Είναι ο πρώτος ίσως Ευρωπαίος που ύψωσε το ανάστημά του απέναντι στον Αμερικανό πρόεδρο επισκιάζοντας τη σχεδόν απούσα Ανγκελα Μέρκελ. Τα έχωσε στον Βρετανό πρωθυπουργό για το Brexit και είναι ο μόνος που έτριξε τα δόντια στον Ταγίπ Ερντογάν. Αν τα καταφέρει και στο εσωτερικό της Γαλλίας, τότε ο δρόμος της Ευρώπης είναι γι’ αυτόν ανοιχτός
«Επρεπε να παλέψω σκληρά ώστε να ζήσω τόσο την προσωπική όσο και την επαγγελματική μου ζωή, όπως ακριβώς την επιθυμούσα». Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Εμανουέλ Μακρόν και αποκτούν νέα βαρύτητα μετά την ηγετική εμφάνιση που πραγματοποίησε στο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια των εργασιών της Συνόδου του ΝΑΤΟ.
Είναι ίσως ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που ύψωσε ανάστημα στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, επισκιάζοντας μια φοβική και σχεδόν απούσα Ανγκελα Μέρκελ. Λέγεται ότι η Γερμανίδα καγκελάριος θορυβήθηκε τόσο από την τολμηρή γλώσσα του Γάλλου προέδρου ώστε του είπε σε δείπνο εργασίας ότι «έχω βαρεθεί να μαζεύω τα σπασμένα από τα πυροτεχνήματά σου». Τα γυαλιά έβαλε, όμως, ο Μακρόν και στον οικοδεσπότη, τον βυθισμένο στο χάος του Brexit Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον. Φάνηκε να είναι ο μόνος διατεθειμένος να βάλει τέλος στην επιθετικότητα του Ταγίπ Ερντογάν, προειδοποιώντας την Τουρκία ότι δεν μπορεί να περιμένει αλληλεγγύη από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ, όταν εισέβαλε στη Συρία και δημιούργησε εκεί τετελεσμένα. Κεφάλι σήκωσε και για τα Ελληνοτουρκικά, τη στιγμή που οι υπόλοιποι ηγέτες της Ατλαντικής Συμμαχίας σφύριζαν αδιάφοροι τηρώντας καιροσκοπικά περίπου ίσες αποστάσεις.
Ισως και γι’ αυτόν τον λόγο ο Γάλλος πρόεδρος βρίσκεται πρώτος και με διαφορά στην καρδιά των Ελλήνων φιγουράροντας στην κορυφή των προτιμήσεων μεταξύ των ξένων ηγετών. Αυτό τουλάχιστον καταδεικνύει εγχώρια έρευνα που διεξήχθη σε χίλια άτομα στις 13 περιφέρειες της χώρας, ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, ηλικίας 17 ετών και άνω.
Ο «πρόεδρος Ζουπιτεριέν»
H πανηγυρική εκλογή του Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας το 2017 είχε συνοδευτεί από αποθεωτικά εξώφυλλα. Πολύ χαρακτηριστικό αυτό του βρετανικού περιοδικού «The Economist» που τον έδειχνε να περπατάει πάνω στο νερό σαν άλλος Ιησούς Χριστός.
Σταδιακά, όμως, η εικόνα του παιδιού-θαύματος της γαλλικής πολιτικής άρχισε να θολώνει. Η μετεκλογική πραγματικότητα αποδείχθηκε πεζή και δύσκολη για τον ακραιφνή ευρωπαϊστή που οι Γάλλοι είχαν αρχικά αποκαλέσει «πρόεδρο Ζουπιτεριέν» (Jupiter είναι ο θεός Δίας), θέλοντας έτσι να του προσδώσουν μυθικές διαστάσεις. Δεν πέρασε, όμως, πολύς καιρός από την εκλογή του και η πολιτική φθορά τον έπληξε, και μάλιστα έντονα. Η αρχική διαδεδομένη άποψη ότι «επιτέλους ένας νέος άνθρωπος έχει την ευκαιρία να βάλει σε εφαρμογή καινοτόμες ιδέες και να εκσυγχρονίσει τη Γαλλία» άρχισε να επισκιάζεται. Ούτε βέβαια τον έσωσε η αντισυμβατική προσωπική του ζωή σε έναν λαό που αρέσκεται στις ταραχώδεις πρώτες κυρίες με υπερβολικές δαπάνες, εξωσυζυγικές σχέσεις, προδοσίες και άλλα πολλά αμαρτήματα. Εδώ και καιρό, λοιπόν, ο «πολιτικός άνδρας του 21ου αιώνα» φαινόταν να πνίγεται στην έντονη κοινωνική αναταραχή και στα αλλεπάλληλα βίαια επεισόδια που πυροδότησαν οι μεταρρυθμίσεις του. Η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και η προώθηση πολιτικών λιτότητας κηλίδωσαν το πολιτικό του προφίλ.
