοντας φανερό έτσι τον ηθικό νόμο, που κατά τους Απόστολο Παύλο και Ιωάννη Χρυσόστομο είναι έμφυτος στους ανθρώπους, λόγω του ότι ο άνθρωπος ως εικόνα του Πανάγαθου Θεού είναι φτιαγμένος να ποιεί το αγαθό. Μάλιστα ο πρώτος αναφέρει πως σύμφωνα με αυτόν θα κριθούν όσοι δεν γνώρισαν το Ευαγγέλιο (Ρωμ. Β΄, 14-15) και ο δεύτερος σημειώνει πως ο ηθικός νόμος μαζί με την δημιουργία του σύμπαντος μαρτυρούν τον Θεό, επιπλήττοντας έτσι όσους πίστεψαν στα είδωλα και όχι στον Αληθινό Θεό.
Επιπλέον, οι ομοιότητες μεταξύ των θρησκειών δύνανται να οφείλονται και στις επαφές που είχαν διάφοροι πολιτισμοί μεταξύ τους, κυρίως στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και την Μέση Ανατολή. Οι συναναστροφές αυτών των πολιτισμών έχουν καταγραφεί από πολλούς ιστορικούς και αποτελούσαν κανόνα για πολλούς αιώνες.[7] Χαρακτηριστικό παράδειγμα επ’ αυτού είναι ο λόγος του Αγίου Ιουστίνου του Μάρτυρος και Φιλοσόφου (2ος αι. μ.Χ.) στην Α’ Απολογία του, όταν αναφέρει ότι ο Πλάτων είχε διαμορφώσει την αντίληψή του για τον Θεό από τον Μωυσή.[8] Αυτοί λοιπόν είναι οι λόγοι που οι θρησκείες μεταξύ τους έχουν μερικές ομοιότητες, οι πολιτισμικές επιρροές και η κοινή αφετηρία όλων των ανθρώπων.
[5] Σεβ. Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως Ιερεμίας, «Μαθήματα στην Γένεση, Γένεσις 1″, https://www.youtube.com/watch?v=wkusV49r2Po&list=PLxlJX57uD3zK2xKM3yHTMkfOUpBsrFy1D&index=1 (4.45-6.56)
[6] Ορθόδοξοι Ορίζοντες, «Οι Φυλές της Γης», http://users.sch.gr/aiasgr/Eguklopaideia/Laoi_kai_fules/Oi_fules_ths_ghs.htm
[7] Δημήτρης Σκουρτέλης, «Οι Δαν και οι Δαναοί», https://sites.google.com/site/archaiaelladaealetheia/home/e-phyle-dan-kai-oi-danaoi-ebraioi-sten-proiestorike-peloponneso
[8] «Δια να μάθετε δε ότι ο Πλάτων την αντίληψιν ότι ο Θεός κατασκεύασε τον κόσμον δια μεταποιήσεως της αμόρφου ύλης παρέλαβεν από τον ιδικόν μας διδάσκαλον, εννοούμεν δε τον Λόγον ο οποίος εμίλησε δια των προφητών, ακούσατε τι αυτολεξεί είπεν ο Μωυσής, ο προδηλωθείς πρώτος προφήτης και αρχαιότερος των Ελλήνων συγγραφέων» (Α’ Απολογία 59.1) και «Και το αναφερόμενον δε εις τον Τιμαίον του Πλάτωνος περί της φύσεως του Υιού του Θεού, όταν λέγη, “ετοποθέτησεν αυτόν ωσάν Χ εις το σύμπαν”, το είπε παραλαβών αυτό ομοίως από τον Μωυσήν» (Α’ Απολογία 60,1), http://www.impantokratoros.gr/zeitgeist-ioustinos.el.aspx