Γεωπολιτικός Χάρτης της Αφρικής: Η Κίνα – Οικονομική διείσδυση και “ήπια κυριαρχία” (Μέρος 1)

Η Αφρική δεν είναι μόνο η ήπειρος των φυσικών αντιθέσεων και των πολιτισμικών πλουτοπαραγωγικών πηγών. Είναι επίσης το γεωστρατηγικό επίκεντρο ενός σιωπηλού αλλά σφοδρού ανταγωνισμού.

Γράφει ο Γιώργος Αθανασίου

Εισαγωγή

Από τα μεταποικιακά χρόνια έως σήμερα, οι παγκόσμιες δυνάμεις επενδύουν, επιδιώκουν ερείσματα και διεκδικούν επιρροή σε μια ήπειρο που φιλοξενεί το 30% των παγκόσμιων αποθεμάτων στρατηγικών ορυκτών, άφθονες γεωργικές εκτάσεις, κρίσιμα λιμάνια και νευραλγικές θαλάσσιες οδούς.

Η νέα γεωπολιτική «σκακιέρα» της Αφρικής δεν αφορά μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Περιλαμβάνει την αυξανόμενη ρωσική στρατιωτική παρουσία, την αναγεννημένη γαλλική και ευρωπαϊκή πολιτική στρατηγικής επιρροής, τον τουρκικό επεκτατισμό και την εναγώνια προσπάθεια των αφρικανικών κρατών να ισορροπήσουν ανάμεσα σε ευκαιρίες και εξαρτήσεις.

Το άρθρο αυτό επιχειρεί να χαρτογραφήσει την πραγματική εικόνα της ισχύος στην Αφρική. Ποιος ελέγχει τι – και γιατί; Ποιοι είναι οι μεγάλοι παίκτες, ποια είναι τα εργαλεία επιρροής τους, και πώς απαντούν οι αφρικανικές κυβερνήσεις σε αυτό το πολυπολικό πλέγμα σχέσεων;

Μέρος 1: Η Κίνα – Οικονομική διείσδυση και “ήπια κυριαρχία”

Η Στρατηγική της Κίνας στην Αφρική

Η Κίνα έχει εξελιχθεί στον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αφρικής. Από το 2000 και μετά, μέσω της Πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative), έχει επενδύσει σε υποδομές, σιδηροδρόμους, λιμάνια, φράγματα και τηλεπικοινωνίες, προσφέροντας δάνεια με ευνοϊκούς όρους σε δεκάδες χώρες.

Η Κινεζική παρουσία διαφέρει από την κλασική δυτική προσέγγιση: δεν συνοδεύεται από πολιτικές προϋποθέσεις (όπως μεταρρυθμίσεις, κράτος δικαίου ή δημοκρατία), γεγονός που την καθιστά ελκυστική σε αυταρχικά ή ασταθή καθεστώτα.

Πού Εστιάζει η Κίνα

Ανατολική Αφρική: Κένυα, Αιθιοπία και Τανζανία φιλοξενούν μεγάλα έργα κινεζικής χρηματοδότησης, όπως το σιδηροδρομικό δίκτυο Mombasa–Nairobi.
Κεντρική και Νότια Αφρική: Στη Λ.Δ. Κονγκό, Ζάμπια και Νότια Αφρική, η Κίνα έχει εξασφαλίσει συμβόλαια εξόρυξης κοβαλτίου, χαλκού και λιθίου.
Δυτική Αφρική: Ανάπτυξη λιμενικών υποδομών και ενεργειακών επενδύσεων σε χώρες όπως η Γκάνα, η Γουινέα και η Νιγηρία.

Εργαλεία επιρροής

Δάνεια & Υποδομές: Πολλές χώρες εξαρτώνται από την κινεζική χρηματοδότηση για αναπτυξιακά έργα.
Τεχνολογική Διείσδυση: Μέσω εταιρειών όπως η Huawei, η Κίνα ελέγχει τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και «έξυπνες πόλεις».
Εκπαίδευση & Πολιτιστική Διπλωματία: Χιλιάδες αφρικανοί φοιτητές σπουδάζουν στην Κίνα, ενώ σε δεκάδες χώρες λειτουργούν Ινστιτούτα Κομφούκιος.