Το υπομειδίαμα της Μέρκελ μπροστά στον βλοσυρό Τραμπ τα λέει όλα
Τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα στο ευρωπαϊκό μέτωπο. Ο Γάλλος πρόεδρος είχε δώσει το στίγμα για την Ευρώπη της επόμενης πενταετίας, αλλά οι προτάσεις του για τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών θεσμών παραπέμφθηκαν στις ελληνικές καλένδες από το Βερολίνο. Η απόκλιση Μακρόν – Μέρκελ γίνεται όλο και πιο έντονη το τελευταίο διάστημα. Η Γερμανίδα καγκελάριος κινήθηκε σε διαφορετικό μήκος κύματος από τις ιδέες που είχε καταθέσει ο Γάλλος πρόεδρος για την Ευρώπη, και μάλιστα κατά τρόπο που επιβεβαίωσε το γεγονός ότι το Βερολίνο υποτιμούσε το Παρίσι, θεωρώντας δεδομένο ότι θα ακολουθήσει τελικά το γερμανικό άρμα.
Η νέα πολιτική αφύπνιση
Και όπως φαίνεται, η γερμανική αλαζονεία ήταν αυτή που τον εξώθησε να αλλάξει ρότα. Σε αντίθεση με τους προκατόχους του Νικολά Σαρκοζί και Φρανσουά Ολάντ, ο Μακρόν δείχνει να μη συμβιβάζεται στον ρόλο του δεύτερου βιολιού, του «επιστάτη των Γερμανών». Αυτός φαίνεται να είναι ο λόγος που, παρά τις αντιξοότητες, ο Γάλλος πρόεδρος μοιάζει να βιώνει μια νέα πολιτική αφύπνιση, η οποία κατέστη σαφής στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Τα σημάδια, όμως, προϋπήρχαν. Το περασμένο καλοκαίρι επέβαλε ουσιαστικά ένα διαφορετικό μοντέλο από αυτό που έδειχναν να προτιμούν οι περισσότεροι, μαζί και η Ευρωβουλή. Ακολούθως, το φθινόπωρο έθεσε βέτο στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Ε.Ε. με δύο χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία. Πριν από μερικές ημέρες παρουσίασε το γαλλικό σχέδιο για τη μελλοντική διεύρυνση που διαφέρει σημαντικά από το ισχύον πλαίσιο. Η προγραμματισμένη αποχώρηση της Μέρκελ από την Καγκελαρία (βρίσκεται εκεί τα τελευταία 13 χρόνια) και από την προεδρία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (18 χρόνια) σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου σε Γερμανία και Ευρώπη.
Η απόσυρση της κόρης του λουθηρανού πάστορα από την Ανατολική Γερμανία αφήνει εκ των πραγμάτων χώρο για μια νέα ηγετική μορφή στην Ε.Ε. Ο Μακρόν φλερτάρει με την ιδέα και τον βοηθάει το γεγονός ότι η ατμομηχανή της Ευρώπης μπάζει νερά και το γερμανικό οικονομικό θαύμα ξεθωριάζει. Μαζί του ξεθωριάζει και το μοντέλο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για επιβολή σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας στα κράτη-μέλη, το οποίο στραγγάλισε λαούς και οικονομίες. Αντιθέτως, ο Μακρόν επιχειρεί να ξαναδώσει στη Γαλλία το χαμένο κύρος που θυσίασε για τη νομισματική και πολιτική ένωση της Ευρώπης.
«Δεν πιστεύω ότι έχω την τάση να δραματοποιώ τα πράγματα. Προσπαθώ να είμαι διαυγής. Κοιτάξτε, όμως, τι συμβαίνει στον κόσμο. Πράγματα που φάνταζαν αδιανόητα πριν από πέντε χρόνια εξελίσσονται μπροστά στα μάτια μας: το Brexit, μια Ευρώπη που αδυνατεί να προχωρήσει μπροστά και ένας αμερικανικός σύμμαχος που στρέφει την πλάτη του σε κάποια από τα πιο καίρια στρατηγικής σημασίας ζητήματα». Αυτά είχε δηλώσει ο Μακρόν λίγες ημέρες πριν από τις εργασίες της διήμερης Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο, με την ευκαιρία της 70ής επετείου από την ίδρυση της Συμμαχίας. Δεν ήταν η πρώτη φορά -και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα- που ο Γάλλος πρόεδρος διαμήνυε ότι η Ευρώπη διέρχεται υπαρξιακή κρίση, ότι «βρίσκεται στην άκρη ενός γκρεμού», όπως ήταν τα ακριβή του λόγια. Παρουσίασε, μάλιστα, την πολιτική του ως «μια όαση κοινής λογικής» μεταξύ των «πολιτικών ερήμων» που ταλανίζουν τη Γηραιά Ηπειρο.
Το κενό ηγεσίας στην Ευρώπη
Σε αντίθεση με την Ευρώπη, η οποία δεν γερνάει με χάρη, ο Μακρόν αποχαιρετά τη νιότη του εισερχόμενος στη φάση της φυσικής και πολιτικής του ωρίμανσης με μεγαλύτερη χάρη. Σε λίγες ημέρες κλείνει τα 42 του χρόνια. Είναι υπέρμαχος μιας Ε.Ε. που θα δρα ως μεγάλη γεωπολιτική δύναμη. «Διαφορετικά δεν θα έχουμε πλέον τον έλεγχο του πεπρωμένου μας», έχει δηλώσει. Σε αυτό το πλαίσιο, προωθεί μια εξωστρέφεια λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια σκηνή στην οποία αναδύονται νέες ισχυρές χώρες. Ο Μακρόν θεωρεί, όπως και πολλοί άλλοι, ότι η Κίνα αναδεικνύεται σε υπερδύναμη. Η Ρωσία -εκτιμά έχοντας προφανώς υπόψη τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή- καταφέρνει όλο και μεγαλύτερες επιτυχίες στις στρατηγικές της πολιτικές. Απομακρύνοντας τη Μόσχα από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, έχει προειδοποιήσει ότι «κάνουμε μέγα λάθος διότι την ωθούμε σε συμμαχία με την Κίνα. Και αυτό βγαίνει τελείως έξω από τα συμφέροντα της Ευρώπης».
Εκτός από ανάχωμα στον Αμερικανό ομόλογό του, ο Γάλλος πρόεδρος επιχειρεί να καταλάβει το κενό ηγεσίας στην Ευρώπη κάνοντας ό,τι περνάει από το χέρι του για να αναγεννήσει τη Γαλλία. Κάτι τέτοιο δεν θεωρείται πολύ ρεαλιστικό, αν δεν αναβαθμίσει την οικονομία της και τη στρατιωτική της δύναμη, παρότι σε αυτό το επίπεδο οι επιδόσεις της είναι σχετικά καλές. Επί Μακρόν, έγιναν σημαντικές αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες της Γαλλίας. Αυτό μετά από χρόνια περικοπών στον προϋπολογισμό του υπουργείου Αμυνας και υπό τη σκιά των πιέσεων του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για αύξηση της ευρωπαϊκής συνεισφοράς στο NATO.
Εκτός αυτού, όμως, ανοίγει μέτωπα ελπίζοντας να κερδίσει χώρο τόσο από τη Γερμανία όσο και από τις ΗΠΑ. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ισχυρίζονται ότι αρχίζει να θυμίζει τον Σαρλ ντε Γκολ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν έχει ανεξάντλητο χρόνο στη διάθεσή του: του μένουν μόλις δύο χρόνια μέχρι να κριθεί ξανά από τον γαλλικό λαό στις εκλογές την άνοιξη του 2022. Μέχρι τότε η Γαλλία ξεκινά μια μεγάλη εκστρατεία για να σηματοδοτήσει το μέλλον της Ευρώπης, χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο και με την καγκελάριο Μέρκελ σε τροχιά εξόδου. Παρ’ όλα αυτά, μόνο ένας αδαής θα παρέβλεπε το γεγονός ότι η γαλλική κοινωνία θυμίζει καζάνι που βράζει. Την περασμένη Πέμπτη περισσότεροι από 800.000 διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους της Πόλης του Φωτός ενάντια στις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις για το Συνταξιοδοτικό. Σύμφωνα με την εκτίμηση των συνδικάτων, ο αριθμός των διαδηλωτών ήταν πολύ μεγαλύτερος, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο.
Πηγή: protothema.gr